118 χρόνια πριν, στις 21 Ιουνίου του 1905 γεννήθηκε ο αντισυμβατικός Jean-Paul Sartre o oποίος μαζί με τη σύντροφό του εξερεύνησε πολλά μονοπάτια, σχέδια, ταμπού και παραδόσεις, μέχρι που βρήκαν τον σωστό τρόπο να αγαπιούνται ο ένας τον άλλον: ανακάλυψαν πώς να είναι «απλά» με τον άλλον.

Γράφει η Μανταλένα-Μαρία Διαμαντή

“Στην αγάπη ένα κι ένα κάνουν ένα.” Jean-Paul Sartre

Ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος του φιλοσοφικού υπαρξισμού και φαινομενολογίας.  O ίσως μεγαλύτερος φιλόσοφος του 20ού αιώνα. Λογοτέχνης, κριτικός, πολιτικός ακτιβιστής, υποστηρικτής της πολιτικής θεωρίας του Μαρξισμού.

O Jean-Paul Sartre, ήταν εκδότης του περιοδικού “Μοντέρνοι Καιροί”. Το 1945 έδωσε μια διάλεξη-ορόσημο με τίτλο “Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός” (“L`existentialisme est un humanisme”).

Tην εποχή του, το έργο του είχε τεράστια επιρροή, ωστόσο σήμερα δεν έχει τόσο μεγάλη απήχηση. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1964 αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας λέγοντας χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του γι`αυτό: “Δεν νομίζω πως μία ακαδημία ή ένα βραβείο μπορεί να έχει καμία σχέση μαζί μου. Εκείνο που θεωρώ για μεγαλύτερη τιμή είναι να με διαβάζουν.”

H σχέση του με την υπαρξίστρια, συγγραφέα, φιλόσοφο, ακτιβίστρια αλλά πάνω απ’ όλα τη γυναίκα που άλλαξε ριζικά τον τρόπο που οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται το “αδύναμο φύλο”, Simone de Beauvoir είναι γνωστή.

Το 1929, οι δύο Γάλλοι φιλόσοφοι συμφώνησαν να δεσμευτούν σε μια ανοιχτή σχέση: μια σχέση που κράτησε μέχρι το θάνατο του Sartre το 1980.

Η De Beauvoir είχε δηλώσει ότι ανεξάρτητα από τα πολλά βιβλία και λογοτεχνικά βραβεία της, όποιος κι αν ήταν ο ρόλος της στο το γυναικείο κίνημα, το μεγαλύτερο επίτευγμά της στη ζωή ήταν η σχέση της με τον Sartre.

Μαζί αμφισβήτησαν τις κοινωνικές και πολιτισμικές συμβάσεις του περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσαν. Είχαν μια σχέση  ανοιχτή. Τα menages a trois με νεαρές συνήθως μαθήτριες της ίδιας καθώς και άλλες κοπέλες, δεν έλειψαν, σύμφωνα πάντα με την επίσημη βιογραφία τους. Ακόμα, όμως, κι αν συνέβαινε αυτό, ο ένας λάτρευε τον άλλον. Υπήρχε αμοιβαία εκτίμηση, σεβασμός και η ζήλια ήταν ένα άγνωστο συναίσθημα στη σχέση τους.  Φωτογραφήθηκαν μαζί  πολλές φορές κι έγιναν το ίσως, πιο διάσημο αντισυμβατικό ζευγάρι διανοούμενων στην ιστορία.

Ο Jean-Paul Sartre και η Simone De Beauvoir δημιούργησαν έναν από τους ισχυρότερους φιλοσοφικούς και συναισθηματικούς δεσμούς του εικοστού αιώνα. Η κουλτούρα μας τείνει να ιεροποιεί και να αναζητά είδωλα όπου βρίσκονται ανωμαλίες και ασυμβίβαστες διαφορές. Έτσι, παρά όλες τις βιογραφίες και τα ντοκιμαντέρ που αφηγούνται τη φύση της σχέσης τους, η πιο απτή μαρτυρία της ρομαντικής τους πειθαρχίας βρίσκεται στις επιστολές Witness to My Life: The Letters of Jean-Paul Sartre to Simone De Beauvoir, 1926- 1939.

