Μια από τις πιο περίπλοκες υποθέσεις κλεμμένων έργων τέχνης της σύγχρονης εποχής. Το 1997 κλάπηκε από μια γκαλερί στην Ιταλία. Όταν βρέθηκε κι επικυρώθηκε η γνησιότητα του πίνακα, οι υπεύθυνοι της γκαλερί είπαν ότι η αξία του υπολογίζεται σε σχεδόν $71 εκ. Άτομα από το περιβάλλον της γκαλερί Ricci Oddi ήταν υπό υποψίες.
Το έργο “A Portrait of a Lady” (Το πορτραίτο μιας Κυρίας) του Gustav Klimt κλάπηκε από την Ricci Oddi Gallery of Modern Art το 1997 και από τότε που εξαφανίστηκε, το “έγκλημα” ήταν γεμάτο ανατροπές.
O εν λόγω πίνακας θεωρείται ο πιο περιζήτητος κλεμμένος πίνακας στον κόσμο, μόνο μετά τη “Γέννηση με τον Άγιο Φραγκίσκο και τον Άγιο Λαυρέντιο” του Caravaggio και σε μια εκπληκτική ανατροπή της μοίρας, έχει πλέον επανέλθει στην επιφάνεια. Ωστόσο, κανείς δεν φαίνεται σίγουρος για το τι συνέβη πριν από δύο δεκαετίες, όταν χάθηκε για πρώτη φορά.
Γέννηση με τον Άγιο Φραγκίσκο και τον Άγιο Λαυρέντιο, Caravaggio, Photo Scala, Φλωρεντία 2005
H ανακάλυψη για τον πίνακα
A Portrait of a Young Lady, Gustav Klimt, γ. 1916-17
To “Portrait of a Lady” του Gustav Klimt είναι μέρος της τεράστιας σειράς έργων τέχνης του ζωγράφου που παρουσιάζει πορτρέτα γυναικών σε άφθονες μορφές. Το εξέχον κομμάτι δημιουργήθηκε κοντά στο τέλος της καριέρας του Klimt, περίπου μεταξύ 1816-1817. Ο πίνακας συντίθεται σε εξπρεσιονιστικό ύφος, ενώ διαθέτει μικρές ιμπρεσιονιστικές τεχνικές μέσα στο έργο.
Λίγους μήνες πριν την κλοπή του πίνακα, είχε γίνει μια νέα ανακάλυψη για το έργο. Μια μαθήτρια ονόματι Claudia Maga είχε παρατηρήσει κοιτάζοντας μερικά από τα έργα του Gustav Klimt ότι το “Portrait of a Lady” (Πορτρέτο μιας κυρίας) έμοιαζε με άλλο πίνακα του Gustav Klimt: “Portrait of a Young Lady” (Πορτρέτο μιας νεαρής κυρίας) , που είχε χαθεί από το 1912.
«Η νεαρή κυρία είχε ένα κασκόλ και ένα καπέλο αλλά και οι δύο είχαν κοινό το ίδιο βλέμμα στον αριστερό ώμο, το ίδιο χαμόγελο και το ίδιο σημείο ομορφιάς στο αριστερό μάγουλο», είπε η Maga «Και αυτό ήταν… Η κυρία έκρυβε ένα άλλο πορτρέτο από κάτω, το μοναδικό διπλό πορτρέτο που ο Klimt έχει ζωγραφίσει ποτέ».
Γκαλερί Σύγχρονης Τέχνης Ricci Oddi, μέσω του περιοδικού Fahrenheit
Ο πίνακας ακτινογραφήθηκε για να επιβεβαιωθεί ότι το (“Portrait of a Lady” ήταν ζωγραφισμένο πάνω από το “Portrait of a young Lady” και ότι ήταν ένα «διπλό» έργο του Gustav Klimt. Προφανώς, ο Gustav Klimt ήταν ερωτευμένος με μια γυναίκα από τη Βιέννη που έγινε η μούσα του. Ωστόσο, πέθανε και ο Κlimt ζωγράφισε ξανά το έργο για να ξεχάσει τη θλίψη του.
Η ληστεία ήταν ένα μυστήριο, που μπέρδεψε τους ερευνητές. Το πλαίσιο του πορτρέτου βρέθηκε στην οροφή της γκαλερί, αλλά δεν υπήρχαν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι ο πίνακας είχε τραβηχτεί από φεγγίτη. Τα αντικρουόμενα στοιχεία της υπόθεσης τελικά δεν οδήγησαν πουθενά και η υπόθεση έκλεισε λόγω ανεπαρκών αποδεικτικών στοιχείων.
Η ιστορία του πίνακα
Η ιστορία λέει ότι το πορτρέτο μιας νεαρής κυρίας απεικόνιζε μια γυναίκα με την οποία ο Κlimt ήταν βαθιά ερωτευμένος. Mετά τον γρήγορο και πρόωρο θάνατό της, o Klimt κυριεύτηκε από θλίψη και αποφάσισε να ζωγραφίσει το πρωτότυπο με το πρόσωπο μιας άλλης γυναίκας, ίσως με την ελπίδα να του λείπει λιγότερο.
