Ποια ήταν η ιστορία της γυναίκας που εμπνεύστηκε από πολλούς καλλιτέχνες, ανάμεσά τους οι Van Gogh, Gustav Klimt και Picasso;
Για αρκετά χρόνια στη δεκαετία του 1960, οι πίνακες της Μargaret Keane με πένθιμες φιγούρες με πιατάκια – δακρυσμένες φιγούρες, στοιχειωμένοι ενήλικες, ζοφερές γάτες και σκυλιά – φαινόταν να είναι παντού. Κάποια στιγμή της ζωής σας το πιθανότερο να έχετε συναντήσει πίνακές της.Αφοπλιστικά έργα τέχνης που απεικονίζουν παιδιά και ζώα με τεράστια μάτια, να κοιτούν τον θεατή με θλίψη. Σχέδια που έχουν χρησιμοποιηθεί σε prints, σε κούπες και έχουν εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, με τον Tim Burton να είναι ένας από αυτούς. Οι φωτογραφίες της προσαρμόστηκαν σε αφίσες, πιάτα, ειδώλια και καρτ ποστάλ, πωλήθηκαν σε ράφια στο Woolworth`s ενώ τα πρωτότυπα εκτέθηκαν στα Ηνωμένα Έθνη και στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης. Μάλιστα η καλλιτέχνιδα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της ταινίας “Big Eyes”- μια ωδή στη ζωή και το έργο της.
Ποια είναι όμως η Margaret Keane που άφησε πίσω της μεγάλη κληρονομιά και πώς έγινε τόσο επιτυχημένη;
Γεννημένη το 1927 στο Νάσβιλ του Τενεσί, η καλλιτέχνιδα άσκησε την τέχνη της καθ` όλη τη διάρκεια της ζωής της μέχρι τον θάνατό της το 2022. Καθ` όλη τη διάρκεια της καριέρας της, τα έργα της συγκέντρωσαν την προσοχή πολλών, συμπεριλαμβανομένων των Andy Warhol και Tim Burton.
Πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε το 1927 στο Νάσβιλ του Τενεσί των ΗΠΑ. Το όνομα γέννησής της είναι Peggy Doris Hawkins, αν και ορισμένοι την αναφέρουν ως Margaret Doris Hawkins. Σε ηλικία δύο ετών, η Peggy είχε έναν σοβαρό τραυματισμό στο τύμπανο του αυτιού της. Αυτό την ανάγκασε να μάθει να παρακολουθεί τα μάτια του ατόμου που της μιλάει για να καταλάβει. Είπε ότι αργότερα συνειδητοποίησε ότι το θέμα της ήταν επίσης μια αντανάκλαση της ταραχώδους προσωπικής της ζωής, που περιελάμβανε ένα πνευματικό ταξίδι που την οδήγησε να ασχοληθεί με την αστρολογία και τον Υπερβατικό Διαλογισμό πριν γίνει Μάρτυρας του Ιεχωβά.
Ξεκίνησε να ζωγραφίζει σε ηλικία δέκα ετών και στα δεκαοκτώ της παρακολούθησε το Traphagen School of Design στη Νέα Υόρκη για ένα χρόνο. Μετά τις σπουδές της, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, άρχισε να ζωγραφίζει ρούχα και βρεφικές κούνιες.
Παράλληλα, η Peggy έφτιαχνε πίνακες, ενώ πειραματιζόταν με το κιτς χρησιμοποιώντας τόσο ακρυλικά όσο και λαδομπογιά χρώματα. Το κιτς πρόκειται για μια μορφή τέχνης ή διάφορα αντικείμενα που απευθύνονται σε δημοφιλή και όχι υψηλά γούστα τέχνης. Μπορεί να είναι ειρωνικό ή χιουμοριστικό και συνήθως έχει να κάνει με χρώματα και δημοφιλή σύμβολα. Ήταν ήδη παντρεμένη και χωρισμένη με μια κόρη, την Jane, όταν μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Εδώ και πότε γνώρισε τον δεύτερο σύζυγό της, Walter Keane. Παντρεύτηκαν το 1955 στη Χονολουλού της Χαβάης.
