Λαμπρινή Σουφλέρη | Το botox έχει αποδειχθεί χρήσιμο σε άτομα που πάσχουν από χρόνιες ημικρανίες

“Με πονάει το κεφάλι μου”, “έχω τάση για εμετό”, “δεν αντέχω το φως”, “κλαίνε τα μάτια μου”, “βουίζει το κεφάλι μου”, “θέλω να ξαπλώσω”… Φράσεις που λίγο ή πολύ οι περισσότεροι είτε τις έχουμε πει, είτε ακούσει από ανθρώπους του στενού μας περιβάλλοντος. Προβλήματα που προέρχονται από μια πάθηση που απασχολεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού σε όλο τον κόσμο. Την ημικρανία. Όσοι δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, ίσως δεν μπορούν να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι που βιώνουν ημικρανίες, δεν μπορούν να έχουν μια φυσιολογική, ήρεμη καθημερινότητα και να λειτουργήσουν κανονικά.   Πρόκειται για μια μορφή “αναπηρίας” η οποία όμως αντιμετωπίζεται, αρκεί κανείς να δώσει σημασία στα συμπτώματα, να συμβουλευτεί κάποιον ειδικό νευρολόγο ο οποίος θα εξετάσει το ιστορικό του ασθενούς, και θα ακολουθήσει μια αγωγή προσαρμοσμένη στις ανάγκες του. 

Τί είναι όμως η ημικρανία; Τι την προκαλεί; Ποια η διαφορά της με τον πονοκέφαλο; Υπάρχουν άραγε τρόφιμα ή καταστάσεις που την πυροδοτούν; Πώς αντιμετωπίζετε;

Για τα παραπάνω και για πολλά άλλα ακόμα, απαντά η εξαίρετη νευρολόγος, κα Λαμπρινή Σουφλέρη.

Τι θεωρείται ημικρανία;

  Η ημικρανία είναι μια χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ποικίλης έντασης, διάρκειας και συχνότητας κεφαλαλγίες, συχνά σε συνδυασμό με  συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και σημαίνει «πόνος στη μία πλευρά του κεφαλιού».

Πόσο μεγάλο ποσοστό πληθυσμού αφορά; Υπάρχειδιαχωρισμός σε άνδρες και γυναίκες;

 Οι πάσχοντες από ημικρανία ξεπερνούν το 10% του γενικού πληθυσμού. Στους ενήλικες το ποσοστό των πασχόντων γυναικών είναι διπλάσιο από αυτό των ανδρών. Τα ποσοστά της ημικρανίας είναι ελαφρά χαμηλότερα στην Ασία και την Αφρική σε σχέση με τις δυτικές χώρες. Η χρόνια ημικρανία εμφανίζεται σε περίπου 1,4 με 2,2% του πληθυσμού.

Σε ποια ηλικία συνήθως εμφανίζεται και από την εμπειρία της κατά πόσο αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου;

Στα παιδιά τα ποσοστά κυμαίνονται στο 4-5%.Η νόσος εμφανίζεται στα αγόρια πριν την εφηβεία και στα κορίτσια με την έναρξη της και διαρκεί σε όλη τη φάση της ενηλίκου ζωής.

 Κατά την περιεμμηνόπαυση,  τα συμπτώματα συχνά επιδεινώνονται πριν υποχωρήσουν. Ενώ τα συμπτώματα υποχωρούν στα δύο τρίτα των ηλικιωμένων περίπου, επιμένουν σε ποσοστό 3-10%.

   Συνήθως η κεφαλαλγία είναι μονομερής και παλλόμενη (δηλαδή ο πόνος αυξομειώνεται σε ένταση), ενώ διαρκεί από 2 έως 72 ώρες. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό, φωτοφοβία (αυξημένη ευαισθησία στο φως), φωνοφοβία (αυξημένη ευαισθησία στον ήχο) και πόνο, ο οποίος γενικά επιδεινώνεται με τη σωματική δραστηριότητα. Έως και το ένα τρίτο των ανθρώπων με ημικρανία αντιλαμβάνονται μια αύρα :μια παροδική οπτική, αισθητική, λεκτική, ή κινητική διαταραχή που σηματοδοτεί ότι ο πονοκέφαλος θα επέλθει σύντομα.

