H Camille Claudel, μια από τις σημαντικότερες καλλιτέχνιδες της εποχής της έφυγε από τη ζωή πριν από 80 χρόνια, στις 19 Οκτωβρίου του 1943. Αν και μερικές φορές επισκιαζόταν από τον εραστή της Auguste Rodin, το έργο της άνοιξε τα όρια της εικαστικής γλυπτικής.
Υπάρχει ένα κοινό λέγοντας ότι πίσω από κάθε σπουδαίο άντρα, κρύβεται μια σπουδαία γυναίκα. Aυτό δεν είναι εξαίρεση για τον θρυλικό γλύπτη, που γενικά θεωρείται ο γενάρχης της σύγχρονης γλυπτικής, Auguste Rodin.
Η ευρηματική γλύπτρια αδερφή του συγγραφέα Paul Claudel, η Camille θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί “καταραμένη”. Ο λόγος; Έζησε μια έντονη, παθιασμένη ερωτική σχέση με τον Rodin, αλλά και με την τέχνη της, με τραγική -δυστυχώς- κατάληξη. Η κινηματογραφική της ζωή λέγεται ότι ήταν η βάση του έργου του Ibsen, “Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί”, που ανέβηκε το 1899.
Η σχέση της με τον Rodin, επισκιάζει την αξία του έργου της και η ρήξη μαζί του, της κλείνει όλες τις πόρτες. Νιώθοντας προδωμένη και ταπεινωμένη από το- σκληρό, για εκείνη- γεγονός ότι εκείνος επιλέγει να μείνει με τη γυναίκα του, εγκαταλείποντάς την και χωρίς να αποτρέπει την καταστροφική της πορεία.
Δεν ήταν εύκολο έργο για μια γυναίκα να γίνει καλλιτέχνης στα μέσα του 19ου αιώνα. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τις ηθικές προκαταλήψεις και τους περιορισμούς που σχετίζονται με το φύλο στην καλλιτεχνική της κατάρτιση, καθώς και την επικρατούσα ανδρική κυριαρχία στις επιτροπές του Υπουργείου Καλών Τεχνών και του Σαλονιού.
Κάποιοι πιστεύουν ότι ήταν η ταραχώδης σχέση της με τον Auguste Rodin ήταν η αιτία για τη σταδιακή κάθοδό της στην τρέλα.
Γεννημένη σε μια μεσοαστική οικογένεια με πιο παραδοσιακές ιδέες για το επάγγελμα της κόρης τους, τα στερεότυπα για τις γυναίκες καλλιτέχνιδες την ακολούθησαν από την εφηβεία μέχρι την ενηλικίωση. Παρόλα αυτά, παρήγαγε ένα τεράστιο σύνολο έργων που απέδειξε όχι μόνο την καλλιτεχνική της λαμπρότητα αλλά και το εντυπωσιακό γλυπτικό εύρος και την ευαισθησία της στις εικαστικές αλληλεπιδράσεις. Παράκαμψη διαφήμισης
Η Claudel γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1864 στο Fere-en-Tardenois στη βόρεια Γαλλία. Το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας, το πρώιμο καλλιτεχνικό ταλέντο της Camille την έκανε αγαπητή στον πατέρα της, Louis-Prosper Claudel. Το 1876, η οικογένεια μετακόμισε στο Nogent-sur-Seine. Ήταν εδώ που ο Louis-Prosper σύστησε την κόρη του στον Alfred Boucher, έναν τοπικό γλύπτη που είχε πρόσφατα κερδίσει τη δεύτερη τιμή για την περίφημη υποτροφία Prix de Rome. Εντυπωσιασμένος από την ικανότητα της νεαρής κοπέλας, ο Boucher έγινε ο πρώτος της μέντορας.
Στα μέσα της εφηβείας της, το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Camille για τη γλυπτική είχε δημιουργήσει ένα ρήγμα μεταξύ της νεαρής καλλιτέχνιδας και της μητέρας της. Οι γυναίκες καλλιτέχνες εξακολουθούσαν να είναι μια μοναδική φυλή στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, και η Louise Anthanaïse Claudel παρακάλεσε την κόρη της να εγκαταλείψει την τέχνη της υπέρ του γάμου. Όση υποστήριξη δεν έλαβε από τη μητέρα της, ωστόσο, η Camille βρήκε σίγουρα στον αδερφό της. Mάλιστα, πολλά από τα πρώτα έργα της– συμπεριλαμβανομένων των σκίτσων, των μελετών και των πήλινων προτομών – είναι ομοιώματα του Paul.
