Ο Abraham Rabinovich, συγγραφέας του “Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ: Η επική συνάντηση που μεταμόρφωσε τη Μέση Ανατολή”, περιγράφει τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τόσο ως «τη μεγαλύτερη στρατιωτική νίκη που είχε ποτέ το Ισραήλ» όσο και ως «το πιο τραυματικό γεγονός στην ιστορία του Ισραήλ».
φωτογραφία εξωφύλλου :
Ισραηλινά τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (APC) που οδηγούν στο χωράφι στα υψώματα του Γκολάν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, 17 Οκτωβρίου 1973. Fred Ihrt/LightRocket—Getty Images
Μετά τις επιθέσεις που ξεκίνησαν στις 7 Οκτωβρίου οι οποίες έφεραν το Ισραήλ σε πόλεμο στη λωρίδα της Γάζας, ο 91χρονος Meron Medzini νιώθει ένα αίσθημα deja vu στην Ιερουσαλήμ. Ο σημερινός πόλεμος ξεκίνησε μια μέρα μετά την 50ή επέτειο από την έναρξη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ και ο Medzini κάνει αναδρομές στο παρελθόν.
Ως γραμματέας Τύπου της Πρωθυπουργού Golda Meir κατά τη διάρκεια του πολέμου που πολέμησε το Ισραήλ κατά της Αιγύπτου και της Συρίας το 1973, ο Medzini παρακολούθησε τις συνεδριάσεις του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου στο Τελ Αβίβ, τις οποίες, όπως λέει, η Meir διεξήγαγε με δύο πακέτα τσιγάρα Chesterfield και αναρίθμητα φλιτζάνια καφέ. Ο Medzini ταξίδεψε με ξένους ανταποκριτές στην πρώτη γραμμή και μέχρι σήμερα λέει ότι μπορεί ακόμα να δει ζωντανά τα πτώματα και τα φλεγόμενα τανκς.
Ο Medzini λέει ότι μια διαφορά μεταξύ του τότε και του τώρα είναι μια αίσθηση «οργής» που νιώθουν οι Ισραηλινοί στο πόσο ψηλά βρίσκεται ήδη o αριθμός θυμάτων και η ευρεία κάλυψη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των άμαχων ομήρων και οι θάνατοι γυναικών και βρεφών. Μέχρι στιγμής, έχουν σημειωθεί περισσότερες από 1.200 απώλειες Ισραηλινών σε περίπου τέσσερις ημέρες — αριθμός που θα μπορούσε να ξεπεράσει τις 2.600 απώλειες στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, ο οποίος διήρκεσε 19 ημέρες. Πριν από πενήντα χρόνια, ο Medzini λέει, «Ήμασταν πιο θυμωμένοι με το γεγονός ότι μας έπιασαν απροετοίμαστους. Αυτή τη φορά νιώθουμε ότι υπάρχει ένας εντελώς διαφορετικός εχθρός».
Το TIME μίλησε με ειδικούς για την ιστορία του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, τα μαθήματα που προέκυψαν από αυτόν και πώς αναμόρφωσε το Ισραήλ και την περιοχή. Ο Abraham Rabinovich, συγγραφέας του “Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ: Η επική συνάντηση που μεταμόρφωσε τη Μέση Ανατολή”, περιγράφει τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τόσο ως «τη μεγαλύτερη στρατιωτική νίκη που είχε ποτέ το Ισραήλ» όσο και ως «το πιο τραυματικό γεγονός στην ιστορία του Ισραήλ». Η επίθεση του 2023 ξεκίνησε ένα Σάββατο, όταν πολλοί Ισραηλινοί μένουν σπίτι για να τηρήσουν το Σάββατο, ενώ ο πόλεμος του 1973 ξεκίνησε το Γιομ Κιπούρ, μια ιερή ημέρα που πολλές ισραηλινές επιχειρήσεις είναι κλειστές για να μπορούν να πάνε στη συναγωγή. Όπως περιέγραψε το TIME το ξέσπασμα του πολέμου του Γιομ Κιπούρ στις 15 Οκτωβρίου 1973, το τεύχος του περιοδικού:
Οι μάχες ξέσπασαν όταν αιγυπτιακά στρατεύματα ξεπέρασαν τη Διώρυγα του Σουέζ και Σύριοι στρατιώτες χτύπησαν στο βορρά στα υψώματα του Γκολάν. Και οι δύο δυνάμεις πέρασαν από τις γραμμές του μετώπου του Ισραήλ και μπήκαν στο έδαφος που κατείχε το Ισραήλ κάτω από τη λάμψη ενός απογευματινού ήλιου. Υποστηριζόμενοι από βαρύ πυροβολικό και αεροσκάφη, έκαναν ελιγμούς με άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα. Ελικόπτερα μετέφεραν μερικά αραβικά στρατεύματα στη μάχη. Παρατηρητές των Ηνωμένων Εθνών ανέφεραν ότι είδαν Αιγύπτιους να περνούν στην έρημο του Σινά σε πέντε σημεία κατά μήκος του μετώπου του καναλιού μήκους 103 μιλίων. Συριακά στρατεύματα εντοπίστηκαν να κινούνται προς το Ισραήλ πάνω από το κεντρικό τμήμα της γραμμής κατάπαυσης του πυρός στα Υψίπεδα του Γκολάν από άλλες ομάδες του ΟΗΕ. Οι Σύριοι σταμάτησαν σύντομα, αλλά οι Αιγύπτιοι ισχυρίστηκαν ότι μέσα σε λίγες ώρες κατέλαβαν σχεδόν όλη την ανατολική όχθη του καναλιού – έναν ισχυρισμό που γρήγορα αρνήθηκαν οι Ισραηλινοί. Αν και τόσο η Αίγυπτος όσο και η Συρία επέμεναν ότι τα ισραηλινά στρατεύματα εισβολής είχαν ξεκινήσει τον πόλεμο, τα στοιχεία έδειξαν ξεκάθαρα ότι ο τέταρτος αραβο-ισραηλινός πόλεμος σε 25 χρόνια είχε ξεκινήσει από μια μαζική αραβική εισβολή. Μέσα σε 24 ώρες, τα ισραηλινά στρατεύματα είχαν αναχαιτίσει την αραβική ώθηση και εξαπέλυσαν μια βάναυση αντεπίθεση.