Πρώιμες εμπνεύσεις
Amedeo Modigliani, Portrait of a Young Woman, 1918
Η Margaret Keane θεωρούσε ότι ο Amedeo Modigliani ήταν η πιο σημαντική επιρροή στον τρόπο που ζωγράφιζε τις γυναίκες από το 1959. Ο Modigliani είναι γνωστός για τα στοιχειώδη πορτρέτα του που συχνά παρουσιάζουν θέματα χωρίς μάτια. Πιστεύεται ότι ζωγράφισε τα μάτια ενός θέματος μόνο όταν ένιωσε ότι γνώριζε πραγματικά το άτομο πίσω από αυτά.
Άλλοι καλλιτέχνες που την επηρέασαν στη χρήση του χρώματος, της διάστασης και της σύνθεσης είναι οι Van Gogh, Gustav Klimt και Picasso. Οι γυναίκες γενικά ενέπνευσαν τη διάσημη καλλιτέχνιδα καθώς παρέμειναν το κύριο θέμα της σε όλη της τη ζωή.
O γάμος με τον Walter Keane & η απάτη του συζύγου της
Ακόμη και όταν το έργο της αποκτήθηκε από αστέρια όπως η Kim Novak, η Natalie Wood, ο Liberace και τον Jerry Lewis, το ταλέντο της κυρίας Keane παρέμεινε σχεδόν άγνωστο σε όλους εκτός από τον σύζυγό της, Walter Keane.
Μετά το γάμο τους, η Margaret βοήθησε τον Walter να μεταβεί από το real estate στην καλλιτεχνική επιχείρηση. Άρχισε να πουλά τους πίνακές της στο The Hungry i στο Σαν Φρανσίσκο. Ωστόσο, η Margaret δεν είχε ιδέα για τη δόλια δραστηριότητα του συζύγου της.Πρώην κτηματομεσίτης με ιδιοφυΐα για προβολή, ήταν περισσότερο απατεώνας παρά αληθινός καλλιτέχνης, ένας απατεώνας που ανέλαβε ψευδώς τα εύσημα για τη δουλειά της. Εκείνος διεκδικούσε τα εύσημα για τους πίνακές της, καθώς είχαν υπογραφεί ως «Keane». Μια μέρα επισκέφτηκε το κλαμπ και συνειδητοποίησε τι έκανε ο Walter. Τελικά ο Walter την έπεισε ότι ήταν καλή ιδέα να το κάνει αυτό, καθώς οι πελάτες δεν θα ένιωθαν άνετα αν συνειδητοποιούσαν ότι ο καλλιτέχνης ήταν κάποιος άλλος όλο αυτό το διάστημα. Άλλωστε η κοινωνία δεν θα ενέκρινε μια χωρισμένη γυναίκα καλλιτέχνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι έβαλε ακόμη και τη Margaret να του διδάξει πώς να κάνει μόνος του τους ίδιους πίνακες, αλλά χωρίς επιτυχία.
Margaret Keane, Bedtime, λιθογραφία σε χαρτί, που τυπώθηκε αρχικά το 1964, Keane Eyes Gallery.
Μέχρι τη δεκαετία του 1960, από κάθε έργο τέχνης της Margaret, ο σύζυγός της κέρδιζε εκατομμύρια. Οι πίνακες, ιδιαίτερα αυτοί με παιδιά, έγιναν γνωστοί για τα ιδιαίτερα μεγάλα μάτια τους. Ονομάζονταν Keane Eyes και Big Eyed Waifs. Οι εικονογραφήσεις εμφανίστηκαν σε σχέδια και αντικείμενα μαζικής παραγωγής. Εντυπωσιακό είναι ότι παρά τα αρνητικά σχόλια κριτικών, το κοινό τους λάτρεψε.