Στο Παρίσι
Camille Claudel (αριστερά) και Jessie Lipscomb στο στούντιο τους στο Παρίσι στα μέσα της δεκαετίας του 1880
Το 1881, η Madame Claudel και τα παιδιά της μετακόμισαν στο 135 Boulevard Montparnasse, Παρίσι. Επειδή η Εcole des Beaux Arts δεν δεχόταν γυναίκες, η Camille παρακολούθησε μαθήματα στην Academie Colarossi και μοιραζόταν ένα στούντιο γλυπτικής στη Rue Notre-Dame des Champs 177 με άλλες νεαρές γυναίκες. Ο Alfred Boucher, ο δάσκαλος της παιδικής ηλικίας του Claudel, επισκεπτόταν τους μαθητές μία φορά την εβδομάδα και άσκησε κριτική στη δουλειά τους.
Το ταλέντο της τράβηξε την προσοχή του Auguste Rodin
La Fortune από την Camille Claudel, 1904
Μια σημαντική καμπή στην επαγγελματική και προσωπική ζωή του Claudel συνέβη το φθινόπωρο του 1882, όταν ο Alfred Boucher έφυγε από το Παρίσι για την Ιταλία και ζήτησε από τον φίλο του, τον διάσημο γλύπτη Auguste Rodin, να αναλάβει την επίβλεψη του στούντιο του Claudel. Ο Rodin συγκινήθηκε βαθιά από τη δουλειά της Claudel και σύντομα την προσέλαβε ως μαθητευόμενη στο στούντιό του. Ως η μόνη μαθήτρια του Rodin, η Claudel απέδειξε γρήγορα το βάθος του ταλέντου της μέσω συνεισφορών σε μερικά από τα πιο μνημειώδη έργα του, συμπεριλαμβανομένων των χεριών και των ποδιών αρκετών φιγούρων στο The Gates of Hell.
Camille Claudel & Auguste Rodin – Μια ιδιαίτερη σχέση
Auguste Rodin της Camille Claudel, 1884-85, Musée Camille Claudel
Η Claudel και ο Rodin μοιράστηκαν μια σχέση πέρα από τη γλυπτική, και μέχρι το 1882 το ζευγάρι είχε εμπλακεί σε μια καταιγιστική ερωτική σχέση. Ενώ οι περισσότερες σύγχρονες προσωπογραφίες τονίζουν τα ταμπού στοιχεία της προσπάθειας των καλλιτεχνών – ο Rodin δεν ήταν μόνο 24 χρόνια μεγαλύτερος από τον Claudel, αλλά ήταν επίσης παντρεμένος με τη διά βίου σύντροφό του, Rose Beuret– η σχέση τους βασιζόταν στον αμοιβαίο σεβασμό για την καλλιτεχνική ιδιοφυΐα του άλλου. Ειδικότερα, ο Rodin ήταν ενθουσιασμένος με το στυλ της Claudel και την ενθάρρυνε να εκθέσει και να πουλήσει τα έργα της. Χρησιμοποίησε επίσης την Claudel ως μοντέλο τόσο για μεμονωμένα πορτρέτα όσο και για ανατομικά στοιχεία σε μεγαλύτερα έργα, όπως το La Pensée και το The Kiss. Η Claudel χρησιμοποίησε επίσης την ομοιότητα του Rodin, κυρίως στο Portrait d`Auguste Rodin.
Les Causeuses, dites aussi Les Bavardes, 2ème version by Camille Claudel, 1896, Musée Rodin
Παρά την επιρροή της εκπαίδευσης του Rodin, η τέχνη της Camille Claudel είναι εξ ολοκλήρου δική της. Στο μνημειώδες Sakountala (1888), γνωστό και ως Vertume et Pomone, η Claudel απεικονίζει τα εγκλωβισμένα σώματα ενός διάσημου ζευγαριού από τον ινδουιστικό μύθο με βλέμμα προς την αμοιβαία επιθυμία και τον αισθησιασμό. Στα χέρια της, η γραμμή μεταξύ αρσενικού και θηλυκού θολώνει σε μια ενιαία γιορτή της σωματικής πνευματικότητας.