Που οφείλεται η ημικρανία; Παίζουν ρόλοι γενετικοί παράγοντες;

Οι ημικρανίες πιστεύεται ότι οφείλονται σε ένα μίγμα περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Περίπου τα δύο τρίτα των περιπτώσεων αποτελούν κληρονομικές παθήσεις. Οι διακυμάνσεις στα επίπεδα ορμονών μπορεί επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο: οι ημικρανίες επηρεάζουν ελαφρώς περισσότερο τα αγόρια απ’ ότι τα κορίτσια πριν από την εφηβεία, αλλά περίπου δύο έως τρεις φορές περισσότερο τις γυναίκες απ’ ότι τους άνδρες. 

Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που συμμετέχουν στην εκδήλωση των κρίσεων ημικρανίας;

Οι ακριβείς μηχανισμοί που προκαλούν τις ημικρανίες δεν είναι γνωστοί. Ωστόσο, πιστεύεται ότι πρόκειται για νευροαγγειακή διαταραχή,, η οποία ξεκινά από τους νευρώνες και επεκτείνεται στα εγκεφαλικά αγγεία. Στο μηχανισμό εμπλέκονται και ορμόνες όπως η σεροτονίνη. Η κύρια θεωρία σχετίζεται με την αυξημένη διεγερσιμότητα του εγκεφαλικού φλοιού και με το μη φυσιολογικό έλεγχο των νευρώνων του πόνου στον πυρήνα του τρίδυμου νεύρου του εγκεφαλικού στελέχους.

Ποια είναι τα συμπτώματα; Είναι τα ίδια σε όλους ή υπάρχουν σημαντικές διαφορές;

Οι ημικρανίες συνήθως παρουσιάζονται με τη μορφή αυτοπεριοριζόμενων, υποτροπιαζόντων και έντονων κεφαλαλγιών, που συνδέονται με συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η ένταση του πόνου, η διάρκεια αλλά και η συχνότητα της κρίσης ποικίλλουν.

1.     Η πρόδρομη φάση, με συμπτώματα τα οποία εμφανίζονται ώρες ή ημέρες πριν από την κεφαλαλγία(κατάθλιψη, ευφορία, κόπωση, δυσκαμψία μυών)

2.     Η φάση της αύρας

3.     Η φάση της κεφαλαλγίας, επίσης γνωστή ως φάση του πονοκεφάλου

4.     Η φάση ανάρρωσης, με συμπτώματα που παρουσιάζονται μετά το τέλος μιας κρίσης ημικρανίας (πονοκέφαλος της μέθης)

Ακούμε συχνά τον όρο “αύρα” που είναι πρόδρομο στάδιο της ημικρανίας. Τι είναι αυτό και πώς το αναγνωρίζουμε;

Περίπου 15-30 % των ατόμων με ημικρανίες παρουσιάζουν αύρα. . Η φάση της αύρας προηγείται του πονοκεφάλου και είναι άλλοτε οπτική (γραμμές, φωτοψίες, ζικ ζακ, θάμβος όρασης)99% , άλλοτε αισθητική (τσιμπήματα, μούδιασμα, βελονισμοί) και ενίοτε κινητική (περίεργη αίσθηση του σώματος 30-40%)

Ποια η διαφορά του πονοκέφαλου από την ημικρανία; 

Ο πόνος στην ημικρανία αφορά το ήμισυ της κεφαλής άλλοτε αριστερά και άλλοτε δεξιά ,προηγείται αύρα, συνοδεύεται από συμπτώματα όπως φωτοφοβία, φωνοφοβία, ναυτία και διαρκεί από 1 έως 2-3 24ωρα.Ο πονοκέφαλος αφορά όλο το κεφάλι και είναι άλλοτε νυγμώδες, άλλοτε συσφιγκτικού τύπου και υποχωρεί συνήθως με κοινά αναλγητικά.