Το κοινό πίστεψε το ψέμα του Walter. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Walter ήταν μεθυσμένος, γυναικάς και συναισθηματικά καταχρηστικός. Μερικές φορές η Margaret ανέβαινε στην κρεβατοκάμαρα για να βρει τον άντρα της με τρεις διαφορετικές γυναίκες. Παρόλα αυτά, ο Walter ζήλευε πολύ τη Margaret. Είχαν ένα κατοικίδιο τσιουάουα και επειδή η Margaret το αγαπούσε τόσο πολύ, ο Walter το κλωτσούσε όλη την ώρα. Επιπλέον, την έκλεινε στο στούντιο και την ανάγκαζε να κάνει τίποτα άλλο από το να ζωγραφίζει. Τελικά, βρήκε το θάρρος να χωρίζει μαζί του όταν απείλησε τη ζωή της Margaret και της Jane, το 1965.
Νομικός Αγώνας
Δυστυχώς, τα προβλήματά της δεν σταμάτησαν εκεί. Σε μια ραδιοφωνική συνέντευξη το 1970, η Margaret αποκάλυψε το ψέμα του Walter. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η USA Today δημοσίευσε μια ιστορία στην οποία ο Walter ισχυριζόταν ότι η πρώην σύζυγός του έλεγε ψέματα. Δεν δίστασε και κατέθεσε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον του και η υπόθεση πήγε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο.
Κατά τη διάρκεια της δίκης το 1986, η κριτική επιτροπή ζήτησε από τους δύο να δημιουργήσουν έναν πίνακα σε λιγότερο από μία ώρα. Ο Walter αρνήθηκε να ζωγραφίσει, ισχυριζόμενος ότι πονούσε στον ώμο, ενώ η Margaret δημιούργησε έναν πίνακα σε 53 λεπτά. Κέρδισε τη δίκη και της επιδικάστηκε αποζημίωση 4 εκατομμυρίων δολαρίων, ωστόσο δεν πήρε ποτέ τα χρήματα. Ο Walter είχε ήδη σπαταλήσει όλα όσα είχαν κερδίσει όλα αυτά τα χρόνια και δεν σταμάτησε να διεκδικεί τα εύσημα για τους πίνακές της μέχρι τον θάνατό του το 2000.
Ένας δικαστικός ψυχολόγος του διέγνωσε διαταραχή ψευδαισθήσεων. Αυτό συμβαίνει όταν ένα άτομο που κατά τα άλλα είναι εντελώς φυσιολογικό, έχει μια ιδιαίτερη αυταπάτη για την οποία είναι απολύτως πεπεισμένος. Στην περίπτωση του Walter ίσως ήταν είναι πεπεισμένος ότι εκείνος ήταν που άξιζε προσοχής και φήμης. Η Margaret δεν είχε ιδέα από αυτό, όπως είπε σε συνέντευξή.
Η ζωή μετά τα ατυχή γεγονότα
Μετά τη νομική της νίκη, η Margaret μετακόμισε στη Χαβάη και έγινε Μάρτυρας του Ιεχωβά, καθώς βρήκε εκεί αγάπη και στοργή. Συνέχισε να ζωγραφίζει. Τα έργα της έγιναν πιο χαρούμενα: τα παιδιά τελικά χαμογελούσαν και έδειχναν χαρούμενα, αντί να είναι λυπημένα και μελαγχολικά. Η Margaret Keane έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών, μετά από συγκοπή. Μέχρι τότε ζούσε στη Νάπα της Καλιφόρνια. Τα έργα της παρουσιάζονταν στην Keane Eyes Gallery, στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία άνοιξε το 1992.
Big Eyes του Tim Burton
Το 2014 ο Tim Burton έκανε μια ταινία για τη ζωή της Margaret. Η Amy Adams υποδύθηκε την καλλιτέχνιδα και ο Christoph Waltz έπαιξε τον Walter Keane. Ήταν πολύ συγκινητικό για τη Margaret να βλέπει τα γεγονότα που της έφεραν τις μεγαλύτερες δυστυχίες σε μια ταινία. Ωστόσο, ήταν λυτρωτικό. Σχεδόν 200 από τα έργα της αναδημιουργήθηκαν για την ταινία. Υπήρξε επίσης ένα νέο κύμα ενδιαφέροντος για τη δουλειά της.
