142 χρόνια πριν, στις 25 Ιανουαρίου του 1882, γεννήθηκε η κορυφαία συγγραφέας που έλεγε ότι δεν μπορείς να βρεις γαλήνη αποφεύγοντας τη ζωή και που τελικά απέφυγε τη ζωή δίνοντας από μόνη της το τέλος.
Υπήρξε σπουδαία Αγγλίδα μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, πρωτοπόρος για την εποχή της, σημαντική μορφή στη λογοτεχνική κοινωνία του Λονδίνου και μέλος της Ομάδας Μπλούμσμπερυ. Η γυναίκα που με τη ζωή και τη γραφή της ήταν σε μια συνεχή πάλη κόντρα στο ρεύμα.
Από αξιοσημείωτα φεμινιστικά έργα όπως το “Three Guineas” και το “A Room of One`s Own” μέχρι τα διάσημα μυθιστορήματα της όπως “Mrs. Dalloway” και “Orlando”, ο πλούσιος λογοτεχνικός κανόνας της Virginia Woolf είναι τόσο διαφορετικός όσο και μοναδικός.
Το οξύτατο βλέμμα της και οι εσωτερικές της συγκρούσεις δεν μπορούσαν να αρκεστούν στους περιγραφικούς κανόνες της βικτωριανής λογοτεχνίας. Αναζήτησε, λοιπόν, νέους τρόπους γραφής, εκεί όπου η ανθρώπινη συνείδηση προσλαμβάνει και βιώνει την πραγματικότητα, με θραύσματα, χωρίς να χάνεται ο εσωτερικός δεσμός, παρ’όλους τους ψυχικούς κραδασμούς. Η γραφή της, ρευστή με αφάνταστη εσωτερική μουσικότητα, γοητεύει και συγκλονίζει τον αναγνώστη. Δεν την κατατάσσουν τυχαία στους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα καθώς και στους ανανεωτές και καινοτόμους της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Ωστόσο, ενώ το τολμηρό, πειραματικό της ύφος την οδήγησε στη δημιουργία απαράμιλλων έργων που είναι γνωστά μέχρι σήμερα, η λογοτεχνική της ιδιοφυΐα μετριάστηκε επίσης από μια δια βίου πάλη με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η Woolf, η οποία μπορεί να είχε διπολική διαταραχή, βίωσε έντονες περιόδους μανίας και βαθιά καταθλιπτικές καταστάσεις σε όλη της τη ζωή. Υπέστη πολυάριθμες νευρικές κρίσεις, ενώ αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει πολλές φορές πριν τα καταφέρει τελικά σε ηλικία 59 ετών. Αν και μπορεί να έφυγε από τον κόσμο πολύ νωρίς, τα μυθιστορήματα, τα δοκίμια, τα ημερολόγια και οι επιστολές της συνεχίζουν να ζουν, και το έργο της έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 50 διαφορετικές γλώσσες.
Δεν έλαβε εκπαίδευση εξαιτίας του φύλου τους
“Δύσκολο να παραβλέψεις το ρεύμα. Κι όμως θα το κάνω.”
Η ανατροφή της Virginia Woolf περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός και μόνο ότι ήταν μια φωτεινή και διανοητικά φιλόδοξη γυναίκα, με σαφές ταλέντο στη συγγραφή, που γεννήθηκε σε μια εποχή που οι περισσότερες νέες γυναίκες δεν αναμενόταν να λάβουν επίσημη εκπαίδευση.
Από την αρχή της ζωής της, η Woolf ήταν περιτριγυρισμένη από βιβλία. Αλλά παρόλο που της δόθηκε σε μεγάλο βαθμό η ελεύθερη πρόσβαση στην πλούσια βιβλιοθήκη του πατέρα της και το σπίτι της ήταν συχνός σταθμός σημαντικών πνευματικών και λογοτεχνικών προσωπικοτήτων όπως ο William Thackeray, ο Henry James και ο νονός της, ο ποιητής James Russell Lowe, μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της αυστηρής βικτωριανής περιόδου, κατά την οποία οι αξιοσέβαστες γυναίκες δεν επιδίωκαν υψηλούς πνευματικούς στόχους.
Αυτό εξόργιζε την Woolf από αρκετά νεαρή ηλικία. Διάβαζε και έγραφε μόνη της αλλά δυσανασχετούσε με το γεγονός ότι δεν της επιτρεπόταν να λάβει επίσημη εκπαίδευση σε ελίτ ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα μεγαλύτερα αδέρφια της φοιτούσαν όλοι στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, αλλά αντ` αυτού η Woolf εκπαιδεύτηκε στο λιγότερο διάσημο Τμήμα Γυναικών του King`s College του Λονδίνου.