Les Causeuses της Camille Claudel, 1893
Ένα άλλο παράδειγμα του έργου του Claudel είναι το Les Causeuses (1893). Χυμένο σε μπρούντζο το 1893, το έργο σε μικρογραφία απεικονίζει γυναίκες στριμωγμένες σε μια ομάδα, με το σώμα τους να έχει κλίση σαν να συμμετέχουν σε συνομιλίες. Ενώ η ομοιόμορφη κλίμακα και οι μοναδικές λεπτομέρειες κάθε φιγούρας αποτελούν απόδειξη της ικανότητας του Claudel, το κομμάτι είναι επίσης μια μοναδική αναπαράσταση της ανθρώπινης επικοινωνίας σε έναν μη πολωμένο, μη διαφοροποιημένο χώρο. Η αντίθεση μεταξύ του μικρού μεγέθους του Les Causeuses και των μεγαλύτερων από τη ζωή φιγούρων στη Sakountala μιλά επίσης για τη γκάμα της Claudel ως γλύπτριας και έρχεται σε αντίθεση με την επικρατούσα ιδέα ότι η γυναικεία τέχνη ήταν καθαρά διακοσμητική.
L`Âge mur by Camille Claudel, 1902, Musee Rodin
Δέκα χρόνια μετά την πρώτη τους συνάντηση, η ρομαντική σχέση της Claudel και του Rodin έληξε το 1892. Ωστόσο, παρέμειναν σε καλές σχέσεις επαγγελματικά και το 1895 ο Rodin υποστήριξε την πρώτη αποστολή της Claudel από το γαλλικό κράτος. Το γλυπτό που προέκυψε, L`Âge mûr (1884-1900), περιλαμβάνει τρεις γυμνές φιγούρες σε ένα φαινομενικό ερωτικό τρίγωνο: στα αριστερά, ένας ηλικιωμένος άνδρας τραβιέται στην αγκαλιά μιας γυναίκας που μοιάζει με κρώνο, ενώ στα δεξιά μια νεότερη γυναίκα. γονατίζει με τα χέρια της τεντωμένα, σαν να εκλιπαρεί τον άντρα να μείνει μαζί της. Αυτός ο δισταγμός στο επίκεντρο του πεπρωμένου θεωρείται από πολλούς ότι αντιπροσωπεύει την κατάρρευση της σχέσης της Claudel και του Rodin, και συγκεκριμένα την άρνηση του Rodin να εγκαταλείψει τη Rose Beuret.
Η γύψινη έκδοση του L`Âge mûr εκτέθηκε τον Ιούνιο του 1899 στη Société Nationale des Beaux-Arts. Το δημόσιο ντεμπούτο του έργου ήταν το νεκροταφείο της εργασιακής σχέσης της Claudel και του Rodin: Σοκαρισμένος και προσβεβλημένος από το κομμάτι, ο Rodin διέκοψε εντελώς τους δεσμούς του με την πρώην ερωμένη του. Η κρατική επιτροπή της Claudel ανακλήθηκε στη συνέχεια. αν και δεν υπάρχει οριστική απόδειξη, είναι πιθανό ότι ο Rodin πίεσε το υπουργείο Καλών Τεχνών να τερματίσει τη συνεργασία του με την Claudel.
