Από μικρή ηλικία, ο ευφάνταστος καλλιτέχνης, γοητευόταν με την ενέργεια και την κίνηση, κάτι που τον οδήγησε να φτιάξει μερικά από τα πιο σημαντικά και πρωτοποριακά γλυπτά του 20ου αιώνα και μετά
Θεωρείται ένας από τους πιο πρωτοπόρους γλύπτες του 20ου αιώνα, ο οποίος συνδύασε τα αμοιβαία ενδιαφέροντα για την τέχνη και τη μηχανική, με θεαματικά αποτελέσματα. Ο Alexander Calder, ρωτώντας «γιατί η τέχνη πρέπει να είναι στατική;» έφερε δυναμισμό, ενέργεια και κίνηση στις δημιουργίες του μεγάλης και μικρής κλίμακας και θα μείνει στη μνήμη για πάντα ως ο εφευρέτης του κρεμασμένου κινητού. Πολλοί καλλιτέχνες έκαναν γραμμικά σχέδια περιγράμματος σε χαρτί, αλλά ο Calder ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε σύρμα για να δημιουργήσει τρισδιάστατα γραμμικά “σχέδια” ανθρώπων, ζώων και αντικειμένων. Αυτά τα «γραμμικά γλυπτά» εισήγαγαν τη γραμμή στη γλυπτική ως στοιχείο από μόνο του.
Όπως οι μεταπολεμικοί σύγχρονοί του, όπως ο Joan Miro και Pablo Picasso, ο Calder ήταν επίσης ηγέτης στη γλώσσα της μεταπολεμικής αφαίρεσης, φέρνοντας ζωντανά, εντυπωσιακά χρώματα και ζωηρά, αφηρημένα μοτίβα στα οργανικά του σχέδια. Αποτελούμενο από περιστρεφόμενα μήκη σύρματος που αντισταθμίζονται με λεπτά μεταλλικά πτερύγια, η εμφάνιση ολόκληρου του τεμαχίου διατάχθηκε τυχαία και αναδιατάχθηκε στο χώρο τυχαία απλά από τον αέρα που κινούσε τα μεμονωμένα μέρη.
Σήμερα τα έργα τέχνης του έχουν μεγάλη εκτίμηση μεταξύ των συλλεκτών έργων τέχνης και φτάνουν σε εκπληκτικά υψηλές τιμές σε δημοπρασίες.
Φιλαδέλφεια, Πασαντένα και Νέα Υόρκη
«Το επόμενο βήμα στη γλυπτική είναι η κίνηση».
O Αμερικανός καλλιτέχνης Alexander Calder επαναπροσδιόρισε τη γλυπτική εισάγοντας το στοιχείο της κίνησης, πρώτα μέσω παραστάσεων του μηχανικού Calder`s Circus και αργότερα με μηχανοκίνητα έργα και, τέλος, με κρεμαστά έργα που ονομάζονται “κινητά”. Εκτός από τα αφηρημένα κινητά του, ο Calder δημιούργησε επίσης στατικά γλυπτά, που ονομάζονταν «stabiles», καθώς και πίνακες, κοσμήματα, σκηνικά θεάτρου και κοστούμια.
Πολλοί καλλιτέχνες έκαναν γραμμικά σχέδια περιγράμματος σε χαρτί, αλλά ο Calder ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε σύρμα για να δημιουργήσει τρισδιάστατα γραμμικά “σχέδια” ανθρώπων, ζώων και αντικειμένων. Αυτά τα «γραμμικά γλυπτά» εισήγαγαν τη γραμμή στη γλυπτική ως στοιχείο από μόνο του.
Ο Calder μεταπήδησε από τα εικονιστικά γραμμικά γλυπτά σε σύρμα σε αφηρημένες μορφές εν κινήσει δημιουργώντας τα πρώτα κινητά. Αποτελούμενο από περιστρεφόμενα μήκη σύρματος που αντισταθμίζονται με λεπτά μεταλλικά πτερύγια, η εμφάνιση ολόκληρου του τεμαχίου διατάχθηκε τυχαία και αναδιατάχθηκε στο χώρο τυχαία απλά από τον αέρα που κινούσε τα μεμονωμένα μέρη.