H κακοποίηση στην παιδική ηλικία
Παρά την προνομιακή παιδική ηλικία, τα πρώτα της χρόνια της ζωής της Woolf στιγματίστηκαν από σημαντικά τραύματα και κακοποίηση. Ως νεαρό κορίτσι,υπέστη κακοποίηση από δύο από τα μεγαλύτερα ετεροθαλή αδέρφια της, γεγονός που παραδέχτηκε πολύ αργότερα στη ζωή της. Οι γιοι της μητέρας της από τον προηγούμενο γάμο της, George και Gerald Duckworth, που ήταν 15 και 16 χρόνια μεγαλύτεροι από αυτήν, αντίστοιχα, κακοποίησαν και οι δύο την Woolf. Ο Gerald άρχισε να κακομεταχειρίζεται την Woolf όταν ήταν μόλις έξι ετών, ενώ ο George, άρχισε να την κακοποιεί μετά το θάνατο της μητέρας τους.
“Το σπάσιμο του υμένα, ακόμα τρέμω από ντροπή, όταν θυμάμαι τον ετεροθαλή αδερφό μου να με τοποθετεί στο περβάζι του παραθύρου και να εξερευνά τα γεννητικά μου όργανα. Ήμουν περίπου 6 χρονών”.γράφει…Πέρασαν πολλά χρόνια, για να τολμήσει η Virginia να αναφερθεί σε εκείνη τη δραματική της εμπειρία
Στα απομνημόνευματα της, αφηγήθηκε την τραυματική εμπειρία, γράφοντας: “Θυμάμαι ότι αγανακτούσα, δεν μου άρεσε — ποια είναι η λέξη για τόσο χαζό και ανάμεικτο συναίσθημα; Πρέπει να ήταν δυνατό, αφού το θυμάμαι ακόμα.” Καθ `όλη τη διάρκεια της ζωής της, η Woolf πάλευε με τη σεξουαλική οικειότητα, καθώς και με την ψυχική της υγεία, και είναι πιθανό το γράψιμό της να τη βοήθησε να αντιμετωπίσει αυτόν τον πόνο της παιδικής ηλικίας.
Οι απώλειες στην παιδική ηλικία
“Καθένας από εμάς έχει το παρελθόν του κλεισμένο μέσα του σαν τα φύλλα ενός βιβλίου γνώριμου και οι φίλοι του μπορούν να διαβάσουν μόνο τον τίτλο του.”
Η Virginia Woolf υπέστη ένα τραυματικό πλήγμα στα 13 της χρόνια, όταν η μητέρα της πέθανε ξαφνικά και απροσδόκητα από γρίπη σε ηλικία μόλις 49 ετών. Η ευαισθησία της και ο εύθραστος χαρακτήρας της επιβαρύνθηκαν σημαντικά.
Συντετριμμένη, η Woolf εισήλθε σε μια περίοδο κατάθλιψης που διήρκεσε περίπου ένα χρόνο, αποκαλώντας τον θάνατο της μητέρας της «τη χειρότερη καταστροφή που θα μπορούσε να συμβεί».
Aκριβώς τη στιγμή που φαινόταν ότι η Woolf έβγαινε από το σκοτάδι, η μεγαλύτερη ετεροθαλής αδερφή της, Stella Duckworth, η οποία ήταν πρότυπο για τη Virginia, φεύγει από τη ζωή to 1897 στα 28 της χρόνια ,από περιτονίτιδα που συσχετιζόταν με την εγκυμοσύνη της, λίγο μετά τον γάμο της με τον πολιτικό Jack Hills. Ο μεγαλύτερος αδερφός της Woolf, ο Thoby, πέθανε επίσης πολύ νέος- στα 26 του χρόνια- το 1906 εξαιτίας τυφοειδούς πυρετού.
Η σειρά των απωλειών επηρέασε βαθιά τη Woolf και η ψυχική της υγεία επιδεινώθηκε μετά το θάνατο του πατέρα της το 1904, οδηγώντας την σε νευρικό κλονισμό.
Η πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας στα 22 της χρόνια
“Δεν μπορείς να βρεις γαλήνη αποφεύγοντας τη ζωή.”
Εξακολουθώντας να νιώθει συντριβή από την απώλεια τόσων πολλών αγαπημένων προσώπων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, η Virginia Woolf κατέρρευσε αφού έχασε και τον πατέρα της, ο οποίος πέθανε από καρκίνο στο στομάχι το 1904, όταν εκείνη ήταν ακόμη μόλις 22 ετών. Πλημμυρισμένη από τη θλίψη μετά το θάνατό του, τόσο λίγο μετά τον θάνατο της μητέρας και της ετεροθαλούς αδερφής της, η Woolf έκανε την πρώτη της προσπάθεια να βάλει τέλος στη ζωή της. Ευτυχώς, επέζησε από το περιστατικό, ωστόσο, νοσηλεύτηκε για λίγο για ψυχιατρική θεραπεία. Εκεί διαγνώστηκε ως «νευρασθενής» – μια διάγνωση που περιλαμβάνει ευερεθιστότητα, συναισθηματική διαταραχή και κόπωση. Σήμερα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πιο πιθανό η Woolf να έπασχε από διπολική διαταραχή.
