Ο βασιλιάς της kinky φωτογραφίας, καθ` όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 έβρισκε συνεχώς νέους και συναρπαστικούς τρόπους για να γιορτάζει τη γυναικεία σεξουαλικότητα, αλλάζοντας για πάντα τη φωτογραφία μόδας.
«Ορισμένοι φωτογράφοι κάνουν τέχνη. Εγώ δεν ανήκω σε αυτούς. Εγώ είμαι απλώς ένας μισθωμένος εκτελεστής» Helmut Newton
Γνωστός ως “ο Βασιλιάς του kinky”, το έργο του Helmut Newton βοήθησε στον καθορισμό μιας ολόκληρης ερωτικά φορτισμένης εποχής στην φωτογραφία μόδας. Για περισσότερα από 40 χρόνια, οι σήμα κατατεθέν ασπρόμαυρες εικόνες του, κοσμούσαν τις σελίδες των διασημότερων περιοδικών του κόσμου, καθιστώντας τον έναν από τους πιο διαβόητους φωτογράφους.
Η σαγηνευτική χρήση των φετιχιστικών εικόνων, των συναρπαστικών μοντέλων και του λαμπερού περιβάλλοντος πήρε την κομψότητα των προκατόχων του όπως ο Richard Avedon και της έδωσε μια θρασύτατη νέα σεξουαλικότητα. Βασισμένος στα μεγάλα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά κινήματα του 20ου αιώνα, συνδύασε θέματα αίγλης και ηδονοβλεψίας για να δημιουργήσει ένα νέο, εκκεντρικό στυλ.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννημένος στο Βερολίνο το 1920, ο Helmut Newton ήταν γιος ενός πλούσιου Εβραίου ιδιοκτήτη εργοστασίου. Απολαμβάνοντας μια φιλελεύθερη και προνομιακή ανατροφή, μυήθηκε στη φωτογραφία σε ηλικία 12 ετών, αφού ο πατέρας του του αγόρασε την πρώτη του φωτογραφική μηχανή. Με αυτήν, τράβηξε εικόνες από ραδιοφωνικούς πύργους και σκηνές στους δρόμους, επηρεασμένος από τα σύγχρονα καλλιτεχνικά κινήματα της εποχής, όπως το Bauhaus, ο κονστρουκτιβισμός και ο σουρεαλισμός.
Το Βερολίνο κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου ήταν ένας τόπος ευημερίας και ελευθερίας με πολλούς νέους καλλιτέχνες να εξερευνούν νέες ιδέες και να αναπτύσσουν καινοτόμες τεχνικές. Μία από αυτές ήταν η Yva, μια εξαιρετικά ταλαντούχα γυναίκα που πρωτοστάτησε στη χρήση της υψηλής τέχνης και του μοντερνισμού στη φωτογραφία μόδας. Κοντά της, σε ηλικία 16 ετών, δόθηκε η ευκαιρία στον Newton να εργαστεί ως μαθητευόμενος. Το στούντιο της στο Charlottenburg, μια ευκατάστατη συνοικία στο Δυτικό Βερολίνο, έγινε το έδαφος εκπαίδευσης για τον νεαρό άνδρα.
Δυστυχώς, οι μποέμικες μέρες του Βερολίνου πλησίαζαν στο τέλος τους καθώς το ναζιστικό κόμμα άρχισε να ψηφίζει νόμους που απαγόρευαν στους Εβραίους να έχουν επιχειρήσεις και κτίρια. Αφού η Γκεστάπο συνέλαβε τον πατέρα του το 1938, ο Newton αποφάσισε να φύγει από τη Γερμανία, φεύγοντας για τη βόρεια ιταλική πόλη της Τεργέστης. Η Yva έμεινε και απελάθηκε στην Πολωνία, όπου δυστυχώς εικάζεται ότι σκοτώθηκε στο Άουσβιτς.
Courreges, Paris, 1964.