Παιδική ηλικία
Ο Alexander Calder, γνωστός ως Sandy, γεννήθηκε σε μια μακρά σειρά γλυπτών, αποτελώντας μέρος της τέταρτης γενιάς που ακολούθησε τη μορφή τέχνης.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννημένος στη Φιλαδέλφεια, η μητέρα, ο πατέρας και ο παππούς του Calder ήταν όλοι επιτυχημένοι καλλιτέχνες. Ανήσυχο πνεύμα, ήταν ένα δημιουργικό παιδί που του άρεσε ιδιαίτερα να φτιάχνει πράγματα με τα χέρια του.
Το πρώτο του γνωστό εργαλείο τέχνης ήταν μια πένσα. Στα οκτώ, ο Calder δημιουργούσε κοσμήματα για τις κούκλες της αδερφής του από χάντρες και χάλκινο σύρμα.
Όταν ήταν 9 ετών, η οικογένεια του Calder, πέρασε δύο χρόνια ζώντας στην Πασαντένα, όπου ο άγριος, ανοιχτός χώρος ήταν πηγή έμπνευσης και θαύματος, και δημιούργησε ένα στούντιο για να φτιάξει τα πρώτα του γλυπτά. Η οικογένειά του αργότερα μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου ο Calder πέρασε τα εφηβικά του χρόνια.
Η περίοδος ανακάλυψης
Η γοητεία του Calder με την κίνηση τον οδήγησε αρχικά να σπουδάσει μηχανολόγος μηχανικός στο Stevens Institute of Technology στο New Jersey, αλλά μετά την αποφοίτησή του, ο Calder ανέλαβε διάφορες περίεργες δουλειές ενώ ταξίδευε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Αμπερντίν στην Ουάσιγκτον, ο Calder εμπνεύστηκε πολύ από το ορεινό τοπίο και άρχισε να ασχολείται με την τέχνη που αγαπούσε ως παιδί, κάνοντας σχέδια και πίνακες από τη ζωή. Μετακομίζοντας στη Νέα Υόρκη, γράφτηκε στο Art Students League, πριν πάει στο Παρίσι για σπουδές στην Académie de la Grande Chaumiere.
Ο Alexander Calder φωτογραφήθηκε στο Παρίσι, το 1929, από τον Ούγγρο φωτογράφο André Kertész.
Η Πρωτοπορία του Παρισιού
Σε ένα από τα πολλά ταξίδια του με πλοίο μεταξύ Παρισιού και Νέας Υόρκης, γνώρισε και ερωτεύτηκε τη Louisa James και παντρεύτηκαν το 1931. Επέλεξαν να παραμείνουν στο Παρίσι για δύο χρόνια, όπου ο Calder επηρεάστηκε από πρωτοποριακούς -καλλιτέχνες γκαρντ, συμπεριλαμβανομένων των Fernand Leger, Jean Arp και Marcel Duchamp. Ενώ ήταν στο Παρίσι, ο Calder άρχισε αρχικά να φτιάχνει γραμμικά γλυπτά από σύρμα βασισμένα σε ανθρώπους και ζώα και δημιούργησε το διάσημο Cirque Calder, (Calder`s Circus), 1926-31, ένα δαχτυλίδι τσίρκου με μια σειρά από κινούμενα, ρομποτικά ζώα, τα οποία θα έστηνε ζωντανά κατά τη διάρκεια διαφόρων καλλιτεχνικών παραστάσεων, μια επίδειξη που σύντομα του κέρδισε ένα ευρύ κοινό.
Τα επόμενα χρόνια ο Calder επεκτάθηκε σε μια πιο αφηρημένη γλώσσα, εξερευνώντας πώς το χρώμα μπορούσε να κινηθεί στο διάστημα και άρχισε να παράγει κινητά που αιωρούνται, κατασκευασμένα από προσεκτικά ισορροπημένα στοιχεία που ενεργοποιούνται από ρεύματα αέρα, τόσο για εσωτερικούς όσο και για εξωτερικούς χώρους. Άλλα, στατικά γλυπτά που ανέπτυξε ονομάστηκαν αργότερα «σταθερά», τα οποία, αντί να κινούνται, υποδήλωναν την ενέργεια της κίνησης με υψηλές, αψιδωτές χειρονομίες.
