Ο Χένρι Κίσινγκερ δοξάστηκε ως «ειρηνοποιός», ο Μίλτον Φρίντμαν ως «γκουρού του φιλελευθερισμού». Όμως, η Ιστορία έχει καταγράψει την υποστήριξή τους στο πιο αιμοσταγές και ανελεύθερο καθεστώς του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα…
Έφυγε πρόσφατα από τη ζωή σε ηλικία 100 ετών ο Γερμανο-Αμερικανός διπλωμάτης και πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ [1,2]. Το 1973 έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τις ενέργειές του που οδήγησαν στην υπογραφή συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στον πόλεμο του Βιετνάμ. Συνέβαλε επίσης στην αποκλιμάκωση των εντάσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, καθώς και στην προσέγγιση των ΗΠΑ με την Κίνα.
Τον Νοέμβριο του 2006 έφυγε – επίσης πληρέστατος ημερών (στα 94) – ένας άλλος Αμερικανοεβραίος νομπελίστας: ο οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν [3]. Υπήρξε επιφανής εκπρόσωπος του φιλελευθερισμού, σε όλες τις δυνατές εκφάνσεις του δόγματος. Ειδικά στην οικονομία, δημιούργησε σχολή στον χώρο του σκληρού «νεοφιλελευθερισμού».
Στην ιστορική συνείδηση, εν τούτοις, οι δύο Αμερικανοί νομπελίστες της «ειρήνης» και της «ελευθερίας» έχουν καταγραφεί ως άνθρωποι που παραβίασαν στην πράξη τις ίδιες τις αρχές που εκπροσωπούσαν. Αρχές που τους χάρισαν διεθνή φήμη και κορυφαίες τιμητικές διακρίσεις. Σημείο τομής των ιδεολογικών τους αποκλίσεων ήταν οι φιλικοί δεσμοί με το αιμοσταγές και ακραία ανελεύθερο καθεστώς τού Αουγκούστο Πινοσέτ [4] στη Χιλή.
Κοινά παραδεκτός, πλέον, είναι ο ρόλος του Κίσινγκερ στην – μέσω μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ – προετοιμασία του δολοφονικού και πολύνεκρου στρατιωτικού πραξικοπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου 1973, που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε (όποιες ενστάσεις κι αν έχει κάποιος για την πολιτική του) και την εγκατάσταση μίας πολύ σκληρής στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα εκείνη. Για να μην αναφερθούμε και σε άλλες, παρόμοιες παρεμβάσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ στη Λατινική Αμερική, αλλά και στον σκοτεινό ρόλο του στην Κυπριακή τραγωδία.
Όσο για τον «φιλελεύθερο» Φρίντμαν, δεν έκρυψε την εκτίμησή του για τον δικτάτορα Πινοσέτ όταν ο τελευταίος, ακολουθώντας τις προτροπές του ίδιου του Φρίντμαν, εφάρμοσε σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα για να «σώσει» τη χιλιανή οικονομία, οξύνοντας δραματικά τις κοινωνικές ανισότητες και προκαλώντας δυστυχία σε μεγάλο μέρος του λαού της Χιλής. Αργότερα, ο «θείος Μίλτον» καλοδέχθηκε ως πρόεδρο των ΗΠΑ τον Ρόναλντ Ρέιγκαν, η ατζέντα του οποίου, εκτός από νεοφιλελεύθερους οικονομικούς σχεδιασμούς, περιείχε την κατάργηση κοινωνικών ελευθεριών που είχαν κατακτηθεί με μακροχρόνιους αγώνες στην Αμερική.
Και οι δύο Αμερικανοί νομπελίστες έχουν πια περάσει στην Ιστορία. Θα τους ακολουθεί, όμως,πάντα η βαριά σκιά της καταστρατήγησης των ίδιων των αρχών στις οποίες χρωστούν τη φήμη που απέκτησαν στη μακρά ζωή τους. Παρεμπιπτόντως, μακρά υπήρξε και η ζωή του δικτάτορα Πινοσέτ, ο οποίος δεν πλήρωσε ποτέ για τα εγκλήματα που διέπραξε. Αν μη τι άλλο, πάντως, δεν του απονεμήθηκε ποτέ ένα Νόμπελ…
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Kissinger
[2] https://klik.gr/2023/11/30/henry-kissinger-i-exoysia-einai-to-ypertato-afrodisiako-2/
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Milton_Friedman
[4] https://www.sansimera.gr/biographies/2790
