Υπήρξε μπρεσιονιστής, φωβιστής, ντανταϊστής, αναπαραστατικός, αλλά και αφηρημένος ζωγράφος, ποιητής, συγγραφέας, εκδότης περιοδικών, σεναριογράφος, διοργανωτής γιορτών και κοσμικών γκαλά.
πίνακας εξωφύλλου :Aello by Francis Picabia, 1930, via MoMA, New York
Μεταξύ της παραγωγής ενός από τα πρώτα παραδείγματα αληθινής αφαίρεσης στη μοντέρνα τέχνη με το έργο του Caoutchouc μέχρι την χρησιμοποίηση μιας τεχνικής δειγματοληψίας στη ζωγραφική χρόνια πριν διαδοθεί, ο Francis Picabia ήταν πραγματικά πρωτοπόρος.
«Αν θέλετε να έχετε καθαρές ιδέες, αλλάξτε τις σαν πουκάμισα». αυτά ήταν τα λόγια του Francis Picabia το 1922. Ένας καλλιτέχνης ο οποίος για σχεδόν 50 χρόνια ασχολιόταν με ζωγραφική, περφόρμανς, ποίηση, εκδόσεις και κινηματογράφο. Πειραματίστηκε με πολλά διαφορετικά στυλ κατά τη διάρκεια της ζωής και της καριέρας του. Αν και παραμένει περισσότερο γνωστός ως Ντανταϊστής, το έργο του κυμαινόταν από την ιμπρεσιονιστική ζωγραφική έως τη ριζοσπαστική αφαίρεση, από την εικονοκλαστική πρόκληση έως τον ψευδοκλασικισμό και από τη ζωγραφική με βάση τη φωτογραφία.
Αν και ξεκίνησε ως ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, εξερεύνησε τον Φωβισμό, τον Κυβισμό, τον Ντανταϊσμό και τον Σουρεαλισμό. Οι προσωπικές συνθήκες του Picabia του επέτρεψαν επίσης να είναι πιο ελεύθερος από άλλους καλλιτέχνες της εποχής του λόγω του οικογενειακού του εισοδήματος.
Οι πρώτες καλλιτεχνικές απόπειρες
Francis Picabia dans Sa Voiture, φωτογραφημένος από τον Man Ray, 1922, μέσω του οίκου Christie`s
Ο Francis-Marie Martinez de Picabia γεννήθηκε το 1879 στο Παρίσι από Κουβανό διπλωμάτη πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Επειδή οι γονείς του είχαν και οι δύο σημαντική περιουσία, ήταν ελεύθερος να ασχοληθεί με την τέχνη χωρίς να ανησυχεί για την καριέρα του ή να βγάλει χρήματα. Από μικρή ηλικία, ο Francis Picabia επικεντρώθηκε στον πειραματισμό με τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό και στην απόλαυση της πολυτέλειας ενός πλούσιου τρόπου ζωής. Ενώ του παρασχέθηκαν πολλά προνόμια, τα παιδικά του χρόνια ήταν επίσης τραγικά όταν η μητέρα του πέθανε από φυματίωση όταν ήταν μόλις επτά ετών.
Ξεχώρισε ως καλλιτεχνικά προικισμένο παιδί και αυτά τα ταλέντα αυξήθηκαν μόλις έφτασε στην εφηβεία του. Κάποια στιγμή, ως έφηβος, πήρε τους πίνακες από τους τοίχους του σπιτιού του πατέρα του και τους αντάλλαξε με πλαστούς που είχε ο ίδιος ζωγραφίσει. Πούλησε τους αρχικούς πίνακες οι οποίοι του απέφεραν ένα κέρδος. Καθώς ο πατέρας του δεν κατάλαβε ότι είχαν φύγει, αποφάσισε ότι έπρεπε να ακολουθήσει μια καριέρα στην τέχνη. Παρακολούθησε Εcole des Artes Décoratifs στο Παρίσι για να σπουδάσει τέχνη με στόχο να ιδρύσει το δικό του στούντιο και να εξερευνήσει πολλά καλλιτεχνικά στυλ.