Alexander Calder, Cirque Calder, (Calder`s Circus), 1926-31
Οικογενειακή ζωή στο Κονέκτικατ
Με τη σύζυγό του Louisa, ο Calder συμβιβάστηκε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο Κονέκτικατ, όπου μεγάλωσαν δύο κόρες. Ο ανοιχτός χώρος γύρω του επέτρεψε στον Calder να επεκταθεί σε τεράστιες κλίμακες και σε όλο και πιο περίπλοκες δημιουργίες, ενώ συνέχισε να δίνει στο έργο του γαλλικούς τίτλους, δείχνοντας τη βαθιά σύνδεση που ένιωθε με τη γαλλική τέχνη και τον πολιτισμό.
Ο ευφάνταστος δημιουργός ξεκίνησε επίσης τακτικές συνεργασίες με διάφορες θεατρικές εταιρείες, παράγοντας θεατρικά σκηνικά και κοστούμια για πρωτοποριακές παραγωγές μπαλέτου και δράματος μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και της δεκαετίας του 1960. Η δημοτικότητα για την τέχνη του ήταν σε άνοδο, με μια σταθερή ροή δημόσιων αναθέσεων και εκθέσεων σε όλη την Ευρώπη, ακόμη και σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Το 1943, ο Calder ήταν ο νεότερος καλλιτέχνης που πραγματοποίησε μια αναδρομική έκθεση στο Μουσείο της Νέας Υόρκης ΜοΜa.
H επιστροφή στη Γαλλία
Alexander Calder, Grands Rapids, 1969
Ο Calder και η σύζυγός του πέρασαν τα τελευταία τους χρόνια στη Γαλλία, δημιουργώντας ένα νέο σπίτι στο χωριό Sache. στην κοιλάδα του Λίγηρα. Η μνημειακή γλυπτική χαρακτήρισε το μεταγενέστερο έργο του, το οποίο ορισμένοι κριτικοί τέχνης είδαν ως ξεπούλημα, μια μετακίνηση από την πρωτοπορία στο mainstream κατεστημένο. Οι μέθοδοί του έγιναν πιο τεχνικές, καθώς τα έργα τέχνης έγιναν σε συνεργασία με μεγάλες ομάδες ειδικών, που τον βοήθησαν στην κατασκευή του τελικού κομματιού.
Ένα από τα πιο διάσημα γλυπτά του κατασκευάστηκε για τον χώρο της UNESCO στο Παρίσι, με τίτλο Spirale, 1958. Ένα άλλο γλυπτό δημόσιας τέχνης, το Grands Rapids, κατασκευάστηκε το 1969 για την πλατεία έξω από το Δημαρχείο στο Μίσιγκαν, αν και πολλοί ντόπιοι περιφρονούσαν ενεργά την αρχική πρόταση και προσπάθησε να αποτρέψει την εγκατάστασή του. Ακόμα κι έτσι, η τοποθεσία είναι γνωστή σήμερα ως Calder Plaza, όπου πραγματοποιείται ένα ετήσιο φεστιβάλ τέχνης κάθε χρόνο στα γενέθλια του Calder, προσελκύοντας τεράστια πλήθη επισκεπτών.
Trivia
-
Tο πρώτο κινητικό γλυπτό του Alexander Calder Calder ήταν μια πάπια, την οποία έφτιαξε σε ηλικία, ως χριστουγεννιάτικο δώρο για τη μητέρα του. Χυτευμένο από ένα φύλλο ορείχαλκου, σχεδιάστηκε για να κουνιέται μπρος-πίσω.
-
Αν και το πιστοποιητικό γέννησης του Calder έλεγε ότι γεννήθηκε στις 22 Ιουλίου, η μητέρα του επέμεινε ότι πήραν τον μήνα νωρίτερα και τα πραγματικά γενέθλιά του θα έπρεπε να ήταν στις 22 Αυγούστου. Ως ενήλικας, ο Calder εκμεταλλεύτηκε τη σύγχυση ως ευκαιρία να διοργανώσει δύο πάρτι γενεθλίων κάθε χρόνο, το καθένα με διαφορά ενός μήνα.