Το να αποκαλούμε το σύμφωνο που έδενε τον Sartre και την De Beauvoir  μαζί για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους, «ανοιχτή σχέση» είναι σαν να μειώνουμε και να χυδαιοποιούμε αυτό που είχαν. Γιατί στην ουσία, αυτό που είχαν ήταν πάνω απ` όλα μια αμοιβαία συμφωνία σεβασμού και θαυμασμού, καθώς και μια φιλία που αντιστάθηκε στο πέρασμα του χρόνου και έγινε όλο και πιο δυνατή με όλες τις αντιξοότητες. Ένα «ειδύλλιο» με την αρχαία έννοια του όρου θα αποδεικνυόταν επίσης ανεπαρκές για να περιγράψει τον δεσμό τους: τα γράμματά τους δεν αποκαλύπτουν την επείγουσα ανάγκη ενός σαγηνευτικού εραστή, αλλά ενός συντρόφου που παρουσιάζεται με την πιο διάφανη μορφή παρουσία του άλλου , σαν να στεκόταν μόνος του.

Σε ηλικία 24 ετών, ο Sartre έγραψε το ακόλουθο γράμμα στη Simone (η οποία ήταν γύρω στα 21), αφού αρνήθηκε να τον παντρευτεί:

Αγαπητό μου κοριτσάκι

Εδώ και πολύ καιρό ήθελα να σου γράψω το βράδυ μετά από ένα εκείνες τις εξόδους με φίλους που σύντομα θα περιγράψω στο «A Defeat», όπως όταν ο κόσμος είναι δικός μας. Ήθελα να σου φέρω τη χαρά του κατακτητή μου και να την βάλω στα πόδια σου, όπως έκαναν στην Εποχή του Βασιλιά Ήλιου. Και μετά, κουρασμένος από όλες τις φωνές, πήγαινα πάντα για ύπνο. Σήμερα το κάνω για να νιώσω την ευχαρίστηση που δεν ξέρεις ακόμα, να γυρίζεις απότομα από τη φιλία στην αγάπη, από τη δύναμη στην τρυφερότητα. Απόψε σε αγαπώ με έναν τρόπο που δεν έχεις γνωρίσει μέσα μου: Δεν είμαι ούτε κουρασμένος από τα ταξίδια ούτε τυλιγμένος στην επιθυμία για την παρουσία σου. Κατακτώ την αγάπη μου για σένα και τη στρέφω προς τα μέσα ως συστατικό στοιχείο του εαυτού μου. Αυτό συμβαίνει πολύ πιο συχνά από ό,τι σας παραδέχομαι, αλλά σπάνια όταν σας γράφω. Προσπάθησε να με καταλάβεις: Σε αγαπώ ενώ προσέχω τα εξωτερικά πράγματα. Στην Τουλούζη απλά σε αγάπησα. Απόψε σε αγαπώ ένα ανοιξιάτικο βράδυ. Σ`αγαπώ με το παράθυρο ανοιχτό. Είσαι δική μου, και τα πράγματα είναι δικά μου, και η αγάπη μου αλλάζει τα πράγματα γύρω μου και τα πράγματα γύρω μου αλλάζουν την αγάπη μου.

Ο Sartre παθαίνει εγκεφαλικό στη δεκαετία του ’70 κι αρχίζει να τυφλώνεται. Τότε η Beauvoir ξεκινά να του παίρνει μεγάλες, υπέροχες συνεντεύξεις προκειμένου με κάποιον τρόπο να διασώσει τη σκέψη και τη σοφία του.

Όταν πια στα 75 του χρόνια, κλείνει για πάντα τα μάτια του, εκείνη γράφει το πιο συγκινητικό, σπαρακτικό αντίο για τον άνθρωπο που αγάπησε βαθιά. Πρόκειται για το βιβλίο της “Αποχαιρετισμός στον Sartre”.

Στην αρχή του βιβλίου, αναφέρεται ότι η “επίσημη αγαπημένη” Simone de Beauvoir έγραψε στα απομνημονεύματά της: “Όταν αποχωριστήκαμε, αρχές Αυγούστου του 1929, ήξερα πως δεν θα έβγαινε  ( Sartre) ποτέ πια από τη ζωή μου.”

“Δεν υπάρχει άλλος έρωτας απ’ αυτόν που οικοδομείται, πραγματώνεται. Δεν υπάρχει δυνατότητα έρωτα παρά μόνο αυτή που εκδηλώνεται σε έναν έρωτα” έλεγε ο Jean-Paul Sartre.