Ο φιλήσυχος και μη-επαναστατημένος άνθρωπος της μεσαίας τάξης έχει στηθεί στο απόσπασμα από δυνάμεις της «προόδου». Τον χλεύασαν ως «νοικοκυραίο» και «κυρ-Παντελή». Τον αποκάλεσαν ακόμα και δολοφόνο. Όμως, το θύμα της δολοφονίας χαρακτήρα είναι ο ίδιος ο κυρ-Παντελής.
Γράφει ο Κώστας Παπαχρήστου
Όσο και αν ηχούν ως καταρχήν θετικές αξίες, η κανονικότητα και η σταθερότητα αποτελούν δύο από τις πλέον συκοφαντημένες έννοιες στη χώρα μας, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Ανάλογα συκοφαντημένοι είναι, φυσικά, και όσοι πιστεύουν στις πιο πάνω αξίες και επιθυμούν να εναρμονίσουν τη ζωή τους με αυτές.
Τον καιρό της οικονομικής κρίσης και των αλήστου μνήμης μνημονίων, εκείνοι που δεν φάνηκαν πρόθυμοι να αποδεχθούν ανατρεπτικές πολιτικές και εθνικούς τυχοδιωκτισμούς που θα απειλούσαν ό,τι είχε απομείνει από την κανονικότητα της ζωής τους, αποκλήθηκαν με κακεντρέχεια «ευρωλιγούρηδες», «μενουμευρώπηδες», «γερμανοτσολιάδες» και «Τσολάκογλου» (πέραν της προφανούς προσβολής, οι ιστορικοί συνειρμοί καθιστούν τους δύο τελευταίους όρους ξεκάθαρα υβριστικούς).
Μετά τις πρόσφατες εθνικές εκλογές, εκείνοι που έδειξαν να μην επιθυμούν να επιστρέψει η χώρα σε ανέμελους λαϊκισμούς, πολιτικές ανοιχτών συνόρων και κουλτούρα πλατείας Εξαρχείων, άκουσαν να τους χαρακτηρίζουν μικρο-συμφεροντολόγους και ξεπουλημένους που «εξαγοράζονται με επιδόματα», θεσμικά παχύδερμους (αφού δεν βάρυνε όσο «έπρεπε» στην επιλογή τους η υπόθεση των υποκλοπών), ηθικά ανάλγητους μπροστά σε μία εθνική τραγωδία (το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη), ακόμα και ψυχικά διαταραγμένους («θυρωροί της νύχτας, υποκείμενοι στο σύνδρομο της Στοκχόλμης»). Και, φυσικά, «κυρ-Παντελήδες» (περί αυτού θα μιλήσουμε πιο κάτω).
Αλλά, σε κάποιες περιπτώσεις, η προσήλωση σε κατεστημένες αξίες δεν αντιμετωπίζεται απλά ως αξιοχλεύαστη «αστική» συνήθεια. Βάσει μίας ακραίας λογικής, είναι δυνατό να υποκρύπτει ακόμα και εγκληματικές διαθέσεις! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…
Αν κάτι πρέπει να αναγνωρίσουμε στην ελληνική Αριστερά, είναι ότι δεν της έλειψε ποτέ η ευρηματικότητα στο να παράγει «ετικέτες» για όσους δεν δηλώνουν υποταγή στις ιδέες της. Το δόγμα «πας μη αριστερός, φασίστας» κυριάρχησε στις αρχές της Μεταπολίτευσης. Όταν, αργότερα, κλιμακώθηκε το φαινόμενο της (παράτυπης, κυρίως) μετανάστευσης, η έννοια του «ρατσιστή» μπήκε δυναμικά στο καθημερινό μας λεξιλόγιο από την λεγόμενη «ανανεωτική» Αριστερά, για να στιγματίσει όσους τολμούσαν να μιλήσουν για επικίνδυνες πολιτισμικές αλλοιώσεις αλλά και για το χαμένο αίσθημα ασφάλειας λόγω της κατακόρυφης αύξησης της εγκληματικότητας.
Πριν μερικά χρόνια, με αφορμή ένα αποτρόπαιο έγκλημα στο κέντρο της Αθήνας που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστή, μία ακόμα ετικέτα ανασύρθηκε από το (ανανεωτικό) «προοδευτικό» λεξικό για να δαιμονοποιήσει συλλήβδην το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας, στο οποίο περίπου καταλογίστηκε ομαδική ευθύνη για τον φόνο. Η λογική απλή: «Είσαι συντηρητικός, άρα είσαι φασίστας, ρατσιστής και δολοφόνος!» Και, οι (κατά μεταφυσικό τρόπο) «συνεργοί» του εγκλήματος – όλοι εκείνοι, δηλαδή, που τολμούν να δηλώνουν φιλήσυχοι και πολιτικά μη-επαναστατημένοι – εισέπραξαν τον σαρκαστικό χαρακτηρισμό «νοικοκυραίοι». Ή, κατ’ απόλυτη εννοιολογική ισοδυναμία, «κυρ-Παντελήδες», σύμφωνα με τον στερεοτυπικό όρο που είχε εισαγάγει ένα άκρως τοξικό κοινωνικοπολιτικό άσμα της πρώιμης μεταπολιτευτικής περιόδου. Το οποίο άσμα αποκαλεί τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους της μεσαίας τάξης «άχρηστα σκουλήκια» και προτρέπει τη νέα γενιά να τους «θάψει μες στα σπαρτά»!