Τι πυροδοτεί τις κρίσεις ημικρανίας;Ποιος ο ρόλος της διατροφής και του άγχους;

Οι ημικρανίες πυροδοτούνται από το  άγχος, την πείνα και την κούραση.

Οι εξετάσεις των διατροφικών πυροδοτήσεων βρήκαν ότι η απόδειξη βασίζεται περισσότερο σε υποκειμενικές αξιολογήσεις και δεν είναι αρκετά ακριβής για να αποδείξει ή να διαψεύσει οποιεσδήποτε συγκεκριμένες πυροδοτήσεις. Αναφορικά με συγκεκριμένες δραστικές ουσίες δεν υπάρχει απόδειξη ότι επιδράει η τυραμίνη στην ημικρανία ,το γλουταμινικό μονονάτριο (MSG),ο καφές, η σοκολάτα.  

Οι κλιματολογικές συνθήκες(υψόμετρο, υγρασία, ψύχος  )επηρεάζουν τους ημικρανικούς. Οι άνθρωποι με ημικρανίες πρέπει να παίρνουν κάποια προληπτικά μέτρα αναφορικά με την ποιότητα του αέρα και τον φωτισμό σε εσωτερικούς χώρους.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ημικρανίας και πώς αντιμετωπίζεται; 

Η διάγνωση της ημικρανίας βασίζεται στα σημεία και συμπτώματα. Η απεικόνιση και οι αιματολογικές εξετάσεις διενεργούνται προκειμένου να αποκλειστούν άλλες αιτίες των κεφαλαλγιών.

Η θεραπεία περιλαμβάνει τρία βασικά σημεία: αποφυγή ενεργοποίησης, έλεγχο οξέων συμπτωμάτων και φαρμακευτική πρόληψη.

  Η αρχική συνιστώμενη αντιμετώπιση είναι με απλά αναλγητικά, όπως ιβουπροφαίνη και ακεταμινοφαίνη για τον πονοκέφαλο, ένα αντιεμετικό για τη ναυτία καθώς και αποφυγή των εναυσμάτων της κεφαλαλγίας. Ειδικά φάρμακα, όπως τριπτάνες ή εργοταμίνες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από εκείνους στους οποίους τα απλά αναλγητικά δεν είναι αποτελεσματικά. Οι τριπτάνες όπως η σουματριπτάνη είναι αποτελεσματικές  στο 75% των περιπτώσεων.

Σε ποιες περιπτώσεις συστήνετε προφυλακτική θεραπεία για την ημικρανία, ποια είναι αυτή και για πόσο καιρό πρέπει να την ακολουθήσει ο ασθενής;

 Η προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή, συμπληρώματα διατροφής, μεταβολές στον τρόπο ζωής και χειρουργική επέμβαση.

 Η πρόληψη συνιστάται σε όσους εμφανίζουν πονοκεφάλους περισσότερο από δύο ημέρες την εβδομάδα, δεν μπορούν να ανεχθούν τα φάρμακα που προδιαγράφονται για οξείες κρίσεις, ή σε αυτούς που υποφέρουν από σοβαρές κρίσεις. Στόχος είναι να μειωθεί η συχνότητα, η ένταση και η  διάρκεια των ημικρανιών. Ένας άλλος λόγος είναι η πρόληψη για την αποφυγή κεφαλαλγίας από κατάχρηση φαρμάκων και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια καθημερινή κεφαλαλγία.

 Η προληπτική φαρμακευτική αγωγή για την ημικρανία θεωρείται αποτελεσματική, εφόσον μπορεί να μειώσει τη συχνότητα ή τη σοβαρότητα των κρίσεων ημικρανίας κατά τουλάχιστον 50%.Η τοπιραμάτη, το βαλπροικό νάτριο, η  προπανολόλη, μετοπρολόλης, αμιτριπτυλίνη και η βενλαφαξίνη είναι τα φάρμακα με το υψηλότερο επίπεδο δράσης.

  Η φροβατριπτάνη είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της ημικρανίας της έμμηνης ρύσης.