Αγώνας για αναγνώριση
Perseus and the Gorgon by Camille Claudel, 1897, Musee Camille Claudel
Αν και η Claudel συνέχισε να είναι παραγωγική τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, η απώλεια της δημόσιας υποστήριξης της Rodin σήμαινε ότι ήταν πιο ευάλωτη στο σεξισμό του καλλιτεχνικού κατεστημένου. Πάλεψε να βρει υποστήριξη επειδή η δουλειά της θεωρήθηκε υπερβολικά αισθησιακή – η έκσταση, τελικά, θεωρούνταν ανδρική περιοχή. Η προαναφερθείσα Sakountala, για παράδειγμα, εκτέθηκε για λίγο στο Μουσείο Chateauroux, για να επιστραφεί μόνο αφού οι ντόπιοι παραπονέθηκαν για την απεικόνιση ενός γυμνού, αγκαλιασμένου ζευγαριού από τη γυναίκα καλλιτέχνη. Το 1902, ολοκλήρωσε το μοναδικό της σωζόμενο μεγάλο μαρμάρινο γλυπτό, ο Περσεάς και η Γοργόνα. Σαν να υπαινίσσεται τα προσωπικά της δεινά, η Claudel έδωσε στην κακοτυχημένη Gorgon τα χαρακτηριστικά του προσώπου της.
To τραγικό τέλος
Μαστιζόμενη από οικονομικά προβλήματα και απόρριψη από το παριζιάνικο καλλιτεχνικό περιβάλλον, η συμπεριφορά της Claudel γινόταν όλο και πιο ασταθής. Μέχρι το 1906, ζούσε σε εξαθλίωση, τριγυρνούσε στους δρόμους με ρούχα ζητιάνων και πίνοντας υπερβολικά. Tο 1906, η Claudel καταστρέφει το μεγαλύτερο μέρος των δημιουργημάτων της. Επτά χρόνια αργότερα, κλείνεται σε ψυχιατρική κλινική όπου και ζει για τριάντα χρόνια.
Παρανοϊκή που ο Rodin την καταδίωκε για να κλαπεί το έργο της, η Claudel κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του έργου της, αφήνοντας ανέγγιχτα μόνο περίπου 90 δείγματα της δουλειάς της. Μέχρι το 1911, είχε επιβιβαστεί στο στούντιο της και ζούσε ως ερημίτισα.
Μέχρι να έρθει το τέλος της, στις 19 Οκτωβρίου του 1943. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1913 χάνει τον πατέρα της, γεγονός που την ταράσει και εισάγεται στην ψυχιατρική κλινική Maison de Sante.
Περίπου 90 γλυπτά και σχέδιά της έχουν διασωθεί έως σήμερα. Το 1951, ο αδελφός της οργανώνει μία έκθεση στο Μουσείο Rodin και από τότε στη συλλογή του έχει ενσωματωθεί ο κύριος όγκος των δημιουργιών της. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Rodin, για το έργο της:”Της έδειξα πού να βρει το χρυσό, αλλά ο χρυσός που βρήκε είναι όλος δικός της.”
Vertume et Pomone by Camille Claudel, 1886-1905, Musee Rodin
Ο Louis-Prosper Claudel πέθανε στις 3 Μαρτίου 1913. Η απώλεια του πιο σταθερού οικογενειακού υποστηρικτή της σηματοδότησε την οριστική κατάρρευση της καριέρας της Claudel: Μέσα σε λίγους μήνες, η Louise και ο Paul Claudel έκλεισαν βίαια την 48χρονη Camille σε άσυλο, πρώτα στο Val. -de-Marne και αργότερα στο Montdevergues. Από αυτό το σημείο και μετά, αρνήθηκε προσφορές για υλικά τέχνης και αρνήθηκε να αγγίξει ακόμη και τον πηλό.
Μετά το τέλος του Α` Παγκοσμίου Πολέμου, οι γιατροί της Claudel συνέστησαν την απελευθέρωσή της. Ο αδερφός και η μητέρα της, ωστόσο, επέμειναν να παραμείνει έγκλειστη. Οι επόμενες τρεις δεκαετίες της ζωής της Claudel μαστίζονταν από την απομόνωση και τη μοναξιά. Ο αδερφός της, κάποτε ο στενός της έμπιστος, την επισκέφτηκε λίγες μόνο φορές και η μητέρα της δεν την είδε ποτέ ξανά. Επιστολές προς τους λίγους γνωστούς της που έχουν απομείνει μιλούν για τη μελαγχολία της κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου: «Ζω σε έναν κόσμο τόσο περίεργο, τόσο παράξενο», έγραψε. «Από το όνειρο που ήταν η ζωή μου, αυτός είναι ο εφιάλτης».