Εκπαίδευση και Ιμπρεσιονισμός
L`église de Montigny, effect d`automne του Francis Picabia, 1908
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Εcole des Artes Décoratifs και στα πρώτα πέντε χρόνια της καριέρας του, ο Francis Picabia έκανε όνομα ως ιμπρεσιονιστής ζωγράφος. Ο ιμπρεσιονισμός ήταν ένα στυλ που αναπτύχθηκε στη Γαλλία του δέκατου ένατου αιώνα που περιλάμβανε την απεικόνιση ρεαλιστικών και ζωντανών σκηνών, και συνήθως τοπίων. Ο Picabia δημιούργησε πολλά από αυτά τα έργα, όπως είναι ο πίνακας του 1908 L`église de Montigny
.
Ο Picabia ζούσε έναν ήρεμο τρόπο ζωής στο Παρίσι με την ερωμένη του και η αυθεντικότητα και η ειλικρίνεια του ιμπρεσιονιστικού έργου του συζητήθηκαν από πολλούς. Πολλά από τα τοπία του έμοιαζαν σαν να είχαν αντιγράψει καρτ ποστάλ. Ωστόσο τα κομμάτια του εξακολουθούσαν να δείχνουν μεγάλο ταλέντο και υπόσχεση στην εκτέλεσή τους. Ο Ολλανδο-Γάλλος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Camille Pissaro λέγεται ότι ήταν ένας από τους πολλούς που εξέφρασαν απογοήτευση ή έκπληξη για την κατεύθυνση που φαινόταν να παίρνει το έργο του νεαρού Picabia.
Kυβισμός και Φωβισμός
Caoutchouc by Francis Picabia, 1909, via Centre Pompidou, Παρίσι
Αφού είχε ζήσει αρκετά χρόνια δημιουργίας ιμπρεσιονιστικών έργων, ο Picabia βυθίστηκε στην avant-garde σκηνή στο Παρίσι. Εντυπωσίασε τόσο το κυβιστικό όσο και το φωβιστικό κίνημα. Δημιούργησε μάλιστα ένα από τα πρώτα δείγματα αφηρημένων έργων στη δυτική ζωγραφική όταν ήταν μόλις τριάντα ετών. Ο λόγος για τον πίνακα του Caoutchouc, ένα έργο το οποίο παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά από το τεράστιο έργο του. Το “Caoutchouc”, μια γαλλική λέξη που μεταφράζεται ως καουτσούκ, είναι φτιαγμένο από ακουαρέλα, γκουάς και μελάνι Ινδίας σε έναν καμβά από χαρτόνι. Αυτό το κομμάτι είναι επίσης μια παιχνιδιάρικη εξερεύνηση των τομών μεταξύ του Κυβισμού και του Φωβισμού, με τα οποία ο Picabia ενδιαφέρθηκε να πειραματιστεί εκείνη την εποχή. Ο δυτικός κόσμος της τέχνης δεν είχε ακόμη δει σημαντικά ή καθαρά αφηρημένα έργα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το έργο τέχνης του Picabia να θεωρείται ένα από τα πρώτα.
Υπήρξε κάποια συζήτηση ως προς τον βαθμό αφαίρεσης που υπάρχει στο Caoutchouc. Αν και το έργο φαίνεται να είναι καθαρά αφηρημένο, υπάρχουν κάποιες εικασίες ότι θα μπορούσε να είναι μια αφηρημένη νεκρή φύση ενός μπολ με φρούτα. Αυτή η εικασία υποστηρίχθηκε από τη σύζυγο του Picabia, Gabriele Buffet-Picabia, η οποία είπε ότι άλλες νεκρές ζωές του καρπού που απεικονίζει την Picabia είχαν ομοιότητες σύνθεσης με το μεγάλο αφηρημένο έργο.
