Έτοιμη να αντιμετωπίσει ένα σενάριο δολοφονίας του Βολόντιμιρ Ζελένσκι από τη Ρωσία δείχνει η ηγεσία της Ουκρανίας, σύμφωνα με εκτενές δημοσίευμα του Politico.
Σε ερώτηση του CNN τον περασμένο μήνα αναφορικά με το κατά πόσον ανησυχεί για ρωσικές απόπειρες δολοφονίας εναντίον του ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι δεν έχει την πολυτέλεια για κάτι τέτοιο. «Αν το σκεφτόμουν διαρκώς, θα έπρεπε να απομονωθώ, περίπου όπως ο κάνει ο Πούτιν τώρα, που δεν εγκαταλείπει το καταφύγιό του», απάντησε ο Ζελένσκι.
Αλλά μολονότι ο Ζελένσκι δεν θα ήθελε να τον απασχολεί ένα τέτοιο σενάριο, ωστόσο είναι πιθανό και δεν μπορούν να το αγνοήσουν οι υποστηρικτές του τόσο εντός, όσο και εκτός Ουκρανίας. Αφότου απέρριψε τις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής την πρόταση των ΗΠΑ να τον φυγαδεύσουν εκτός Ουκρανίας με το περίφημο «πυρομαχικά χρειάζομαι, όχι μέσο φυγάδευσης» ο Ζελένσκι έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη συγκέντρωση διεθνούς βοήθειας για τη χώρα του, λόγος για τον οποίο έχει μπει στο σταυρόνημα Ρώσων βουλευτών και υπερεθνικιστών στρατιωτών μπλόγκερ.
Απόπειρες δολοφονίας του Ζελένσκι
Λίγες εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου ο σύμβουλός του, Μιχαϊλο Ποντόλιακ, αποκάλυψε ότι απετράπησαν τουλάχιστον 12 απόπειρες δολοφονίας του Ουκρανού προέδρου από ομάδες Ρώσων πρακτόρων και σαμποτέρ, περιλαμβανομένων Τσετσένων και μισθοφόρων της Wagner του Γιεβγκένι Πριγκόζιν.
Ο ίδιος ο Ζελένσκι φέρεται να είχε δηλώσει σε τηλεδιάσκεψη με Ευρωπαίους ομολόγους του λίγο μετά την εισβολή, ότι ίσως ήταν η τελευταία φορά που τον έβλεπαν ζωντανό.
Ζελένσκι σε ηγέτες της ΕΕ: «Ίσως είναι η τελευταία φορά που με βλέπετε ζωντανό»
Και μπορεί, σύμφωνα με το Politico, ο κίνδυνος αυτός να δείχνει σαφώς μικρότερος απ’ ό,τι στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, αλλά ουδείς στην ουκρανική κυβέρνηση ή τη βουλή αμφισβητεί ότι είναι υπαρκτός. Άλλωστε τον Μάρτιο ακούστηκαν νέες φωνές στη Ρωσία, που ζητούσαν να δολοφονηθεί ο Ζελένσκι μετά την εισβολή υποστηριζόμενων από το Κίεβο Ρώσων σαμποτέρ, που τάσσονται κατά του Πούτιν, σε δύο ρωσικά χωριά στην περιφέρεια Μπριάνσκ, με τον Ρώσο βουλευτή Μιχαήλ Ντελιάγκιν να δηλώνει ότι «η άμεση εξολόθρευση του Ζελένσκι» είναι «η μόνη φυσιολογική απάντηση» στο περιστατικό.
Πέπλος μυστικότητας καλύπτει τα ταξίδια του Ζελένσκι στο εξωερικό
Λόγω αυτής της απειλής για τη ζωή του – και με δεδομένη την ικανότητα των Ρώσων πρακτόρων να φέρνουν σε πέρας αποστολές δολοφονίας – από τον Αλεξάντερ Λιτβινένκο μέχρι τον Σεργκέι Σκρίπαλ στη Βρετανία – τα ταξίδια του Ζελένσκι στο εξωτερικό σχεδιάζονται με τη μέγιστη δυνατή μυστικότητα – εξ’ ου και η οργή που προκάλεσε στο Κίεβο η διαρροή τον περασμένο Φεβρουάριο πληροφοριών για την προγραμματισμένη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες τρία 24ωρα νωρίτερα.
