Από το Arizona Dream, μέχρι το The time of gypsies, θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλα τα έργα του είναι ειλικρινή έργα τέχνης. Κάθε ταινία του είναι φτιαγμένη με προσωπικό όραμα ή είναι βαθιά διασκεδαστική. O σκηνοθέτης Emir Kusturica γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου του 1954.
Οι κωμωδίες του Emir Kusturica είναι ειλικρινείς, οι τραγωδίες του είναι γεμάτες μεγαλείο και οι αναπαραστάσεις της ιστορίας, βαθιά ανθρώπινες.
Ο Σέρβος σκηνοθέτης κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα δύο φορές (για το When Father Was Away On Business και Underground) και Καλύτερης Σκηνοθεσίας στις Κάννες για το Time of the Gypsies. Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό τα έργα του συζητούνται όλο και λιγότερο.
Θεωρείται ένας από τους πιο αναγνωρισμένους Σέρβους σκηνοθέτες, ηθοποιούς και μουσικούς. Έχει κερδίσει δύο φορές τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών για τις ταινίες του “Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές” και “Underground” , κι έχει επίσης τιμηθεί με το “Ordre des Arts et des Lettres”. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2007, έγινε εθνικός πρεσβευτής της Σερβίας στη UNICEF. Σήμερα κατοικεί σε ένα χωριό που έχτισε για την ταινία του “Η ζωή είναι ένα θαύμα”, το Ντρβένγκραντ
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιρροή του Federico Fellini στον Kusturica είναι αναμφισβήτητη. Δεν τον αποκαλούν τυχαία “Σέρβο Fellini”. Ωστόσο, ο Kusturica είναι ένας εντελώς μοναδικός αφηγητής. Βλέπει τη ζωή με μια στάση που μπορεί να βιώσει μόνο μέσα από τον κινηματογράφο του.
Δεν ανήκει κάθε του έργο στο πάνθεον του μεγαλείου , αλλά κάθε ταινία είναι φτιαγμένη με προσωπικό όραμα ή είναι βαθιά διασκεδαστική.
Δεν είναι εύκολο να ταξινομεί τις ταινίες του και να επιλέγει τις καλύτερες, καθώς είναι όλες ειλικρινή έργα τέχνης. Για παράδειγμα, πώς επιλέγει κανείς μεταξύ του Time of the Gypsies και του Underground ή μεταξύ του When Father Was Away on Business και του Black Cat, White Cat; Αυτές οι τέσσερις ταινίες μπορούν να είναι όλες στην πρώτη θέση αυτής της λίστας, οι χαρακτηριστικές φωνές τους δημιουργούν πολύ διαφορετικά αλλά εξίσου σπουδαία αριστουργήματα.
5. Arizona Dream (1993)
Με πρωταγωνιστές τους Johnny Depp, Faye Dunaway και Jerry Lewis, αυτό το κινηματογραφικό διαμάντι από τις αρχές της δεκαετίας του `90 έχει πρωταγωνιστές διάσημες προσωπικότητες γνωστές στο αγγλόφωνο κοινό. Σύμφωνα με τα πρότυπα του Χόλιγουντ, δεν πρόκειται για μια περίεργη ταινία. Αυτή η ταινία είναι κάτι παραπάνω από περίεργη: είναι τρελή. Δεν είναι περίεργο που δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής, καθώς έλαβε άδεια περιορισμένης κυκλοφορίας στις ΗΠΑ το 1994.
Σκεφτείτε μέρη της ιστορίας: Στον Axel Blackmar (Johnny Depp) αρέσει να μιλάει με ψάρια, αγωνίζεται να ζήσει μια κανονική ζωή, ερωτεύεται την Elaine Stalker (Faye Dunaway), η οποία πάντα θέλει να πετάει. Κι εκείνος, έτσι για να την ευχαριστήσει, κατασκευάζει ιπτάμενες μηχανές. Οι χαρακτήρες τότε τρελαίνονται, ανακάμπτουν, τρελαίνονται ξανά. Υπάρχουν καταιγίδες, μπλέκονται πόδια κάτω από τραπέζια… Ρώσικη ρουλέτα. Μερικοί από τους χαρακτήρες τελικά ανακαλύπτουν κάποια νοήματα στη ζωή, κάποιοι πεθαίνουν πριν το κάνουν.