O Ντανταϊσμός
Movement Dada by Francis Picabia, 1919, via MoMA, Νέα Υόρκη
Την πενταετία 1915-1920, το έργο του Francis Picabia υπέστη μια ακόμη αλλαγή στο στυλ. Ο Picabia εξερεύνησε τον Ντανταισμό, ένα καλλιτεχνικό κίνημα που απέρριπτε τον καπιταλισμό και τους θεσμούς μέσω της χρήσης μη παραδοσιακών και παράλογων μεθόδων. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Dada στη Νέα Υόρκη από τον φίλο του Marcel Duchamp. Αργότερα πήγε στην Ελβετία για να συνεργαστεί με τον ιδρυτή του κινήματος Tristan Tzara.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το έργο του στον Ντανταϊσμό ήταν μια σημαντική απόκλιση από την προηγούμενη τέχνη του. Αρκεί ωστόσο, να λάβουμε υπόψιν ότι ο καλλιτέχνης δεν ήθελε να δεσμευτεί σε ένα μοναδικό στυλ τέχνης καθ `όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το έργο του Mouvement Dada απεικόνιζε το ξυπνητήρι των Ντανταϊστών που αφυπνίζει τη σκηνή της σύγχρονης τέχνης, καθώς και τα βήματα που έγιναν για να φτάσει εκεί. Αν και ο Picabia ήταν κυρίως λάτρης της απεικόνισης αυτοκινήτων σε όλη του τη ζωή, άρχισε να σχεδιάζει ρολόγια κατά τη διάρκεια και μετά την παραμονή του στην Ελβετία. Ο Francis Picabia, μαζί με τον Man Ray και τον Duchamp, ήταν μεταξύ των πρώτων ομάδων καλλιτεχνών που εισήγαγαν το κίνημα Dada στον κόσμο και επηρέασαν μεγάλο μέρος της ντανταϊστικής και σουρεαλιστικής τέχνης για τα επόμενα χρόνια.
O Σουρεαλισμός
Aello by Francis Picabia, 1930, via MoMA, Νέα Υόρκη
Παρόλο που ο Francis Picabia ήταν μια φυσιογνωμία με επιρροή στο ντανταϊστικό κίνημα, κατέληξε να εγκαταλείψει τον ντανταϊσμό με δραματικό τρόπο το 1921 αφού κατήγγειλε το κίνημα γιατί δεν του φαινόταν πλέον νέο, ένα συναίσθημα που εξέφραζε συχνά σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Αν και ως επί το πλείστον προσκολλήθηκε στο σχέδιο ενώ εξερευνούσε τον Ντανταϊσμό, επέστρεψε στη ζωγραφική και άρχισε να υιοθετεί τον σουρεαλισμό ως καλλιτεχνικό στυλ. Τα έργα του Picabia από αυτήν την περίοδο είναι ίσως μερικά από τα πιο διάσημα, συμπεριλαμβανομένης της σειράς Transparencies του Picabia δημιουργήθηκαν μεταξύ 1929 και 1932 και γνώρισαν μεγάλη επιτυχία τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τη ζωή του καλλιτέχνη. Έργα όπως το Aello (1930) ήταν ελαιογραφίες με διαφανείς φιγούρες πάνω από φυσικές και σουρεαλιστικές σκηνές. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, οι πίνακες αυτής της σειράς έγιναν όλο και πιο περίπλοκοι. Πριν από μια έκθεση των έργων του το 1930, ο Picabia δήλωσε: «Αυτές οι διαφάνειες, με τις τσέπες της αφάνειας, μου επέτρεψαν να εκφράσω τις πιο εσώτερες επιθυμίες μου […] Ήθελα έναν πίνακα όπου όλα τα ένστικτά μου θα μπορούσαν να ρέουν ελεύθερα». Αυτά τα έργα δημιούργησαν ένα τεράστιο προηγούμενο για τη σύγχρονη τέχνη, καθώς το layering και η δειγματοληψία έχουν γίνει πιο δημοφιλή ως τεχνικές ζωγραφικής με τα χρόνια.
