Το 1949, μια ομάδα εθνών υπέγραψε μια συνθήκη για το σχηματισμό τoυ Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης, κοινώς γνωστό ως ΝΑΤΟ. Στα τέσσερα χρόνια από τότε, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει, η δυτική και η ανατολική Ευρώπη είχαν χωριστεί από τον Ψυχρό Πόλεμο. Η συνθήκη μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και 10 δυτικοευρωπαϊκών εθνών καλούσε τα υπογράφοντα μέρη να προσφέρουν στρατιωτική υποστήριξη ο ένας στον άλλον εάν κάποια από τις χώρες μέλη δεχόταν επίθεση.
Από την έναρξή του, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί σε 31 χώρες και επεκτάθηκε σε έθνη της Ανατολικής Ευρώπης. Ακολουθούν μερικά σημαντικά επεισόδια στην ιστορία του οργανισμού.
1. Η στρατιωτική συσσώρευση του ΝΑΤΟ ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας
Η πρώτη φάση της μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής οργάνωσης του ΝΑΤΟ δεν σχετιζόταν άμεσα με καμία απειλή κατά των 12 χωρών-μελών του. Αντίθετα, προήλθε από έναν πόλεμο με αντιπροσώπους με τη Σοβιετική Ένωση στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ ένιωθαν το δικαίωμα να παρέμβουν.
Μετά τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, τα συμμαχικά έθνη χώρισαν την κορεατική χερσόνησο κατά μήκος του 38ου παραλλήλου, οδηγώντας στην ανάπτυξη μιας κυβέρνησης ευθυγραμμισμένης με τη Σοβιετική Ένωση στο βορρά και μιας κυβέρνησης ευθυγραμμισμένης με την Αμερική στο νότο. Το 1950, η Βόρεια Κορέα εισέβαλε στη Νότια Κορέα, πυροδοτώντας τον Πόλεμο της Κορέας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ έστειλαν μεμονωμένα στρατεύματα για να πολεμήσουν τη Βόρεια Κορέα. Εν τω μεταξύ, ξεκίνησε το ΝΑΤΟ να συγκεντρώσει και να οργανώσει τη στρατιωτική του υποδομή με την παραδοχή ότι θα χρειαστεί να πολεμήσει ενάντια σε μελλοντικές επιθέσεις από τη Σοβιετική Ένωση και τους συμμάχους της.
Το ΝΑΤΟ δημιούργησε ένα στρατιωτικό αρχηγείο γνωστό ως Ανώτατο Αρχηγείο Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE), διορίζοντας τον Ανώτατο Διοικητή των Συμμαχικών Δυνάμεων με τον Dwight D. Eisenhower να το οδηγήσει. Επιπλέον, το ΝΑΤΟ δημιούργησε ένα μακροπρόθεσμο αμυντικό σχέδιο και πραγματοποίησε την πρώτη μεγάλης κλίμακας ναυτική του άσκηση. Όταν τελείωσε επίσημα ο πόλεμος της Κορέας το 1953, το ΝΑΤΟ είχε δημιουργήσει μια σημαντική διεθνή στρατιωτική παρουσία.
2. Η ένταξη της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ βοήθησε στην έναρξη του Συμφώνου της Βαρσοβίας
Οι αρχικές 12 χώρες που σχημάτισαν το ΝΑΤΟ το 1949 περιελάμβαναν το Βέλγιο, τον Καναδά, τη Δανία, τη Γαλλία, την Ισλανδία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1952, το ΝΑΤΟ απέκτησε δύο νέα μέλη, την Ελλάδα και την Τουρκία. Στη συνέχεια, το 1955, το ΝΑΤΟ επέτρεψε στη Δυτική Γερμανία να ενταχθεί στις τάξεις του.
Μετά τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Σύμμαχοι χώρισαν τη Ναζιστική Γερμανία και ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα αφοπλισμού για να αποτρέψουν μελλοντική γερμανική στρατιωτική επίθεση. Η Δυτική Γερμανία συμμάχησε με τις Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές από τις άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, ενώ η Ανατολική Γερμανία συμμάχησε με τη Σοβιετική Ένωση.
Ωστόσο, το 1955, η Δυτική Γερμανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ και άρχισε να επανεξοπλίζεται. Η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν ευτυχισμένη.
Λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την επίσημη ένταξη της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, οι Σοβιετικοί και επτά άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπέγραψαν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Όπως η Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού του 1949 που ίδρυσε το ΝΑΤΟ, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας κάλεσε όλα τα υπογράφοντα μέρη να υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον σε περίπτωση επίθεσης. Μαζί με τη Σοβιετική Ένωση, το σύμφωνο περιελάμβανε την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Τσεχοσλοβακία, την Ανατολική Γερμανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Ρουμανία.
3. Η Γαλλία απέσυρε τη στρατιωτική υποστήριξη από το ΝΑΤΟ για περισσότερα από 40 χρόνια
Το ΝΑΤΟ είναι ένας πολιτικός αλλά και ένας στρατιωτικός οργανισμός. Ωστόσο, το 1966, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ΝΑΤΟ—η Γαλλία— αποφάσισε να αποσυρθεί από τις στρατιωτικές της δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ.
Ο Γάλλος πρόεδρος που πήρε αυτή την απόφαση ήταν ο Charles de Gaulle, ο διάσημος ταξίαρχος που είχε βοηθήσει στην απελευθέρωση της κατεχόμενης από τους Ναζί Γαλλία και στη δημιουργία μιας προσωρινής κυβέρνησης αμέσως μετά την υποχώρηση των Γερμανών. Παρόλο που η Γαλλία είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο κατά τα πρώτα χρόνια του ΝΑΤΟ, ο De Gaulle ήταν δυσαρεστημένος με τη θέση της Γαλλίας στον οργανισμό και συγκρούστηκε με άλλα κράτη μέλη. Επιπλέον, ήθελε να καθιερώσει τη γαλλική στρατιωτική ανεξαρτησία.
Η Γαλλία δεν επανεντάχθηκε στο ΝΑΤΟ μέχρι το 2009, υπό τον Πρόεδρο Nicola Charkozi. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, πολλά είχαν αλλάξει. Ο Πόλεμος του Βιετνάμ και ο Ψυχρός Πόλεμος είχαν τελειώσει, η τρομοκρατική ενέργεια της 11ης Σεπτεμβρίου είχε συμβεί και οι ΗΠΑ βρίσκονταν αρκετά χρόνια στους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ.
4. Το ΝΑΤΟ επικαλέστηκε τη στρατιωτική του δέσμευση βάσει του άρθρου 5 για πρώτη φορά μετά την 11η Σεπτεμβρίου
Το ΝΑΤΟ δημιούργησε μια ισχυρή στρατιωτική παρουσία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού που ζητά συλλογική άμυνα. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ δεν επικαλέστηκε ποτέ επίσημα το άρθρο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στην πραγματικότητα, η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ επικαλέστηκε το Άρθρο 5 ήταν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2001. Εκείνον τον Οκτώβριο, το ΝΑΤΟ ξεκίνησε την πρώτη του αντιτρομοκρατική επιχείρηση, στην οποία πολλές χώρες του ΝΑΤΟ βοήθησαν στην περιπολία του εναέριου χώρου στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μέχρι τότε, το ΝΑΤΟ είχε αποκτήσει άλλα τέσσερα μέλη: η Ισπανία προσχώρησε το 1982 και η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία και η Πολωνία εντάχθηκαν το 1999. Είναι σημαντικό ότι τα τρία τελευταία κράτη ήταν πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το οποίο έληξε το 1991.
5. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τα πρώην κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ
Η επανένωση της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης σηματοδότησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Τις επόμενες τρεις δεκαετίες, πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας άρχισαν να συσσωρεύονται στο ΝΑΤΟ.
Η Ανατολική Γερμανία έγινε ο πρώτος πρώην Σοβιετικός σύμμαχος που προσχώρησε τεχνικά όταν επανενώθηκε με τη Δυτική Γερμανία, η οποία ήταν ήδη μέλος. Εκτός από την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία και την Πολωνία το 1999, το ΝΑΤΟ απέκτησε τα πρώην κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, Βουλγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία (προηγουμένως μέρος της Τσεχοσλοβακίας με την Τσεχική Δημοκρατία) το 2004. Η Αλβανία, η οποία αποχώρησε από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας το 1968, προσχώρησε ΝΑΤΟ το 2009.
Τα κράτη της Βαλτικής, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία – που ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης – εντάχθηκαν επίσης στο ΝΑΤΟ το 2004. Τα πέντε έθνη που συμπληρώνουν τα 31 μέλη του ΝΑΤΟ είναι η Σλοβενία (προσχώρησε το 2004), η Κροατία (2009), το Μαυροβούνιο (2017), Βόρεια Μακεδονία (2020) και Φινλανδία (2023).