Το Arizona Dream δεν είναι ένα μεγάλο αριστούργημα, ωστόσο, είναι κοντά. Όπως οι ταινίες του Werner Herzog, όπως το Stroszek (1977), κανένα κοινό δεν μπορεί να μαντέψει ποιο παράξενο γεγονός ακολουθεί σκηνή μετά από σκηνή. Γεμάτη με φιλοσοφικές μουρμούρες και έντονους εραστές που κοιτάζουν ο ένας τον άλλον, πρόκειται για μια μοναδική εμπειρία.
Μια ταινία μοιάζει περισσότερο με όνειρο παρά με οποιαδήποτε άλλη ταινία.
4. Black Cat, White Cat (1998)
Η πιο συγκινητική ταινία του Σέρβου σκηνοθέτη, ίσως είναι αυτή. Το Black Cat, White Cat είναι μια γιορτή της ανθρωπότητας. Θα μπορούσα να πω ότι είναι ίσως η πιο θορυβώδης ταινία της φιλμογραφίας του Kusturica, με ανθρώπους να φωνάζουν από χαρά και φόβο, με μπάντες πνευστών να μεταφέρονται σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου.
Πρόκειται για μια “πληθωρική” ταινία μπορεί να μην ταιριάζει με το γούστο όλων γιατί μοιάζει πολύ με παράσταση τσίρκου. Η πλοκή αφορά κυρίως έναν πατέρα που προσπαθεί να ξεπληρώσει τα χρέη του αναγκάζοντας τον γιο του να παντρευτεί την αδερφή ενός γκάνγκστερ, νέους ερωτευμένους και έναν γέρο που θυσιάζεται για τον εγγονό του.
Ο τίτλος είναι κάπως άσχετος, ωστόσο. Όλοι αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, αλλά στο τέλος, όλοι κατά κάποιο τρόπο βρίσκουν λύση και ευτυχία. Ακόμα και ο κακός, τον οποίο υποδύεται ο Srdjan Todorovic, είναι πολύ αξιαγάπητος.
Αυτή μπορεί να είναι η πιο απολαυστική ταινία του Kusturica, γεμάτη πίστη στην αγάπη και την οικογενειακή σχέση. Σε αντίθεση με τα περισσότερα από τα άλλα έργα του, είναι ανεξάρτητη από τη Γιουγκοσλαβική και τη Σερβική ιστορία.
3. When Father Was Away On Business (1985)
Μια ταινία με τα λιγότερο εμφανή χαρακτηριστικά του Kusturica, η οποία τον έφερε στη διεθνή προσοχή στη δεκαετία του 1980. Κερδίζοντας τον Χρυσό Φοίνικα, είναι δίκαιο να πούμε ότι είναι το πρώτο αριστούργημα του σκηνοθέτη.
Οι θαυμαστές που είναι εξοικειωμένοι με το μεταγενέστερο στυλ του Kusturica θα περίμεναν από τις ταινίες του να ξετυλίγουν μουσική, εμμονικά κοντινά πλάνα ζώων και σουρεαλιστικές πλοκές. Το When Father Was Away On Business δεν προσφέρει τίποτα από αυτά. Το έργο είναι πράγματι μια από τις πιο συμβατικές κινηματογραφικές του ταινίες, που εξερευνά την καθημερινή ζωή υπό το κομμουνιστικό καθεστώς.
Ακολουθώντας την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο ενός παιδιού,, η ταινία είναι ένα πορτρέτο της ζωής της Γιουγκοσλαβίας στα μέσα του εικοστού αιώνα με βαθιά χαρακτηριστικά συμπάθειας και κατανόησης.
Πάνω απ `όλα, αυτή είναι μια ταινία ενηλικίωσης, μια καρικατούρα ατόμων που μεγαλώνουν περιτριγυρισμένα από ιστορικά γεγονότα.
Ένα έργο για την οικογένεια, τη συγχώρεση και τη δύναμη της ελπίδας κάτω από σκηνές καταπίεσης. Στην τελευταία σκηνή, το κοινό βλέπει το υπνοβάτη παιδί να ανεβαίνει στον αέρα, δίνοντας ελπιδοφόρες νύξεις μελλοντικής φωτεινότητας.