Ο τραγουδοποιός Πάνος Τζαβέλλας (στον οποίο οφείλεται ο όρος «κυρ-Παντελής»)
Έχω κρατήσει μερικά ξεσπάσματα οργής που αλίευσα στο Διαδίκτυο αμέσως μετά το τραγικό εκείνο συμβάν στην Ομόνοια:
«Το άγριο λιντσάρισμα αποδεικνύει γι’ άλλη μια φορά τα ακραία και φασιστικά ένστικτα της βαθιά συντηρητικής κοινωνίας μας.»
«Ο θάνατος του Ζακ αποκάλυψε τον κρυφοφασισμό μέρους της ελληνικής κοινωνίας.»
«Νοικοκυραίος είναι ο μικροαστός φασίστας. Είναι φασίστας γιατί είναι απολίτικος στην ουσία του.»
«Τον Ζακ τον δολοφόνησαν οι ‘νοικοκυραίοι’, αυτός ο ανθρωπότυπος που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του φασισμού, που δεν τα βάζει ποτέ με την εξουσία. Κι ύστερα σκούπισαν τα αίματα, έκαναν το σταυρό τους μόλις πέρασαν από την Εκκλησία και γύρισαν στα σπίτια τους για να παίξουν στην κακοσκηνοθετημένη παράσταση του καλού οικογενειάρχη.»
«Οι λεγόμενοι ‘νοικοκυραίοι’ εκπροσωπούν τον βαθύ κοινωνικό συντηρητισμό. Είναι αυτοί που είναι αντίθετοι στον πολιτικό γάμο ομοφυλοφίλων, στην τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, στη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, αυτοί που θέλουν να υπάρχει η εικόνα του Χριστού στις αίθουσες των σχολείων. Θεμέλια της κοινωνίας τους η πατρίδα, η θρησκεία και το Δίκαιο.»
Συλλογική ευθύνη για εκείνο τον φόνο, λοιπόν, επιρρίπτεται σε όσους έχουν άλλη άποψη για τις οικογενειακές δομές (επιμένοντας στην παραδοσιακή εκδοχή τους), επιλέγουν να θρησκεύονται, αγαπούν την πατρίδα τους και δεν περιφρονούν το Δίκαιο. Και, ακόμα κι ένα κοινό έγκλημα εργαλειοποιείται προκειμένου να συκοφαντηθεί συλλήβδην μία ολόκληρη κοινωνική ομάδα που απλά δεν ακολουθεί τα κελεύσματα της «προόδου».
Όμως, γιατί η «ανανεωτική» Αριστερά βάζει στο στόχαστρο τον κυρ-Παντελή, φτάνοντας μάλιστα στο έσχατο όριο της συκοφαντίας να του καταλογίσει ακόμα και δολοφονικά ένστικτα; Μια πρόχειρη ερμηνεία θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη:
Ο κυρ-Παντελής, που εκπροσωπεί την κοινωνική ομάδα των «νοικοκυραίων», ανήκει κατά κύριο λόγο στη μεσαία τάξη. Έτσι, στοχοποιώντας τον κυρ-Παντελή, η Αριστερά (τονίζω ότι αναφέρομαι αποκλειστικά στην «ανανεωτική») κατ’ ουσίαν επιτίθεται επιλεκτικά στο μέρος εκείνο της μεσαίας τάξης που δεν ανήκει στην εκλογική πελατεία της. Δείχνει να επιδεικνύει, εν τούτοις, μεγαλύτερη ελαστικότητα απέναντι σε δύο άλλες κοινωνικές τάξεις. Αφενός, στο «προλεταριάτο» των εξ επιλογής περιθωριακών, και αρνούμενων να ενταχθούν στην δημοκρατική κανονικότητα, κοινωνικών ομάδων. Αφετέρου, στην «ανώτερη» τάξη των κοινωνικών «ελίτ» (με τον όποιο τρόπο αντιλαμβάνεται ο καθένας τους όρους αυτούς). Η πρώτη τάξη είναι δεξαμενή πιθανών ψηφοφόρων, αλλά και χρήσιμη «μαγιά» για μια φανταστική μελλοντική επανάσταση (προς το παρόν, η επανάσταση περιορίζεται σε ασκήσεις χυδαιολογίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Η δεύτερη τάξη αποτελεί το «αναγκαίο κακό» που νοηματοδοτεί την ίδια την ύπαρξη της Αριστεράς (τι ρόλο θα είχε να παίξει η Αριστερά σε έναν κόσμο χωρίς προνομιούχους;).
Η ειρωνεία είναι ότι η ανανεωτική Αριστερά, που σήμερα κατηγορεί τους «νοικοκυραίους» πως εξαγοράστηκαν με επιδόματα για να ψηφίσουν την κεντροδεξιά παράταξη, είναι η ίδια που τους εξαγόρασε πριν μερικά χρόνια για να ανέβει στην εξουσία, υποσχόμενη την κατάργηση ενός απεχθούς φόρου ιδιοκτησίας (υπόσχεση που, τελικά, δεν κράτησε). Και είναι η ίδια που τους χρησιμοποίησε – και τους εξαπάτησε – για να επιτύχει την πύρρεια νίκη του 62% στο παρανοϊκό δημοψήφισμα του 2015.
Τελικά, στην πολιτική οι ηθικές αξίες είναι αλά-καρτ. Κι ο κύριος Παντελής ακόμα ψάχνει να βρει αν ανήκει στους «καλούς» ή τους «κακούς»…