-
Πριν γίνει καλλιτέχνης, ο ανέλαβε διάφορες άλλες δουλειές σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως θητεία ως πυροσβέστης, μηχανικός, χρονομέτρης κατασκήνωσης και εικονογράφος εφημερίδων.
-
Λέγεται ότι ο Calder κουβαλούσε πάντα ένα πηνίο από σύρμα στην τσέπη του, ώστε να μπορούσε να δημιουργήσει συρμάτινα «σκίτσα» σε οποιοδήποτε σημείο της έμπνευσης.
-
Ο πολυχρησιμοποιημένος όρος τέχνης «σχέδιο στο διάστημα» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για να περιγράψει τα έργα τέχνης του Calder από έναν κριτικό τέχνης για τη γαλλική εφημερίδα Paris-Midi το 1929.
-
Εκτός από γλύπτης, ο Calder ήταν ένας πολύ εξειδικευμένος κοσμηματοπώλης και δημιούργησε περισσότερα από 2.000 αντικείμενα κοσμημάτων, συχνά ως δώρα για την οικογένεια και τους φίλους.
-
Ένας ικανός μηχανικός, ο Calder άρεσε να σχεδιάζει gadget που μπορούσε να χρησιμοποιήσει στο σπίτι του, συμπεριλαμβανομένης μιας βάσης για ρολό τουαλέτας σε σχήμα χεριού, ενός αφρόγαλα, ενός βραδινού κουδουνιού και μιας τοστιέρας.
-
Επειδή τα έργα τέχνης του ήταν συχνά τόσο μεγάλα, περίεργα και περίπλοκα, ο Calder έπρεπε να επινοήσει ένα προσεκτικό σύστημα που θα επέτρεπε την ασφαλή μεταφορά και επανασυναρμολόγηση τους, σχεδιάζοντας έγχρωμες κωδικοποιημένες και αριθμημένες οδηγίες που έπρεπε να ακολουθηθούν προσεκτικά.
-
Ο Calder ήταν σθεναρά κατά του πολέμου και εργάστηκε σε διάφορους ρόλους για να υποστηρίξει εκείνους που στερήθηκαν τα δικαιώματα από την πολιτική αναταραχή του Β` Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας ρόλος περιελάμβανε χρόνο με τραυματισμένους στρατιώτες και τη λειτουργία εργαστηρίων δημιουργίας τέχνης σε στρατιωτικά νοσοκομεία. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος του Βιετνάμ, ο Calder και η σύζυγός του Louisa παρευρέθηκαν σε αντιπολεμικές πορείες και δημιούργησαν μια ολοσέλιδη διαφήμιση για τους New York Times το 1966 που έγραφε «Ο λόγος δεν είναι προδοσία».
-
Το 1973 ζητήθηκε από τον Calder να διακοσμήσει ένα αεροσκάφος DC-8 jet για την Braniff International Airways, κάτι που, λαμβάνοντας υπόψη τα αμοιβαία ενδιαφέροντά του για την κίνηση και τη μηχανική, έσπευσε να αποδεχτεί. Το τελικό του σχέδιο ονομαζόταν Flying Colors και ξεκίνησε το 1973. Μετά την επιτυχία του, δημιούργησε ένα άλλο σχέδιο για την εταιρεία, με τίτλο Flying Colors of the United States.
Κορυφαίες πωλήσεις δημοπρασίας
Τα πιο περιζήτητα έργα τέχνης του Calder περιλαμβάνουν:
Alexander Calder, Glassy Insect, 1953, που πουλήθηκε στον Sotheby`s της Νέας Υόρκης το 2019 για 2.300.000 $
Alexander Calder, Fish, 1952, πωλήθηκε στον Christie`s New York το 2019 για 17.527.000 $
Alexander Calder, 21 Feuilles Blanches, 1953, πωλήθηκε για 17.975.000 $ στον οίκο Christie`s Νέα Υόρκη το 2018
Ο Alexander Calder, Lily of Force, 1945, πουλήθηκε στον Christie`s New York το 2012 για 18.562.500 δολάρια.