Φεύγοντας από την Ευρώπη για τον Νέο Κόσμο
Το να αφήσει την οικογένειά του πίσω ήταν ένα μεγάλο βήμα για τον 18χρονο Newton, αλλά σκόπευε να βάλει όσο το δυνατόν περισσότερο έδαφος μεταξύ του εαυτού του και της Ευρώπης. Συντετριμμένος από το θάνατο της Yva, παίρνει τις δυο φωτογραφικές μηχανές του κι ακολουθεί τα καραβάνια των προσφύγων του ναζιστικού καθεστώτος. Το ταξίδι του μέσα στο Conte Rosso μαζί με εκατοντάδες άλλους φυγάδες εξελίχθηκε για εκείνον σε μια μοναδική εμπειρία. Είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: “Αυτό το πλοίο ήταν για εμάς παράδεισος. Κάθε απόγευμα χορεύαμε, πίναμε, ικανοποιούσαμε τα σεξουαλικά μας απωθημένα. Προσέγγιζα πάντα τις μεγαλύτερες γυναίκες. Με γοήτευαν η λάμψη τους, η εξυπνάδα τους και η σεξουαλικότητα που εξέπεμπαν.”
Αντί για τη Χιλή όμως αποβιβάζεται στη Σιγκαπούρη. Αισθάνεται μαγεμένος από το εξωτικό τοπίο κι αποφασίζει να μη συνεχίσει το ταξίδι μέχρι τη Λατινική Αμερική και να παραμείνει εκεί. Βρίσκει δουλειά ως φωτορεπόρτερ στην εφημερίδα «Straits Times»… Δύο εβδομάδες μετά χάνει τη δουλειά του και γνωρίζει την Josette, μια ευκατάστατη ηλικιωμένη γυναίκα που τον παίρνει υπό την προστασία της. Ο Helmut άνοιξε στη Σιγκαπούρη το πρώτο του φωτογραφικό στούντιο (το «Marquis»), ωστόσο η μοίρα επιφύλασσε όμως κι άλλους διωγμούς για τον ίδιο.
‘Plane’, British Vogue, 1967.
‘Melbourne’, French Vogue, 1973.
Πέρασε δύο χρόνια στη Σιγκαπούρη πριν μετακομίσει τελικά στην Αυστραλία το 1940. Αφού υπηρέτησε πέντε χρόνια στον στρατό, του χορηγήθηκε υπηκοότητα και μετακόμισε στη Μελβούρνη το 1946 για να πραγματοποιήσει το όνειρό του να δημιουργήσει το δικό του φωτογραφικό στούντιο.
Το 1948 παντρεύεται την Αυστραλή ηθοποιό και μοντέλο June Browne, γνωστή με το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο June Brunell. Μαζί της έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. `Ηταν και η ίδια σημαντική φωτογράφος και θα γινόταν γνωστή ως Alice Springs και έκαναν παρέα σπουδαίες δουλειές, επηρεάζοντας ο ένας τον άλλον. Την ίδια χρονιά θα ξεκινήσει τη μακρά συνεργασία και φιλία του με τον επίσης Eβραιογερμανό εμιγκρέ Henry Talbot, μετονομάζοντας το ατελιέ του σε «Helmut Newton-Henry Talbot».
Grace Coddington in British Vogue, 1973
Οι τεχνικές που είχε αναπτύξει δουλεύοντας με την Yva ήταν επαναστατικές στην Αυστραλία και η ριζοσπαστική μοντερνιστική του προσέγγιση τον βοήθησε να αποκτήσει φήμη ως φωτογράφος στην αιχμή του μέσου. Δεν πέρασε πολύς καιρός πριν εμφανιστεί η αυστραλιανή έκδοση της Vogue , με το πρώτο του έργο να κοσμεί τις σελίδες τους το 1956. Ωστόσο, ήταν δυσαρεστημένος με αυτές τις πρώτες φωτογραφίες.
Θέλοντας να συνεχίσει την καριέρα του και να αναπτύξει το δικό του στυλ, ο Newton εξασφάλισε συμβόλαιο 12 μηνών με τη βρετανική Vogue και μετακόμισε στην Αγγλία το 1957. Το βρήκε δύσκολο στο Λονδίνο και, μετά από 11 μήνες, υπέβαλε την παραίτησή του και έφυγε για το Παρίσι. Εδώ άρχισε να εστιάζει στη δουλειά καλλιτεχνών όπως ο Brassai, ένας Ούγγρος του οποίου οι φωτογραφίες από σκηνές του Παρισιού και τα πορτρέτα των πλουσίων έγιναν μια από τις μεγαλύτερες επιρροές του.