Το τέλος
Μετά το 1905, η Claudel φαινόταν να είναι ψυχικά άρρωστη. Κατέστρεψε πολλά από τα αγάλματά της, εξαφανίστηκε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, έδειξε σημάδια παράνοιας και διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Κατηγόρησε τον Ροντέν ότι της έκλεψε τις ιδέες και ότι ηγήθηκε μιας συνωμοσίας για να τη σκοτώσει. Η οικογένειά της την έκλεισε σε άσυλο. Οι γιατροί προσπάθησαν να τους πείσουν ότι δεν έπρεπε να μείνει σε τέτοιο ίδρυμα, αλλά παρόλα αυτά την κράτησαν εκεί. Το προσωπικό του νοσοκομείου έκανε τακτικά πρόταση γάμου στη μητέρα της Καμίλ και στον αδερφό της Κλοντέλ, αλλά εκείνοι αρνούνταν κάθε φορά.
Η Camille Claudel πέθανε στις 19 Οκτωβρίου 1943, αφού έζησε 30 χρόνια στο άσυλο. Τον Σεπτέμβριο του 1943, ο αδερφός της, Πολ, είχε ενημερωθεί για την επάρατη νόσο της αδερφής του. Μετά από κάποια δυσκολία, διέσχισε την κατεχόμενη Γαλλία για να τη δει αλλά δεν ήταν παρών ούτε στον θάνατό της ούτε στην κηδεία της. Η σορός της ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο του Monfavet. Τα λείψανά της θάφτηκαν σε κοινόχρηστο τάφο στο άσυλο.
Τι θα λέγατε για τον Ροντέν; Μετά από 53 χρόνια σχέσης, παντρεύτηκε τη Rose Beuret. Ο γάμος έγινε στις 29 Ιανουαρίου 1917 και η Beuret πέθανε δύο εβδομάδες αργότερα. Ο ίδιος ο Ροντέν ήταν άρρωστος εκείνη τη χρονιά. τον Ιανουάριο, υπέστη αδυναμία από τη γρίπη και σύντομα πέθανε.
Musee Camille Claudel, 2017
Για αρκετές δεκαετίες μετά τον θάνατό της, η μνήμη της Καμίλ Κλοντέλ παρέμεινε στη σκιά του Ροντέν. Πριν από το θάνατό του το 1914, ο Auguste Rodin ενέκρινε σχέδια για μια αίθουσα Camille Claudel στο μουσείο του, αλλά δεν εκτελέστηκαν παρά μόνο το 1952, όταν ο Paul Claudel δώρισε τέσσερα από τα έργα της αδερφής του στο Musée Rodin. Στη δωρεά περιλαμβανόταν η γύψινη εκδοχή του L`Âge mûr, του ίδιου του γλυπτού που προκάλεσε την τελική ρήξη στη σχέση της Claudel και του Rodin. Σχεδόν εβδομήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό της, η Claudel έλαβε το δικό της μνημείο με τη μορφή του Musée Camille Claudel, το οποίο άνοιξε τον Μάρτιο του 2017 στο Nogent-sur-Seine. Το μουσείο, το οποίο ενσωματώνει το σπίτι των εφήβων της Claudel, περιλαμβάνει περίπου 40 έργα της ίδιας της Claudel, καθώς και κομμάτια από συγχρόνους και μέντορες της. Σε αυτόν τον χώρο, η μοναδική ιδιοφυΐα της Camille Claudel γιορτάζεται επιτέλους με έναν τρόπο που τα κοινωνικά έθιμα και οι κανόνες φύλου απέτρεψαν κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Δημοπρατημένα κομμάτια από την Camille Claudel
La Valse (Deuxieme Version) της Camille Claudel, 1905
Τιμή Πραγματοποιήθηκε: 1.865.000 USD
Οίκος δημοπρασιών: Sotheby`s
La profonde pensée από την Camille Claudel, 1898-1905
Τιμή Πραγματοποιήθηκε: 386.500 GBP
Οίκος δημοπρασιών: Christie`s
L`Abandon by Camille Claudel, 1886-1905
Τιμή Πραγματοποιήθηκε: 1.071.650 GBP
Οίκος δημοπρασιών: Christie`s
