Εδώ και χρόνια, η παραστρατιωτική οργάνωση-εταιρεία Wagner θεωρείται ο ένοπλος βραχίονας της Μόσχας στο εξωτερικό, κυρίως στην Συρία και σε πολλές αφρικανικές χώρες. Το στάτους αυτό βρίσκεται σήμερα υπό αμφισβήτηση λόγω των ενεργειών του επικεφαλής της.
Επειτα από μία θεαματική στάση που έφερε τις δυνάμεις του σε απόσταση μικρότερη των 400 χιλιομέτρων από την Μόσχα, την υπαναχώρησή του και την εξορία του στην Λευκορωσία, εκκρεμεί ο ανακαθορισμός των σχέσεων του Γεβγκένι Πριγκόζιν με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Τι θα γίνει τώρα με τις επιχειρήσεις της Wagner στα εξωτερικά θέατρα, όπου η οργάνωση διαπρέπει στην εκμετάλλευση των τοπικών πόρων, την προστασία κυβερνήσεων, τον κυβερνοπόλεμο και τις κτηνώδεις πολεμικές επιχειρήσεις;
«Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις του επεισοδίου μπορεί να γίνουν αισθητές στην Μέση Ανατολή και την Αφρική», γράφει στο Twitter ο Ρομπ Λι (Rob Lee) του Foreign Policy Research Institute τονίζοντας ότι «μία βραχυπρόθεσμη συμβιβαστική λύση» είναι διαφορετική από μία «μακροπρόθεσμη λύση».
27357098
Η Μόσχα έχει ανάγκη την Wagner για να διατηρήσει την θέση της στις περιοχές όπου κύριο μέλημά της είναι η υπονόμευση της δυτικής επιρροής. Ομως, «η Wagner έχει ισχυρή παρουσία στην Αφρική (…). Το Κρεμλίνο θα επιτρέψει την συνέχιση των δραστηριοτήτων αυτών, αν ο Πριγκόζιν και η Wagner έχουν ως έδρα την Λευκορωσία;».
Ενα θέμα στο οποίο κανένας αναλυτής δεν απαντά με βεβαιότητα. «Αποτελεί μυστήριο. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο οι ρωσικές αρχές θέλουν να κατανεμηθεί ό,τι συμβαίνει στην Αφρική και ό,τι συμβαίνει αλλού», συνοψίζει ο αμερικανός ειδικός Μάικλ Σούρκιν (Michael Shurkin) της 14°North Strategies που ειδικεύεται στην Αφρική. Τελικά, «η Ρωσία μπορεί να θεωρήσει ότι αυτό που κάνει η Wagner στην Αφρική αξίζει τον κόπο να συνεχισθεί διότι εξυπηρετεί τα ρωσικά συμφέροντα», σχολιάζει.
Ενα είναι βέβαιο: ο Πριγκόζιν και ο Πούτιν συζήτησαν αυτό το θέμα πριν καταλήξουν στην συμφωνία. Διότι η Wagner εξαρτάται από το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, που της παρέχει στρατιώτες, υλικό και όπλα στα θέατρα των δραστηριοτήτων της. Και η Μόσχα έχει ανάγκη την Wagner για να διατηρήσει την θέση της στις ταραγμένες αυτές ζώνες όπου κύριο μέλημά της είναι η υπονόμευση της δυτικής επιρροής.
Στην Συρία, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι μισθοφόροι της Wagner -προερχόμενοι από την Ρωσία, από πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και από την Συρία – έδρασαν ως «ειδικές δυνάμεις» στο θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων στο πλευρό του στρατού του Κρεμλίνου από το 2015. Σήμερα, παραμένουν παρόντες, σε μικρότερους αριθμούς, κοντά στις πετρελαιοπηγές, καθώς και στις επαρχίες Χάμα και Λαττάκεια.
Στην Αφρική, είναι παρόντες στην Λιβύη, το Σουδάν και την Μοζαμβίκη. Και βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στο Μαλί, παρά τις αρνήσεις της χούντας που κάνει λόγο για «ρώσους εκπαιδευτές», καθώς και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, όπου στέλεχος της Wagner διαχειρίζεται τα της ασφαλείας του προέδρου Φοστέν-Αρκάνζ Τουαντερά.
Η Wagner προμηθεύει την Ρωσία με «χρυσό και μεταλλεύματα από το Σουδάν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τον Μαλί, που χρειάζεται ο Πούτιν για να συντηρεί την οικονομία του βρίσκεται σε μηχανική υποστήριξη», σύμφωνα με ευρωπαϊκή στρατιωτική πηγή.
Ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία κατηγόρησε τον Φεβρουάριο τον στρατό και τους ρώσους συμμάχους του για θηριωδίες. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ανακοίνωσε στην συνέχεια την επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Wagner. Την Παρασκευή, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε την Ρωσία ότι αποτελεί «δύναμη αποσταθεροποίησης της Αφρικής, μέσω ιδιωτικών μισθοφορικών στρατών που έρχονται για να κάνουν αρπαγές και θηριωδίες κατά του άμαχου πληθυσμού».
«Χρειάζεται χρόνος για να διαλυθεί η ομίχλη»
Η συνέχεια θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Πούτιν και τον Πριγκόζιν, με ενδιάμεσο τον πρόεδρο της Λευκορωσίας Αλεξάντρ Λουκασένκο.
«Οπως φαίνεται, στο Μπανγκί και το Μπαμακό επικρατεί ένα είδος ρευστότητας και μία στάση αναμονής», διαπιστώνει ο Μαξίμ Οντινέ (Maxime Audinet) του Institut de Recherche Stratégique de l’Ecole Militaire (IRSEM) στο Παρίσι προσθέτοντας ότι οι ιστοσελίδες που σχετίζονται με το νεφέλωμα Πριγκόζιν έχουν αποκλεισθεί, αλλά μόνο στην Ρωσία. «Η μεταβίβαση τεράστιων μεριδίων προνομιακής εξουσίας στην Wagner, για να ενεργεί εκεί που το ρωσικό κράτος δεν θέλει να αναμειχθεί, της έχει δώσει πολύ σημαντικότερα περιθώρια δράσης από όσο αναμενόταν», τονίζει.
«Φαντάζομαι ότι κατά τις συνομιλίες το θέμα τι θα γίνει στο μέλλον με τις εξωτερικές δραστηριότητες της Wagner ετέθη στο τραπέζι. Το δίκτυο του Πριγκόζιν έχει γίνει ο κυρίαρχος παράγοντας της ρωσικής παρουσίας στην υποσαχάρια Αφρική τα τελευταία χρόνια. Η εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα σε ρωσικούς κρατικούς και μη κρατικούς παράγοντες στην αφρικανική ήπειρο θα γνωρίσει σημαντικές ανακατατάξεις».
Αλλά χρειάζεται χρόνος για να διαλυθεί η ομίχλη. «Η Wagner είχε κάποιου βαθμού ελευθερία κινήσεων στα σχέδιά της στην Αφρική. Χωρίς την συνεργασία με το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, δεν βλέπω πώς η οργάνωση-εταιρεία μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί», δηλώνει η Πολίν Μπαξ (Pauline Bax), αναπληρώτρια διευθύντρια του Προγράμματος για την Αφρική του International Crisis Group. Ομως, ο Πούτιν «δεν μπορεί να στείλει ρώσους στρατιώτες στην θέση της Wagner. Δεν φαντάζομαι ότι θα αποσυρθεί άμεσα από την αφρικανική ήπειρο».