Ζώντας στη γαλλική πρωτεύουσα άλλαξε στυλ αργά αλλά σταθερά. Ήθελε να δείξει τις γυναίκες στις εικόνες του ως ελεγχόμενες, χρησιμοποιώντας τη σεξουαλικότητά τους ως κυρίαρχη δύναμη. Σύντομα βρέθηκε να εργάζεται για πολλές κορυφαίες εκδόσεις, συμπεριλαμβανομένων των Jardin des Modes, Elle, Queen, Stern και Marie Claire. Ωστόσο, χρειάστηκε η άφιξη της οραματίστριας Francine Crescent ως αρχισυντάκτρια της γαλλικής Vogue το 1968 για να απογειωθεί πραγματικά η καριέρα του.
‘Rue Aubriot’, for Saint Laurent, 1975
Η Crescent πίστευε πολύ στο έργο του που ήταν σε πλήρη αντίθεση με την ασφαλή φωτογραφία που ασκούσαν οι συνομήλικοί του, ενώ αντιπροσώπευε έναν νέο τρόπο σκέψης για το γυναικείο σώμα. Οι κοινωνικές αλλαγές που προκλήθηκαν από τη σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του 1960 ευθυγραμμίστηκαν απόλυτα με το νέο του στυλ. Eκείνη η περίοδος ήταν αναμφίβολα καθοριστική για την καριέρα του Helmut Newton.
Η άνθηση της δεκαετίας του `70
«Λατρεύω τη χυδαιότητα,με έλκει αφάνταστα η κακογουστιά, που τη θεωρώ πιο διεγερτική από το καλό γούστο, το οποίο στην πραγματικότητα δεν αποτελεί παρά τυποποίηση του βλέμματος» Helmut Newton
Τελικά αυτά τα χρόνια πειραματισμού οδήγησαν στην αισθησιακή ασπρόμαυρη εικόνα του. Υπαινικτικές, σαρκικές και υποστηριζόμενες από ανατρεπτικές νύξεις σαδομαζοχισμού, ήταν κάτι νέο στις σελίδες της γαλλικής Vogue.
Ο κόσμος του Newton άνοιξε με λεπτότητα τη γραμμή μεταξύ χλιδής και ασέβειας.
Οι γόβες στιλέτο και οι αλυσίδες αντιπροσώπευαν την απόλυτη ερωτική γοητεία για τον Newton κατέχοντας εξέχουσα θέση στη δουλειά του. «Επέλεξα να φωτογραφίσω την ανώτερη τάξη, γιατί είμαι εξοικειωμένος με αυτό. Ήθελα να δείξω τους κανόνες μιας συγκεκριμένης κοινωνίας. Απλώς βγάζει στο φως ένα συγκεκριμένο είδος συμπεριφοράς», έχει πει χαρακτηριστικά.
‘16th arrondissement’, French Vogue, 1975.
Στον κόσμο του Νιούτον τα μοντέλα δεν ήταν πλέον απλώς “παθητικές κρεμάστρες”. Ωστόσο, αυτή η εξαιρετικά προκλητική δουλειά οδήγησε σύντομα σε κριτικές για την αντικειμενοποίηση, με τους επικριτές να κατηγορούν τον διάσημο φωτογράφο ότι μείωσε το γυναικείο σώμα στα πιο ερωτικά του μέρη. Αν και το γυμνό και ο πόθος είναι τα κυρίαρχα θέματα της δουλειάς του, τα μοντέλα του εμφανίζονται πάντα ως απρόσιτα, απέχοντας φανερά από το πορνογραφικό ιδεώδες των πρόθυμων αντικειμένων.
Καθ` όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο Newton έβρισκε συνεχώς νέους και συναρπαστικούς τρόπους για να γιορτάζει τη γυναικεία σεξουαλικότητα, αλλάζοντας για πάντα τη φωτογραφία μόδας. Συνεργάζεται με διάφορες εκδόσεις της Vogue αλλά και σε πολλά ακόμα περιοδικά, από τα οποία ξεχωρίζουν τα Harper’s Bazaar, Vanity Fair, Nova, Queen, Marie-Claire, Elle, ακόμα και το Playboy. Το 1976 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «White Women».
‘Woman examining man’, 1978.