Λόγω του υψηλού διακυβεύματος δεν είναι απορίας άξιo που Ουκρανοί αξιωματούχοι αρνούνται να συζητήσουν -και κυρίως δημόσια – τι θα γίνει σε περίπτωση που στεφθούν με επιτυχία σχέδια δολοφονίας του Ζελένσκι.
Το σχέδιο διαδοχής
Αλλά, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, υπάρχει σχέδιο για ένα τέτοιο απευκταίο σενάριο, όπως προκύπτει από δηλώσεις Ουκρανών αξιωματούχων, βουλευτών και αναλυτών, αλλά και τη δήλωση πέρυσι του Αμερικανού ΥΠ ΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν στο CBS, ότι «οι Ουκρανοί έχουν σχέδια – για τα οποία δεν θα μιλήσω, ούτε θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες – που εξασφαλίζουν αυτό που θα αποκαλούσαμε “συνέχεια της διακυβέρνησης” με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».
Η διαδικασία διαδοχής του Ζελένσκι είναι ξεκάθαρη, σύμφωνα με το ουκρανικό Σύνταγμα: «Όταν ο πρόεδρος αδυνατεί να ασκήσει τα καθήκοντά του, ο πρόεδρος της Βερχόβνα Ράντα [κοινοβουλίου] της Ουκρανίας αναλαμβάνει τα καθήκοντά του», λέει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Μίκολα Κνιαζίτσκι. «Ως εκ τούτου δεν θα υπάρξει κενό εξουσίας».
Ο πρόεδρος του Ουκρανικού κοινοβουλίου, Ρουσλάν Στέφαντσουκ, που είναι μέλος του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» του Ζελένσκι, δεν απολαμβάνει ιδιαίτερης αποδοχής στις δημοσκοπήσεις, ούτε είναι δημοφιλής μεταξύ των βουλευτών της αντιπολίτευσης, «αλλά δεν νομίζω ότι έχει σημασία», σημειώνει ο Άντριαν Καρατνίτσκι του Eurasia Center του Atlantic Council, αφού «υπάρχει μια ισχυρή ηγετική ομάδα και νομίζω ότι θα βλέπαμε μια συλλογική διακυβέρνηση».
Το σχήμα αυτό πιθανότατα θα αποτελείται από τον Στέφαντσουκ ως επικεφαλής, μαζί με τον Αντρίι Γέρμακ, επικεφαλής του γραφείου του Ουκρανού προέδρου, τον υπουργό Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα και τον υπουργό Άμυνας, Ολέξιι Ρεζνίκοφ, ενώ ο Βαλέρι Ζαλούζνι θα παρέμενε κορυφαίος στρατηγός της χώρας.
Ο Καρατνίτσκι είπε επίσης ότι θα ήθελε να δει σε κάποιον ρόλο την τηλεοπτική περσόνα, Σερχίι Πρίτουλα, που διευθύνει σημαντικές φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες και απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της ουκρανικής κοινής γνώμης.
«Η χώρα έχει φθάσει σε ένα επίπεδο πολύ ουσιαστικής αλληλεγγύης και εθνική ενότητα, οπότε αν συνέβαινε κάτι τρομερό στον Ζελένσκι, δεν θα είχε τόσο αποφασιστική επίπτωση όσο θα πίστευε κανείς», πρόσθεσε ο Καρατνίσκι.
