Ο καλλιτέχνης που έκανε τους Έλληνες περήφανους για τις δημιουργίες του, γεννήθηκε σαν σήμερα στις 13 Ιανουαρίου του 1910.

“Τα έργα τέχνης που δείχνουν μη ολοκληρωμένα, τελειώνουν μόνα τους με τον καιρό.” Γιάννης Τσαρούχης

 

Στο άκουσμα του ονόματος του Γιάννη Τσαρούχη, δεν θα μπορούσε παρά να έρχεται στο μυαλό η λέξη «τέχνη». Η  τέχνη ενός χαρισματικού δημιουργού με ασύγκριτο πάθος και αγάπη για τα έργα του. Ενός κορυφαίου ζωγράφου που με κάθε πινελιά του είχε έναν μοναδικό τρόπο : να ζωοποιεί τον πίνακα. Να τον κοιτάς και να έχεις την εντύπωση ότι «σου μιλάει»…

Λίγα λόγια για τον Γιάννη Τσαρούχη

“Αρετές μας είναι τα ελαττώματά μας που τα παραδεχτήκαμε.”

 

Ο Γιάννης Τσαρούχης γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 13 Ιανουαρίου του 1910 στον Πειραιά. Η οικογένεια του καταγόταν από τα Ψαρά. Το 1927 μετακομίζουν από τον Πειραιά στην Αθήνα, ο Γιάννης Τσαρούχης όμως, είχε ήδη αρκετές επιρροές από  το θέατρο Σκιών του Καραγκιόζη και τα νεοκλασικά κτίρια της περιοχής που μεγάλωσε.

Ως το 1933 φοιτά στην Ανώτατη Σχολή Καλών έχοντας κορυφαίους καθηγητές, ανάμεσά τους οι Κωνσταντίνος Παρθένης, Δημήτρης Μπισκίνης , Θωμάς Θωμόπουλος, Γιώργος Ιακωβίδης.

Παράλληλα με την σχολή Καλών Τεχνών, ο Γιάννης Τσαρούχης παρακολουθεί σημαντικά μαθήματα για τη ζωή και την τέχνη, καθώς είναι και βοηθός του Φώτη Κόντογλου.  Μαζί του, μάλιστα, γνωρίζει  την τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας….

Αργότερα,συνεχίζει τις σπουδές του στο Παρίσι και στο Λονδίνο.

Το 1956, είναι  υποψήφιος για το βραβείο Γκούγκενχαϊμ. Πραγματοποιεί πολλές εκθέσεις, ανάμεσά τους και στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1958.

Το 1981 ιδρύει το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη και το 1982 εγκαινιάζεται το Μουσείο Γιάννη Τσαρούχη στο Μαρούσι, με σκοπό την  προβολή και τη μελέτη του έργου του.

Φεύγει από τη ζωή στις 20 Ιουλίου του 1989, στα 79 του χρόνια αφήνοντας πίσω του σπουδαίο έργο που μένει στην ιστορία. Είναι ο σύγχρονος Έλληνας καλλιτέχνης που κατάφερε να κάνει γνωστή τη λαϊκή παράδοση και τη βυζαντινή τέχνη πέρα από τα σύνορα της χώρας μας. Αξίζει να αναφερθώ στη βοήθεια του Ιόλα που τον ενέπνευσε να ζωγραφίσει νεοκλασικά κτίρια και ναύτες. Ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν ένας λάτρης της τέχνης που έκανε τους Έλληνες υπερήφανους με τις δημιουργίες του…

“Δεν ζητώ ανθρώπους να σκέφτονται σαν εμένα. Αλλά να κάνουν σκέψεις συμπληρωματικές των δικών μου.”

 

Οι Τέσσερις Εποχές

Ο πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη,«Οι Τέσσερις Εποχές» είναι λάδι σε πανί, 160 Χ 300 εκ., εν έτει 1969 και ανήκει στη συλλογή του Κ. Δοξιάδη.

Αν και δεν ήταν εύκολο να ξεχωρίσω ένα από τα έργα του, αποφάσισα να μιλήσω για τις Τέσσερις εποχές γιατί ίσως είναι ο πίνακας που με άγγιξε περισσότερο και μαγνήτισε το βλέμμα μου.

Οι Τέσσερις εποχές έχουν απασχολήσει αρκετές φορές την τέχνη. Το εντυπωσιακό και διαφορετικό στη περίπτωση αυτού του έργου είναι ότι οι εποχές δεν είναι τοπία ή νεράιδες και μυθικές υπάρξεις. Τις απεικονίζει ως ανθρώπινες μορφές. Είναι κοινοί θνητοί, άνθρωποι απλοί, καθημερινοί που μπορεί να συναντάμε στο δρόμο, να μένουν στο δίπλα σπίτι από το δικό μας ή εμείς οι ίδιοι. Βλέπουμε δύο γυναίκες και δύο άντρες να στέκονται μπροστά σε ένα τραπέζι με φρούτα.  Ο Γιάννης Τσαρούχης με την τέχνη του αναδεικνύει την ομορφιά του ανθρώπου καθώς και των απλών καθημερινών πραγμάτων.