Jerry Hall και Lisa Taylor ατο Miami, 1974
Κατακτώντας την κορυφή
Μετά από αυτή την έντονη περίοδο επιτυχίας, ο Newton ήταν ένας από τους πιο περιζήτητους φωτογράφους στον πλανήτη. Με μεγάλη εκτίμηση, η φήμη του του επέτρεπε να διαλέγει τους ανθρώπους για τους οποίους εργαζόταν. Αυτό που ήταν ιδιαίτερο με τον Helmut Newton ήταν ότι δεν έπαιρνε τον εαυτό του ή τη δουλειά του πολύ στα σοβαρά. «Μερικοί λένε ότι η φωτογραφία είναι τέχνη. Το δικό μου δεν είναι. Είμαι ενοικιαζόμενο όπλο», παραδέχτηκε κάποτε. To γεγονός ότι ποτέ δεν θεωρούσε τον εαυτό του «καλλιτέχνη» του επέτρεψε να εργαστεί για πολλούς διαφορετικούς πελάτες, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστών αυτοκινήτων, ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ και πορνογραφικών περιοδικών όπως το Playboy και Oui.
Η τρομερή φήμη του τού παρείχε στην πραγματικότητα πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία όσον αφορά τα έργα στα οποία δούλευε, ωστόσο φαινόταν να απολαμβάνει τους περιορισμούς που επιβάλλονταν από τους πελάτες: «Νομίζω ότι είναι σημαντικό για μένα να έχω την πειθαρχία, να εργάζομαι για κάποιον μέσα σε ένα δεδομένο πλαίσιο.”
Helmut Newton- Elizabeth Taylor, Vanity Fair, Los Angeles, 1989
Στη δεκαετία του `80, ένα όνομα που έγινε συνώνυμο της φωτογραφίας του ήταν ο Yves Saint Laurent. Με την πολυτελή συγγένειά του, ο Newton κατάφερε να αιχμαλωτίσει το κομψό παριζιάνικο στυλ του οίκου μόδας, αλλά να το συνδυάσει με τη φωτογραφία δρόμου του ειδώλου του, Brassai. Ωστόσο, όσο διάσημος κι αν ήταν για ένα συγκεκριμένο στυλ, ο Newton ήταν επίσης ευέλικτος και οι καμπάνιες του για τον Versace κατάφεραν να παραλείψουν εντελώς το γυμνό.
Helmut Newton, Claudia Schiffer, Vanity Fair, Menton, 1992
‘Heather looking through a keyhole’, Paris, 1994.
Nadja Auermann για την αμερικανική Vogue, 1995.
H συμβολή του στον κόσμο της φωτογραφίας
Ο Ηelmut Newton απαθανάτισε την πολυτέλεια γιατί ήταν αυτό που ήξερε. Δυστυχώς, αυτός ο τρόπος ζωής τελείωσε το 2004, αφού υπέστη καρδιακή προσβολή στο τιμόνι της Cadillac του, ενώ οδηγούσε στην Sunset Boulevard. Έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου και έπεσε στον τοίχο του πολυτελούς ξενοδοχείου Chateau Marmont. Έφυγε από τη ζωή από τα τραύματά του στο νοσοκομείο, σε ηλικία 83 ετών.
Ενώ οι προκλητικές ασπρόμαυρες εικόνες του μάγεψαν μερικές γυναίκες και εξόργισαν άλλες, το έργο του προσπάθησε να αμφισβητήσει την αντίληψη της κοινωνίας για τη γυναικεία επιθυμία και τη σεξουαλικότητα μέσω της ηδονοβλεψίας, της λεσβιακού έρωτα και του φετιχισμού. Με την ενθάρρυνση της συζύγου του και συνεργάτιδάς του June, συνδύασε το γυναικείο γυμνό με την παρακμή και την επιπολαιότητα για να αναδείξει το σεξ ως σύμβολο δύναμης.
Η ικανότητά του απόλυτου φωτογράφου μόδας να συνδυάζει αίγλη, ερωτισμό και φαντασία δεν ξεπεράστηκε ποτέ, παρά τους αμέτρητους μιμητές που ενέπνευσε. Χάρη στην ικανότητά του πίσω από την κάμερα και το ακλόνητο όραμά του, θεωρείται ένας από τους καλύτερους φωτογράφους μόδας που έζησαν ποτέ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε πλήρως τη βιομηχανία στην οποία εργαζόταν.