Η είδηση της εισβολής οδήγησε τους Ισραηλινούς πολίτες να καθαρίζουν τα καταφύγιά τους από βόμβες, να γεμίζουν τις μπανιέρες τους με νερό και να κλείνουν με ταινία τα παράθυρά τους για μπλακ άουτ.
Σε πολλές συναγωγές, οι λειτουργίες διακόπηκαν καθώς οι sexton σηκώθηκαν και φώναζαν τα ονόματα των νεαρών ανδρών που καλούνταν στο καθήκον. Άλλοι πιστοί, όταν άκουσαν τα νέα, δίπλωσαν γρήγορα τα μαντήλια προσευχής τους και έφυγαν. Μερικοί επέστρεψαν αργότερα, με στολή, για να αποχαιρετήσουν τις οικογένειές τους. Εκείνη την ημέρα, ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη ακούστηκαν πάνω από τις κύριες πόλεις του Ισραήλ, ίσως ως σήμα για κλήσεις της Πολεμικής Αεροπορίας. Αλλά ήταν ένα περίεργο γεγονός, γιατί αεροπλάνα δεν είχαν πετάξει ποτέ πάνω από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Γιομ Κιπούρ πριν.
Το Ισραήλ θα καταλήξει να κερδίζει τον πόλεμο περίπου τριών εβδομάδων, με τη βοήθεια όπλων και στρατιωτικής βοήθειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ισραηλινές δυνάμεις διέσχισαν τη διώρυγα του Σουέζ στην Αίγυπτο και απώθησαν τους Σύρους από τα Υψίπεδα του Γκολάν, εξαπολύοντας μια επίθεση στη Συρία. Προς το παρόν, οποιαδήποτε δυνατότητα παροχής βοήθειας προς το Ισραήλ έχει κολλήσει καθώς παραμένει η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ χωρίς ομιλητή.
Το 1973, ο στόχος της Αιγύπτου διασχίζοντας τη Διώρυγα του Σουέζ ήταν να αναγκάσει το Ισραήλ να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να συνάψει μια ειρηνευτική συμφωνία και να ανακτήσει τον έλεγχο της χερσονήσου του Σινά. Σύμφωνα με τον Avi Shilon, έναν ιστορικό που διδάσκει στο Tel-Hai College στο Ισραήλ, «Οι Αιγύπτιοι και οι Σύροι δεν σχεδίαζαν να κατακτήσουν το Ισραήλ. Σχεδίαζαν να χτυπήσουν το Ισραήλ και να αναγκάσουν το Ισραήλ να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις. Για αυτούς, ήταν αρκετό να χτυπήσουν το Ισραήλ για να δείξουν ότι μπορούν να νικήσουν το Ισραήλ τις πρώτες μέρες και προτίμησαν να σταματήσουν, οπότε ήταν ευκολότερο για το Ισραήλ να εξαπολύσει μια επίθεση αντιποίνων».
Μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, η πρωθυπουργός Meir του Εργατικού Κόμματος παραιτήθηκε και εξελέγη για πρώτη φορά μια δεξιά κυβέρνηση, στην οποία κυριαρχούσε το Λικούντ (το κόμμα του οποίου ηγήθηκε ο σημερινός πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu). Ως μέρος μιας μόνιμης συνθήκης ειρήνης που υπογράφηκε το 1979, με τη μεσολάβηση του Προέδρου των ΗΠΑ Jimmy Carter, το Ισραήλ επέστρεψε τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο.
Αυτή η ειρηνευτική συμφωνία θα συνεχίσει να αποτελεί τη «βάση για μελλοντικές ειρηνευτικές συμφωνίες μεταξύ άλλων αραβικών κρατών και του Ισραήλ», λέει ο Alexander Burns, ειδικός στην ιστορία του πολέμου του Yom Kippur και καθηγητής ιστορίας στο Franciscan University of Steubenville.
Η κληρονομιά του πολέμου του Γιομ Κιπούρ παραμένει με άλλους τρόπους. Μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το Ισραήλ έχασε ένα αίσθημα ασφάλειας που δεν μπόρεσε ποτέ να ανακτήσει πλήρως. «Έσπασε την εικόνα του αήττητου του Ισραήλ και έκανε το Ισραήλ πιο ταπεινό», λέει ο Boaz Atzili, πολιτικός επιστήμονας στη Σχολή Διεθνών Υπηρεσιών του Αμερικανικού Πανεπιστημίου.
Όπως περιγράφει ο Rabinovich το διαρκές τραύμα για τους Ισραηλινούς, που αναβίωσε τις τελευταίες ημέρες: «Αναρωτιέστε, “Εντάξει, κερδίσαμε τον πόλεμο. Αλλά μπορεί να συμβεί ξανά;»
OLIVIA B. WAXMAN για το TIME
Απόδοση κειμένου : Μανταλένα-Μαρία Διαμαντή