«Οι δολοφονίες ουδέποτε άλλαξαν την ιστορία του κόσμου»
Όσοι τυχόν απεργάζονται σκοτεινά σχέδια για τον Ζελένσκι στο Κρεμλίνο, καλά θα έκαναν να διαβάσουν μια εργασία που έγραψαν για το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Έρευνας των ΗΠΑ οι ακαδημαϊκοί Μπέντζαμιν Τζόουνς και Μπέντζαμιν Όλκεν αναφορικά με τις επιπτώσεις στους θεσμούς και την εξέλιξη πολέμων οι 59 δολοφονίες εθνικών ηγετών από το 1875 μέχρι το 2004: «Οι δολοφονίες αυταρχικών ηγετών επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές στους θεσμούς της χώρας, ενώ οι δολοφονίες δημοκρατών όχι», συμπέραναν.
Αλλά και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Ντισραέλι είχε δηλώσει λίγες εβδομάδες μετά τη δολοφονία του Αμερικανού προέδρου Αβραάμ Λίνκολν ότι «μια δολοφονία ουδέποτε άλλαξε την ιστορία του κόσμου». Και πράγματι, η δολοφονία αυτή είχε μικρή επίπτωση στην ανατροπή μεταρρυθμίσεων που είχε προωθήσει η κυβέρνηση Λίνκολν.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, μολονότι μια δολοφονία του Ζελένσκι θα αποτελούσε ψυχολογικό σοκ, ο Καρατνίτσκι σημειώνει ότι ο πόλεμος που εξαπέλυσε ο Πούτιν, μεταμόρφωσε τη χώρα σφυρηλατώντας μια ισχυρή αίσθηση πατριωτισμού, διαμορφώνοντας «ισχυρούς θεσμούς», ενώ η κοινή γνώμη είναι πλέον ενωμένη αναφορικά με τους στόχους της. «Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι βασικοί παράγοντες στη μάχη της Ουκρανίας έναντι της ρωσικής επιθετικότητας είναι η ανθεκτικότητα των ενόπλων δυνάμεων, οι διοικητικές ικανότητες της ηγεσίας της και οι νίκες στα μέτωπα. Αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία αναφορικά με την πολιτικό σταθερότητα της Ουκρανίας», συμπληρώνει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης, Κνιαζίτσκι.
Η στάση των συμμάχων της Ουκρανίας
Αν υπάρχει αδύναμος κρίκος στο σενάριο δολοφονίας του Ζελένσκι, αυτός εντοπίζεται στους συμμάχους της Ουκρανίας, όχι στην ίδια, αφού οι Ουκρανοί έχουν μια πιο ισορροπημένη άποψη για τον πρόεδρό τους, τα ατού – όπως η εξαιρετική ηγεσία του εν καιρώ πολέμου – και τις αδυναμίες του – όπως ότι δεν προετοιμάστηκε αρκούντως για μια εισβολή που θεωρούσε απίθανη.
Τα δυτικά, ως επί το πλείστον, ΜΜΕ μιλούν ακόμη για τον χαρισματικό Ζελένσκι και τη ρητορική του δεινότητα που κέρδισε τη συμπάθεια της κοινής γνώμης από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο, τις Βρυξέλλες και τη Βαρσοβία. Μια δολοφονία του θα προκαλούσε έκπληξη στους ίδιους αυτούς ανθρώπους και αβεβαιότητα για τα επόμενα βήματα και πιθανώς θα αύξανε την πίεση για διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς στο Κίεβο.
Αλλά ο πόλεμος δεν αφορά μόνον στον Ζελένσκι και στην Ουκρανία ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι εξίσου άξιοι ηγέτες θα μπορούσαν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Για τον επιχειρηματία Γιάροσλαβ Αζνιούκ το σενάριο μιας δολοφονίας του Ζελένσκι εντάσσεται στο «βασίλειο της εναλλακτικής ιστορίας», αλλά ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, η Ουκρανία δεν θα γονάτιζε. «Ο Ζλένσκι παίζει καλά τον ηγετικό του ρόλο σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς», λέει. «Ωστόσο, η στάση της απόλυτης πλειοψηφίας των Ουκρανών είναι ότι δεν θα παρατήσουμε ποτέ, ουδέποτε θα υποταχθούμε στη Ρωσία».