 Τι  είναι η χρόνια ημικρανία και πώς αντιμετωπίζεται;

Η χρόνια ημικρανία αφορά στο 2% του γενικού πληθυσμού. Ως χρόνια, ορίζεται η ημικρανία που χαρακτηρίζεται από 15 ή και περισσότερες ημέρες κεφαλαλγίας σε ένα μήνα, από τις ημέρες αυτές οι 8 τουλάχιστον έχουν ημικρανικούς χαρακτήρες, για τουλάχιστον 3 συνεχόμενους μήνες. Από τους ασθενείς που πάσχουν από επεισοδιακή ημικρανία το 3% ετησίως μεταπίπτει σε χρόνια ημικρανία.

  Φάρμακα πρώτης γραμμής στην προφυλακτική αγωγή είναι η προπρανολόλη (αντιϋπερτασικό φάρμακο), η αμιτρυπτιλλίνη (αντικαταθλιπτικό φάρμακο) και η τοπιραμάτη (αντιεπιληπτικό φάρμακο). Οι ουσίες αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί με καλή αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της επεισοδιακής ημικρανίας και για τον λόγο αυτό προτείνεται η χρήση τους και στη χρόνια ημικρανία. Με την αγωγή πρώτης γραμμής αναμένεται ότι το 50% των ασθενών θα ανταποκριθεί με μείωση τουλάχιστον κατά 50% στη συχνότητα της κεφαλαλγίας μετά από θεραπεία για 3 μήνες στην κατάλληλη θεραπευτική δόση.Φάρμακο δεύτερης γραμμής χαρακτηρίζεται η βοτουλινική τοξίνη τύπου Α, μόνη της ή σε συνδυασμό με κάποιο από τα φάρμακα πρώτης γραμμής. Η αγωγή αυτή προκειμένου να εφαρμοστεί επιτυχώς απαιτεί εξειδικευμένο γιατρό  και σε βάθος χρόνου έχει αποδείξει το ασφαλές προφίλ της.Στα φάρμακα δεύτερης γραμμής έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια και μονοκλωνικά αντισώματα, ανταγωνιστές του σχετιζόμενου με το γονίδιο της καλσιτονίνης πεπτίδιο (Calcitoningene-relatedpeptide -CGRP). Βάσει κλινικών μελετών και της υπάρχουσας πλέον κλινικής εμπειρίας πρόκειται επίσης για φάρμακα αποτελεσματικά και με ασφαλές προφίλ τα οποία όμως, στην παρούσα φάση στη χώρα μας, λόγω του υψηλού τους κόστους, χορηγούνται μόνο επί αποτυχίας τουλάχιστον δύο άλλων θεραπευτικών αγωγών.

Μετά από κάποια συγκεκριμένη προληπτική αγωγή, είναι δυνατό ο ασθενής να δει βελτίωση στις κρίσεις ημικρανίας και να μην χρειάζεται πια φάρμακα;

Η μακροπρόθεσμη πρόγνωση σε ανθρώπους με ημικρανία ποικίλλει. Οι περισσότεροι πάσχοντες από ημικρανία διανύουν περιόδους χαμένης παραγωγικότητας λόγω της ασθένειάς τους , ωστόσο η ασθένεια είναι συνήθως σχετικά ήπια και δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου.

Πότε χρησιμοποιείτε τη βοήθεια του botox και κατά πόσο είναι αποτελεσματική;Στις πιο δύσκολες περιπτώσεις, ποια θεραπεία συστήνετε;

Το BOTOX έχει αποδειχθεί χρήσιμο σε άτομα που πάσχουν από χρόνιες ημικρανίες, αλλά όχι σε εκείνα που υποφέρουν από επεισοδιακές ημικρανίες.

Η θεραπεία πρέπει να γίνεται μόνο από εξειδικεύμενους νευρολόγους ,οι οποίοι γνωρίζουν τις ακριβείς θέσεις ενέσεων του φαρμάκου και τους ακριβείς κύκλους που πρέπει να γίνουν. 