O Picabia και οι άλλοι καλλιτέχνες
Francis Picabia, Marcel Duchamp και Beatrice Wood, 1917
Ένας καθοριστικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην επιρροή του Francis Picabia ήταν ότι οι στενές φιλίες, συνεργασίες και επιχειρηματικές σχέσεις του με άλλους καλλιτέχνες. Η στενή του φιλία και η καλλιτεχνική του συνεργασία με τον Man Ray και τον Marcel Duchamp συνέβαλαν στην ιδιότητά του ως σημαντικής επιρροής στην παριζιάνικη πρωτοπορία.Ο Duchamp γοητεύτηκε επίσης από τη σύζυγο του Picabia, Gabrielle Buffet, μια μουσικό που είχε μεγάλη επιρροή στην τέχνη του Picabia.
Επειδή ο Picabia εκτιμούσε την αλλαγή και τον πειραματισμό στο στυλ, η συμμετοχή του σε κοινωνικούς κύκλους με άλλους καλλιτέχνες ήταν καθοριστική για την ανάπτυξη της τέχνης του. Εκτός από τον Man Ray και τον Duchamp, ο Picabia συνδέθηκε επίσης με καλλιτέχνες όπως η Beatrice Wood, η Camille Pissarro και οι Walter και Louise Arensberg. Η συμμετοχή και η συνεργασία του με τον Αντρέ Μπρετόν ήταν οι καταλύτες για τη συμμετοχή του στο σουρεαλιστικό κίνημα.
To τέλος
Museumgoers view the Pavonia by Francis Picabia, 1929, μέσω του Sotheby`s
Στα τελευταία χρόνια του Francis Picabia και μέχρι τον θάνατό του το 1954, άλλαξε στυλ για άλλη μια φορά από το σουρεαλιστικό στυλ που χρησιμοποιήθηκε στη Transparencies . Ο Picabia ζωγράφιζε γυμνά σε ένα πιο κλασικό στυλ καθ` όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, με μεγάλη επιτυχία, αν και ορισμένοι κριτικοί αναφέρθηκαν στο στυλ τους ως «kitsch». Πιστός στη φιλοσοφία του, ο καλλιτέχνης αφιέρωσε επίσης πολύ χρόνο ζωγραφίζοντας αφηρημένα κομμάτια αργά στη ζωή του, όπως μια σειρά από πίνακες που περιλαμβάνουν πολλές μαύρες κουκκίδες σε πολύχρωμο φόντο. Αν και αυτά τα έργα τέχνης συγκέντρωσαν κάποιο ενδιαφέρον, η δημοτικότητά του μειώθηκε πολύ τα χρόνια πριν το τέλος του, καθώς οι άνθρωποι ενδιαφέρθηκαν λιγότερο για το τρέχον καλλιτεχνικό του στυλ από εκείνα που είχε εξερευνήσει τα προηγούμενα χρόνια. Το 1954 στο Παρίσι, έφυγε από τη ζωή στο σπίτι της οικογένειάς του, εκεί που γεννήθηκε.
Ο Francis Picabia αποτελεί ένα από τα πρόσωπα που καθόρισαν στη σύλληψη πολλών διαφορετικών κινημάτων τέχνης, συμπεριλαμβανομένου του ντανταϊσμού και του σουρεαλισμού. Μπορεί να αρνήθηκε να συμμορφωθεί με ένα καλλιτεχνικό στυλ, ωστόσο τα Transparencies (Διαφάνειες) παραμένουν μερικά από τα πιο διάσημα και πολύτιμα έργα του, με το έργο του Pavonia να έχει δημοπρατηθεί για 10,9 εκατομμύρια δολάρια. Ο Picabia ήταν γεννημένος ζωγράφος. Χαρακτηριστική είναι η απάντησή του όταν ήταν ακόμα αγόρι και ο παππούς του τον παρότρυνε να εγκαταλείψει τη ζωγραφική υπέρ της φωτογραφίας. Ο μικρός Francis απάντησε: «Μπορείς να φωτογραφίσεις ένα τοπίο, αλλά όχι τις μορφές που έχω στο κεφάλι μου».