2. Underground (1995)
Αυτή η φιλόδοξη ταινία πραγματεύεται τη Γιουγκοσλαβία. Αν και όλοι οι χαρακτήρες σε αυτό είναι μοναδικοί, το έργο δεν αφορά ανθρώπους. Το Underground είναι για το πώς φτιάχνεται μια χώρα και πώς μια χώρα πεθαίνει. Η ρήση του οδηγού φορτηγού σήραγγας, «Γιουγκοσλαβία; Δεν υπάρχει άλλη Γιουγκοσλαβία». μπορεί να είναι μια από τις πιο πολιτικές γραμμές που έχουν αποτυπωθεί ποτέ στο κινηματογραφικό μέσο.
Η ταινία δεν απεικονίζει μόνο την τραγωδία ενός λαού, αλλά και τον θάνατο ενός έθνους. Ο πόλεμος είναι τραγωδία, η διάλυση μιας χώρας είναι κάτι πιο σύνθετο. Ως αποτέλεσμα, ο Kusturica πιστεύει ότι το καρναβάλι είναι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης αυτού του περίπλοκου γιουγκοσλαβικού προβλήματος.
Όπως τα έργα του Fellini (ιδιαίτερα το Eight and a Half και το Fellini Satyricon), συγκροτήματα χάλκινων πνευστών και υστερικοί χοροί και υπερβολικές ερμηνείες γεμίζουν αυτήν την ταινία. Ωστόσο, ο ήχος και η μανία δεν είναι ποτέ κουραστικοί, ο τόνος του ποικίλλει κατά τη διάρκεια των ιστορικών περιόδων, όπως μια συμφωνία που αλλάζει τις κακοφωνίες της.
Το Underground είναι τελικά πολιτικό. Κάποιοι λένε ότι είναι μια εθνικιστική εικόνα, μια προπαγάνδα χωρίς πέπλο. Κάποιοι λένε ότι αυτή είναι μια εξερεύνηση της ιστορίας στο προσκήνιο – ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας συνέβαινε ακόμα καθώς έκανε την πρεμιέρα αυτής της ταινίας. Θα μπορούσα να πω ότι είναι μια διφορούμενη δήλωση για τον πόλεμο, την ανθρωπότητα και το έθνος.
1. Time of the Gypsies (1988)
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα κορυφαίο επίτευγμα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η ταινία είναι μια ιστορία ενηλικίωσης, ένα λαϊκό παραμύθι, ένα ομηρικό έπος, μια φάρσα, ένα οικογενειακό δράμα, μια ιστορία αγάπης, μια μελέτη του κακού, μια τραγωδία εκδίκησης. Κι όλα αυτά μαζί με υπέροχες δεξιότητες και τελειότητα. Ένα εκπληκτικό σκληρό έργο, που κινείται ανάμεσα στο φανταστικό και στο πραγματικό. Ο σκηνοθέτης, μέσα από μια απλή δραματική ιστορία, εξετάζει με ρεαλισμό τον τρόπο ζωής των ηρώων του. Αυτό το πετυχαίνει κυρίως μέσα από τη περιπλάνηση , τη μουσική και τα τραγούδια. Με την κάμερά του, παρατηρεί όλα όσα διαδραματίζονται τριγύρω του, ξεκάθαρα και με ειλικρίνεια.
Η ταινία πήρε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο 42ο Φεστιβάλ των Καννών.
Η αγάπη και η συμπάθεια που έχει για τους ήρωές του ο σκηνοθέτης, φαίνεται… Άλλωστε είναι άτομα ελεύθερα, με έντονο συναισθηματικό κόσμο και λαχτάρα για ζωή.
Το έργο ακολουθεί έναν νεαρό Τσιγγάνο μέσα από ηθικές παραβάσεις, λύτρωση και εκδίκηση. Το κοινό τον βλέπει να ερωτεύεται, να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, να εγκληματεί, να χρησιμοποιεί υπερδύναμη όπως το Magneto των X-Men, να κάνει λάθη και να επανορθώνει.
Το Time of the Gypsies δεν είναι ταινία, δεν είναι απλώς μια εμπειρία. Περιέχει έναν κόσμο και μαζί του πολλούς αξέχαστους ανθρώπους.
Το κοινό βυθίζεται στον κόσμο και την εποχή των τσιγγάνων. Νιώθει τα συναισθήματά τους, ζει τη ζωή του, νοιάζεται και βρίσκει τη δική του θέση στο σύμπαν.
Ένα έργο που μπορεί να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