Νέες θεραπείες ειδικά σχεδιασμένες και εξειδικευμένες στη χρόνια και στην επεισοδιακή ημικρανία είναι στη διάθεσή μας. Τα φάρμακα αυτά είναι υποδόριες ενέσεις μια φορά τη μήνα ή το τρίμηνο ,η έναρξη της δράσης τους είναι ταχύτατη και βελτιώνουν θεαματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών μειώνοντας ή και εξαλείφοντας τις κρίσεις.

Τα φάρμακα αυτά είναι μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία ανταγωνίζονται ένα ειδικό νευροπεπτίδιο ,το CGRP,το οποίο πλημμυρίζει τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της ημικρανικής κρίσης.

Πρόκειται για την πρώτη στοχεύμενη θεραπεία της ημικρανίας με πολύ καλό προφίλ ασφάλειας.

Αναμένονται προς έγκριση και τα πρώτα στοχευμένα  φάρμακα για την οξεία φάση (GEPANTS).

Πολλές γυναίκες ταλαιπωρούνται από τη λεγόμενη καταμήνια ημικρανία. Θα ήθελα να μας εξηγήσετε τι είναι, ποιες ηλικίες αφορά και τι συστήνετε σε αυτήν την περίπτωση.

Η καταμήνιος ημικράνια εμφανίζεται κατά την έμμηνο ρύση (πριν ,κατά τη διάρκεια και μετά την έμμηνο ρύση)  με αύρα ή χωρίς και έχει ορμονικές επιρροές. Η φροβατριπτάνη είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της ημικρανίας έμμηνης ρύσης. . Άλλες ορμονικές επιρροές, όπως η εμμηνοαρχή, η χρήση αντισυλληπτικού χαπιού, η εγκυμοσύνη, η περιεμμηνόπαυση και η εμμηνόπαυση,παίζουν επίσης ένα ρόλο. Χαρακτηριστικά οι ημικρανίες δεν εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου και τρίτου τριμήνου ή μετά την εμμηνόπαυση.

Υπάρχει κόσμος που φοβάται να επισκεφθεί νευρολόγο για τις ημικρανίες και τους πονοκεφάλους, με αποτέλεσμα να παίρνει φάρμακα δίχως ιατρική συνταγή. Αν μπορούσατε να τους δώσετε μια συμβουλή, ποια θα ήταν αυτή;

Οι νευρολόγοι είναι οι ειδικοί που διαγιγνώσκουν την ημικρανία και προτείνουν θεραπείες. Οι πάσχοντες από ημικρανία θα πρέπει να επισκέπτονται τον ειδικό γιατρό διότι είναι ο κατάλληλος να παρέχει την αντίστοιχη πληροφορία και να αντιμετωπίσει τη νόσο με τον κατάλληλο τρόπο.

Οι ημικρανίες αποτελούν σημαντική αιτία για αυξημένα ιατρικά έξοδα και απώλεια παραγωγικότητας. Υπολογίζεται ότι είναι η πλέον δαπανηρή νευρολογική ασθένεια στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, με κόστος που υπερβαίνει τα €27 δις το έτος. Όσοι τελικά πηγαίνουν στην εργασία τους με ημικρανία, έχουν μειωμένη αποδοτικότητα κατά περίπου ένα τρίτο. Υπάρχει συχνά αρνητικός αντίκτυπος και για την οικογένεια του πάσχοντα.

Ένα δύσκολο σύμπτωμα του covid-19 είναι οι κρίσεις ημικρανίας. Τι θα πρέπει να κάνει κάποιος που νοσεί και αντιμετωπίζει ξαφνικά ένα τέτοιο πρόβλημα;

Η νόσος COVID 19 SARS καθώς και ο εμβολιασμός προκαλεί σε ένα υψηλό ποσοστό κεφαλαλγία, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και κάποιους μήνες αργότερα και αντιμετωπίζεται με κοινά αναλγητικά. Στους ημικρανικούς ασθενείς συστήνεται η συνέχιση της προφυλακτικής αγωγής.

Για επικοινωνία με γιατρό:

Λαζαράκη 33, Γλυφάδα 166 75

Τηλέφωνο: 21 0361 5213