Margaret Keane, Observant Eyes, acrylic on board, 2013, Keane Eyes Gallery.
Η κριτική και η κληρονομιά που άφησε πίσω της
Ενώ τα έργα της Keane έφτασαν σε μεγάλα ποσά στην αγορά τέχνης, πόλωσαν τους θεατές, πολλοί από τους οποίους τα βρήκαν τρομακτικά και απόκοσμα, πολύ έντονα για να κρεμαστούν στον τοίχο. «Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι φοβήθηκαν να τα κοιτάξουν και εξακολουθούν να φοβούνται. Λένε ότι τους αγαπούν, αλλά δεν μπορούν να ζήσουν μαζί τους», είπε στο περιοδικό Los Angeles Magazine το 2018. Οι κριτικοί τέχνης χαιρόντουσαν να καταστρέψουν το έργο της, θεωρώντας το γενικά κιτς και υπερβολικά συναισθηματικό. Αναθεωρώντας ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα της το 1964, έναν πίνακα με το όνομα «Tomorrow Forever» που έδειχνε δεκάδες παιδιά με ορθάνοιχτα μάτια σε μια γραμμή που έφτανε στον ορίζοντα, η John Canaday των Times αποκάλεσε τα έργα της «ο ίδιος ο ορισμός της άγευστης δουλειάς χάκερ.»
Ωστόσο, οι θαυμαστές της κυρίας Keane ήταν δυνατοί. Ο κριτικός τέχνης και επιμελητής Lawrence Alloway είπε στο περιοδικό Life ότι το έργο της κας Keane ήταν «ηρωικά κακόγουστο» («Είναι απίστευτα χυδαίο, είναι περίεργο, αλλά είναι ακόμα υπέροχο», εξήγησε), ενώ ο Andy Warhol δήλωσε ότι «αν ήταν κακό , σε τόσους πολλούς ανθρώπους δεν θα άρεσε». Μια άλλη υποστηρικτής, η Joan Crawford, της πρότεινε να γεμίσει το σπίτι της με πίνακες της Keane: «Είχα ένα σιντριβάνι σχεδιασμένο για να ταιριάζει με ένα».
Τα μεγάλα μάτια της έγιναν έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες, όπως ο Tim Burton και οι ποπ σουρεαλιστές Mab Graves, Yoshito Nara και Mark Ryden. Οι πίνακές της έχουν επίσης αποτελέσει έμπνευση για πολλά παιχνίδια και κινούμενα σχέδια (Cartoon Network “The Powerpuff Girls”). Για να αναφέρουμε μερικές, Little Miss No Name Dolls, Blythe Dolls και τα διάσημα Powerpuff Girls.
Margaret Keane, Complicated Lady, 1995
Άφησε πίσω της μια σημαντική κληρονομιά.
Ωστόσο, τα έργα της Keane ενέπνευσαν κάτι περισσότερο από μια προηγμένη ταινία, με χαρακτήρες στο κινούμενο σχέδιο «Powerpuff Girls» που μοιάζουν με τα μεγάλα μάτια. Οι καλλιτέχνες και οι κατασκευαστές παιχνιδιών εμπνεύστηκαν επίσης από τα διάπλατα μάτια της Keane.
Με πίνακες που φιλοξενούνται στο Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Μαδρίτη, στο Εθνικό Μουσείο Δυτικής Τέχνης στο Τόκιο, στο Brooks Memorial Museum & στο Tennessee Fine Art Museum και πολλά άλλα, η διεθνής κληρονομιά της Margaret Keane συνεχίζει να ζει.
Η Margaret Keane ήταν 94 ετών όταν έφυγε από τη ζωή στις 26 Ιουνίου στο σπίτι της στη Νάπα της Καλιφόρνια, όπου συνέχισε να σχεδιάζει και να ζωγραφίζει μέχρι τον θάνατό της.