Δεν είναι σαφές ποια είναι η γυναίκα στο τρέχον πορτρέτο, αλλά έγινε με το χαρακτηριστικό κομψό και πολύχρωμο εξπρεσιονιστικό στιλ του Klimt, με υπαινιγμούς ιμπρεσιονιστικών επιρροών. Ο Klimt ζωγράφιζε συχνά πορτρέτα όμορφων γυναικών και ο εν λόγω πίνακας δεν αποτελεί εξαίρεση.
Ο πίνακας “A Portrait of a Lady” δημιουργήθηκε στο τέλος της καριέρας του Klimt και αντιπροσωπεύει ένα υπέροχο στιγμιότυπο του ένδοξου χαρτοφυλακίου δουλειάς του. Η ιστορία πίσω από την εξαφάνισή του, ωστόσο, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, γεμάτο σύγχυση και πολλά άγνωστα.
Η ζωή του καλλιτέχνη ήταν γεμάτη με ένα σύμπλεγμα απογοήτευσης, μέσω του θανάτου του γιου του, της ερωμένης και του γρήγορου θανάτου του πατέρα και του αδελφού του που έφερε τη μητέρα και την αδερφή του σε ραγδαία κατάθλιψη. Το έργο τέχνης είναι γεμάτο αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου, προσθέτοντας μια δροσερή σύνθεση στη σειρά των πινελιών. Το φόντο καλύπτεται σε μια πράσινη απόχρωση, με μικρές χρωματικές αλλαγές που ενσωματώνουν ανοιχτόχρωμες και σκούρες αποχρώσεις. Ένα πιο ζεστό μπλε χρώμα χρησιμοποιείται κοντά στο πρόσωπο της γυναίκας που απεικονίζεται στον πίνακα, για να τονίσει το πρόσωπο της μούσας. Ο Gustav Klimt ευνόησε τις μούσες του να κάθονται σε όρθια θέση όπου όλα τα χαρακτηριστικά τους απεικονίζονται με ακρίβεια. Ωστόσο, ο πίνακας δείχνει τη γυναίκα σε γωνία στο πλάι με την πλάτη της ελαφρώς λυγισμένη προς το πάτωμα. Η νέα θέση προσθέτει βάθος στο πορτρέτο, καθώς η καλλιτέχνης είναι σε θέση να περιγράψει το σχήμα του σώματός της. Η γυναίκα κοιτάζει κατευθείαν τον θεατή, συναντώντας το βλέμμα τους. Ένα κλασικό σήμα κατατεθέν του Klimt μέσα στα πορτρέτα του απεικονίζουν απίστευτα το ρόδινο των μάγουλων, δίνοντας ζωή στο θαμπό δέρμα. Τα στρογγυλεμένα φρύδια της γυναίκας αγκαλιάζουν το πρόσωπό της, μετατρέποντας τα σκούρα χρώματα στο πλούσιο ντο της. Τα χείλη της γυναίκας είναι χρωματισμένα σε κόκκινο χρώμα, ανοίγοντας το μικρό στόμα της δείχνοντας μια ματιά στα δόντια της. Η ενδιαφέρουσα προφορά στο πρόσωπο της γυναίκας είναι το μαύρο σημάδι ομορφιάς που βρίσκεται κάτω από το μάτι της, Η ενδιαφέρουσα τοποθεσία προσθέτει στον χαρακτήρα της γυναίκας. Λόγω του πλαισίου πίσω από τον πίνακα, είναι απίστευτα απίθανο η γυναίκα να είναι μούσα του Klimt, καθώς ο καλλιτέχνης είχε ξαναζωγραφίσει γρήγορα τον καμβά σε ένα νέο πορτρέτο, καλύπτοντας την ιστορία του πίσω. Η γυναίκα είναι ντυμένη με ένα λευκό φόρεμα με σχέδια που καλύπτει ελαφρά το πίσω μέρος του λαιμού της. Ο Klimt χρησιμοποιεί μια εξπρεσιονιστική τεχνική για να συνδυάσει απαλά τα σχήματα μεταξύ τους, αλλά απεικονίζει ένα απλό μοτίβο. Οι έντονες αποχρώσεις του πράσινου σε όλο το φόντο του κομματιού δένουν ευχάριστα με τα μπλουζ που τυλίγονται μέσα στη μούσα. Μαζί οι αποχρώσεις αναδεικνύουν το κομμάτι καλλιεργώντας έναν ποιητικό καμβά.
Η κλοπή του πίνακα
Γκαλερί Μοντέρνας Τέχνης Ricci Oddi
Πριν από είκοσι πέντε χρόνια, σχεδόν μέχρι σήμερα, στις 22 Φεβρουαρίου 1997, ο πίνακας του Klimt εκλάπη από την Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης Ricci Oddi στην πόλη Piacenza στην Ιταλία. Η κορνίζα του βρέθηκε κομματιασμένη στην οροφή της γκαλερί, αλλά το ίδιο το έργο τέχνης δεν βρέθηκε πουθενά.