Alexander Calder, Poisson Volant (Flying Fish), 1957, πουλήθηκε στον οίκο Christie`s στη Νέα Υόρκη για ένα εκπληκτικό ποσό 25.925.000 $ το 2014.
A Universe, 1934
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, η επιθυμία του Calder να δημιουργήσει αφηρημένους πίνακες που κινούνταν στο διάστημα οδήγησε σε μηχανοκίνητα έργα όπως το A Universe, στο οποίο τα δύο σφαιρικά σχήματα ταξίδευαν στο διαφορετικούς ρυθμούς κατά τη διάρκεια ενός κύκλου 40 λεπτών. Ενδιαφερόμενος για την αστρονομία, συνέκρινε τα διακριτά κινούμενα μέρη των έργων του με το ηλιακό σύστημα. Αυτά τα έργα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τα μη μηχανοκίνητα κινητά του, καθώς και τους προδρόμους της Constellation σειράς του
1941
Arc of Petals
Από τη δεκαετία του 1930 και μετά, ο Calder δημιούργησε μη μηχανοποιημένα κινητά κρεμαστά, όρθια και επιτοίχια , η κίνηση του οποίου οδηγούνταν από τυχαία ρεύματα αέρα. Οι πρώιμες εκδόσεις χρησιμοποιούσαν συχνά καθαρισμένα κομμάτια γυαλιού ή κεραμικής, ενώ οι μεταγενέστερες γενικά αποτελούνταν εξ ολοκλήρου από επίπεδα μεταλλικά σχήματα βαμμένα σε συμπαγή κόκκινο, κίτρινο, μπλε, μαύρο ή λευκό, όπως αυτό το έργο. Ο Calder πέτυχε να ενσωματώσει τη φυσική κίνηση στη γλυπτική συναρμολογώντας στοιχεία που ισορροπούν φυσικά με βάση το βάρος, την επιφάνεια και το μήκος του «βραχίονα» του σύρματος. Η βασική ισορροπία που πέτυχε εγγυάται τη συνθετική αρμονία μεταξύ των μερών, ανεξάρτητα από τη σχετική θέση τους σε κάθε δεδομένη στιγμή. Αν και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες έκτοτε δημιούργησαν έργα με βάση τις αρχές του, ακόμη και τώρα, δεκαετίες αργότερα, ο Calder εξακολουθεί να είναι ο αδιαμφισβήτητος κύριος αυτής της μορφής γλυπτικής.
Βαμμένο και άβαφο φύλλο αλουμινίου, σιδερένιο σύρμα και χάλκινα πριτσίνια – Συλλογή Peggy Guggenheim, Βενετία, Ιταλία
1937
Devil Fish
Σαν αντίστιξη στα κινητά του, ο Calder δημιούργησε πολλούς στάβλους, αποτελούμενους από διασταυρούμενα επίπεδα από βιδωμένη λαμαρίνα, συχνά ζωγραφισμένη σε ένα μόνο χρώμα . Το Devil Fish ήταν το πρώτο μεγαλύτερης κλίμακας σταθερό Calder που κατασκευάστηκε. Σχηματίζοντας συνδυασμούς καμπύλων βιομορφικών σχημάτων, ο Calder δημιουργεί μια στροβιλιζόμενη αίσθηση κίνησης, ακόμη και σε ένα στατικό γλυπτό όπως αυτό. Αργότερα στάβλοι συνδύασαν τόσο οργανικές όσο και γεωμετρικές μορφές.
Λαμαρίνα, μπουλόνια και μπογιά – Calder Foundation, Νέα Υόρκη, Νέα Υόρκη
1967
Man
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων του ο Calder παρήγαγε πολλούς μνημειώδεις στάβλους και κινητά ως δημόσια έργα για τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο. Ο Man ανατέθηκε στο Montreal`s Expo `67. Με ύψος 65 πόδια, είναι ένα από τα μεγαλύτερα γλυπτά του Κάλντερ. Έργα όπως ο συνέβαλαν στην εξάπλωση της δημόσιας τέχνης κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Τέτοιοι μεγάλοι στάβλοι είναι δυναμικά έργα, με τις καμάρες, τα σημεία και τις ρέουσες μορφές τους να απλώνονται σε πολλαπλές κατευθύνσεις.