Όλα είναι συμβολικά και τόσο σημαντικά. Το μεγάλο τραπέζι συμβολίζει την ιερή στιγμή του φαγητού όπου συγκεντρώνονται όλοι γύρω από αυτό. Είναι η παράδοση του λαού μας που ενώνει όλη την οικογένεια, όλη τη γειτονιά, όλο το χωριό. Εκεί βρίσκονται φρούτα από όλες τις εποχές: σταφύλια, ροδάκινα, βερίκοκα, καρπούζι, κεράσια, ρόδια, πεπόνια. Ένας πίνακας με «γεύσεις» και «αρώματα» που φέρνουν στη μνήμη εικόνες νοσταλγικές…

Τα πρόσωπα είναι τέσσερα

Η Άνοιξη είναι μια κοπέλα με ροδαλό πρόσωπο και μακριά μαλλιά που φορά ένα μπλε φόρεμα και στο αριστερό της χέρι κρατάει ένα ροζ τριαντάφυλλο. Πάνω στο τραπέζι που βρίσκεται μπροστά της, βρίσκονται τέσσερα ροδάκινα σε μια άσπρη μαντήλα. Στο αριστερό μέρος είναι ένας δίσκος με κεράσια και δίπλα σ’αυτόν ένα ανθοδοχείο με πασχαλιές. Ψηλά στη γωνία είναι κρεμασμένο ένα στεφάνι με τριαντάφυλλα που θυμίζει αυτό της Πρωτομαγιάς.

Το Καλοκαίρι είναι ένας ημίγυμνος γεροδεμένος άντρας με μαύρα μαλλιά, στεφανωμένος με κόκκινα λουλούδια. Στο αριστερό του χέρι κρατά στάχυα και στο δεξί ένα δρεπάνι. Τα μαλλιά του είναι μαύρα  και κρατάει στάχυα στο αριστερό του χέρι, δρεπάνι στο δεξί. Φορά άσπρο παντελόνι. Μπροστά του πάνω στο τραπέζι είναι κομμένο ένα καρπούζι, φρούτο καλοκαιρινό και μια φέτα πεπόνι.

Το Φθινόπωρο είναι μια κοπέλα που φορά σκούρο καφέ μαντήλι στο κεφάλι, κόκκινο φόρεμα και κρατάει με τ’ ακροδάχτυλά της μια άσπρη μαντήλα γεμάτη με μαύρα και ξανθά σταφύλια.

Ο Χειμώνας είναι ένας άντρας με μαύρα πυκνά μαλλιά που έχει ένα πανωφόρι ριγμένο στην πλάτη του, ανοιχτό μπροστά στο στήθος και το κρατάει με τα δυο του χέρια. Στο τραπέζι μπροστά του βρίσκονται τέσσερα πορτοκάλια, λίγα καρύδια και ένα ανθοδοχείο με λευκά κρίνα. Πίσω του είναι μια κόκκινη διπλωμένη φλοκάτη κόκκινη και ψηλά στη γωνία ένα άσπρο σύννεφο πυκνό.

Ο συγκεκριμένος πίνακας, δεν είναι απλά μια αναπαράσταση. Είναι κάτι πέρα από αυτό. Είναι οι τέσσερις εποχές μας όπως τις ζούμε εμείς οι Έλληνες από τη στιγμή που γεννιόμαστε στην όμορφη χώρα μας.  Όλες οι αναμνήσεις μας της άνοιξης, του καλοκαιριού, του φθινοπώρου, του χειμώνα,  είναι εδώ.

Το παρακάτω απόσπασμα είναι μια μικρή ιστορία σχετική με τις Τέσσερις Εποχές, από το βιβλίο του Αλέξιου Σαββάκη, «Ιωάννης Τσαρούχης» (εκδόσεις Καστανιώτη).

 «(…) Μια άλλη Αθηναία συλλέκτρια του ζητούσε φορτικά να ζωγραφίσει τα μέλη της οικογένειάς της ως τις τέσσερις εποχές. Εκείνη ως φθινόπωρο, το σύζυγό της ως χειμώνα και τις κόρες της ως καλοκαίρι και άνοιξη. Μια μέρα, που υπήρχε αρκετή αναστάτωση στο Μαρούσι, επειδή θα ταξιδεύαμε (όταν επρόκειτο να ταξιδέψει, ο Τσαρούχης, κυριευόταν από άγχος) χτύπησε το τηλέφωνο. Το σήκωσα κι ήταν αυτή. Ρωτούσε αν ο κύριος Τσαρούχης είχε αποφασίσει για τη σύνθεση. “Είναι η κυρία…”, είπα, “και ρωτά τι κάνατε με την ιδέα των εποχών. Ρωτά αν θα τη ζωγραφίσετε ως φθινόπωρο”.“Πες της ότι αυτή μόνο ως θεομηνία μπορώ να την κάνω”.»

Βλέποντας τις Τέσσερις Εποχές του Γιάννη Τσαρούχη και ακούγοντας τις Τέσσερις Εποχές του Αντόνιο Βιβάλντι, συνειδητοποιώ ότι κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν γεννηθεί απλά με ένα ιδιαίτερο χάρισμα… Είναι μικροί θεοί ανάμεσά μας…

“Μόνο με παραμύθια κατακτώνται οι άνθρωποι.” Γιάννης Τσαρούχης