Τον Απρίλιο του 1997, μια πλαστογραφημένη έκδοση του “A Portrait of a Lady” βρέθηκε από την ιταλική αστυνομία στα γαλλικά σύνορα σε συσκευασία που απευθυνόταν σε πρώην Ιταλούς Πρωθυπουργός Μπετίνο Κράξι. Υπήρχαν εικασίες ότι συνδέθηκε με την κλοπή στην γκαλερί Ricci Oddi, ίσως ένα σχέδιο ανταλλαγής των δύο. Ωστόσο, αυτοί οι ισχυρισμοί είναι σε μεγάλο βαθμό μη επαληθευμένοι.
Την εποχή της εξαφάνισης του πίνακα, η γκαλερί ανακαινιζόταν για την προετοιμασία μιας ειδικής έκθεσης αυτού του πίνακα του Klimt, ενθουσιασμένος από το γεγονός ότι ήταν ο πρώτος «διπλός» πίνακας του καλλιτέχνη.
Το έργο του Klimt βρέθηκε τελικά από δύο κηπουρούς τον Δεκέμβριο του 2019 μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες χωρίς να υπάρχουν στοιχεία για το έργο τέχνης που έλειπε. Ήταν φωλιασμένο πίσω από μια μεταλλική πλάκα σε έναν εξωτερικό τοίχο, τυλιγμένο σε μια τσάντα και όμορφα διατηρημένο.
Αν και στην αρχή δεν ήταν ξεκάθαρο αν αυτός ήταν ο πραγματικός πίνακας που έλειπε, περίπου ένα μήνα αργότερα, οι αρχές κατάφεραν να επικυρώσουν το πορτρέτο ως γνήσιο Klimt αξίας 60 εκατομμυρίων ευρώ (πάνω από 65,1 εκατομμύρια δολάρια).
Τότε, τον Ιανουάριο, δύο Piacentine ομολόγησαν ότι ήταν πίσω από τον κλεμμένο Klimt. Οι κλέφτες ισχυρίστηκαν ότι επέστρεψαν το κομμάτι στην πόλη, αλλά τώρα, οι ερευνητές δεν είναι τόσο σίγουροι. Αυτοί οι άνδρες έχουν κατηγορηθεί για διάφορα εγκλήματα και πιστεύεται ότι μετά την επανεμφάνιση του έργου, το είδαν ως ευκαιρία να κάνουν μια δήλωση ότι «το επέστρεψαν» με την ελπίδα για πιο ήπια ποινή για τα άλλα εγκλήματά τους.
Η Rossella Tiadine, η χήρα του Stefano Fugazza, του πρώην διευθυντή της γκαλερί Ricci Oddi, ανακρίθηκε από την ιταλική αστυνομία και παραμένει υπό έρευνα, αφού μια καταχώριση ημερολογίου του Fugazza, ο οποίος πέθανε το 2009, τέθηκε ξανά στην προσοχή της αστυνομία.
Ο Stefano Fugazza και η Claudia Maga με ένα πορτρέτο μιας κυρίας πριν από την εξαφάνιση
Η καταχώριση του ημερολογίου της Fugazza έχει ως εξής:
«Αναρωτήθηκα τι θα μπορούσε να γίνει για να δώσει στην έκθεση κάποια φήμη, για να εξασφαλίσει μια επιτυχία του κοινού όπως ποτέ πριν. Και η ιδέα που μου ήρθε ήταν να οργανώσω, εκ των έσω, την κλοπή του Klimt, λίγο πριν την παράσταση (ακριβώς, Θεέ μου, τι συνέβη), ώστε το έργο να ανακαλυφθεί ξανά μετά την έναρξη της παράστασης».
Αργότερα έγραψε: «Αλλά τώρα η Κυρία έφυγε για τα καλά, και καταραμένη να είναι η μέρα που σκέφτηκα ένα τόσο ανόητο και παιδικό πράγμα».
Αν και το απόσπασμα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2016, τώρα που ο πίνακας βρέθηκε στην ιδιοκτησία της Πινακοθήκης, αυτό το λήμμα μπορεί να ήταν δυνητικά ένα δόλωμα. Αν και η Tiadine, η χήρα του, μπορεί να μην είχε εμπλακεί στην κλοπή, μπορεί να εμπλέκεται ακόμα αν αποδειχθεί ότι ήταν ο εκλιπών σύζυγός της.
Μπορεί η ιστορία του κλεμμένου έργου να ήταν γεμάτη σύγχυση και δράμα, γεμάτο σκαμπανεβάσματα, σύγχυση και δράμα, αλλά τα καλά νέα είναι ότι αυτό το όμορφο έργο τέχνης είναι πια ασφαλές και αβλαβές, ενώ η γκαλερί ήταν ενθουσιασμένη όταν ανακοίνωσε ότι θα μπορούσε πια να εκθέσει το έργο.