Σύμφωνα με το Κολέγιο Κολούμπια, οι γιατροί συνταγογράφησαν βαρβιτουρικά για να την βοηθήσουν να δαμάσει τις αυτοκτονικές της παρορμήσεις. Συνέστησαν επίσης πολλή σιωπή και ξεκούραση στο κρεβάτι. Κατά τη διάρκεια της ζωής της, το να αφιερώνει χρόνο μακριά από βαριές πνευματικές αναζητήσεις όπως το διάβασμα και το γράψιμο θα γινόταν μια κοινή σύσταση για τη Woolf. Καθώς ορισμένοι γιατροί συνιστούσαν «απόλυτη ανάπαυση», θα έπρεπε περιστασιακά να κάνει μεγάλα διαλείμματα από τη δουλειά της ως συγγραφέας- μερικές φορές ούτε καν συντάσσοντας γράμματα ή γράφοντας στο ημερολόγιό της για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Η πρόταση γάμου που δεν δέχτηκε αμέσως
Από το 1912 μέχρι το τέλος της ζωής της, η Βιρτζίνια Γουλφ ήταν παντρεμένη με έναν δημόσιο υπάλληλο και συγγραφέα, τον Leonard Woolf. Ήταν πρώην συμμαθητής του αδελφού της Thoby, τον οποίο είχε πρωτογνωριστεί ενώ τον επισκέφτηκε στο Trinity College του Cambridge, το 1900. Ο Leonard περιέγραψε τη Βιρτζίνια, μαζί με την αδερφή της Vanessa, ως «νέες γυναίκες εκπληκτικής ομορφιάς… Ήταν σχεδόν αδύνατο για έναν άντρα να μην τις ερωτευτεί ” Ωστόσο, δεν άρχισε να την ερωτεύεται παρά μόνο μετά την επιστροφή του στο Λονδίνο από μια άδεια ενός έτους στα τέλη του 1911. Στο μεταξύ, η Virginia είχε ήδη δεχτεί άλλη μια πρόταση γάμου από τον βιογράφο Lytton Strachey. Αργότερα ακύρωσε την πρόταση, μόνο για να προτείνει στον Leonard ότι θα έπρεπε να είναι αυτός που θα της έκανε πρόταση γάμου, αποκαλώντας την «η μόνη γυναίκα στον κόσμο με αρκετό μυαλό, είναι θαύμα που πρέπει να υπάρχει· αλλά αν δεν προσέξω, θα χάσω την ευκαιρία».
Ο Leonard τής έκανε για πρώτη φορά πρόταση γάμου στις αρχές του 1912, αλλά η Virginia περίμενε αρκετούς μήνες προτού τελικά αποδεχτεί την πρότασή του στις 29 Μαΐου. Παντρεύτηκαν στις 10 Αυγούστου, όταν εκείνη ήταν πλέον 30 ετών. Ενώ ο γάμος τους ήταν περίπλοκος κατά καιρούς, ο Leonard και η Virginia νοιάζονταν βαθιά ο ένας για τον άλλον. Ωστόσο, τα συνεχιζόμενα προβλήματα ψυχικής υγείας του Woolf και η δυσφορία με τη σεξουαλική οικειότητα αποδείχθηκαν σημαντικό εμπόδιο στη σχέση τους.
Η απόπειρα αυτοκτονίας λίγο μετά τον γάμο
“Για να απολαύσουμε την ελευθερία πρέπει να ελέγχουμε τον εαυτό μας.”
Λίγο μετά τον γάμο της με τον Leonard, η Virginia Woolf δημοσίευσε το πρώτο της μυθιστόρημα, “The Voyage Out”. Φαινόταν σαν να έπρεπε να ήταν μια χαρούμενη περίοδος στη ζωή της, αλλά η Woolf πάλευε με την κατάθλιψη, την αμφιβολία για τον εαυτό της και τον φόβο της κριτικής για το νέο της βιβλίο. Έκανε απόπειρα αυτοκτονίας για δεύτερη φορά το 1913, μόλις μήνες μετά τον γάμο της.
Στη συνέχεια, η Woolf υπέφερε από νευρικές κρίσεις, βαθιά κατάθλιψη και άγρια μανιακά επεισόδια, ενώ ο Leonard την παρακολουθούσε στενά, παρακολουθώντας τα πάντα, από τις εναλλαγές της διάθεσής της μέχρι του βάρους της.
“Κάθεται στην άκρη του κρεβατιού και εξετάζει τα συμπτώματά μου σαν κριτής. Φέρνει στο σπίτι τεράστιους ανανάδες: μετακινεί το γραμμόφωνο στο δωμάτιό μου και παίζει μέχρι να νομίσει ότι είμαι ενθουσιασμένη. Εν ολίγοις, θα είχα πυροβολήσει τον εαυτό μου εδώ και πολύ καιρό σε μια από αυτές τις κρίσεις, αν δεν ήταν γι` αυτόν. Και δεν μπορώ να θυσιάσω την ψυχική του ηρεμία, όμως το εμπόδιο είναι σίγουρα τώρα ένα νεκρό χέρι, το οποίο δεν πρέπει πια να επιτρέψει κανείς να κυριαρχήσει στα σύντομα χρόνια της ζωής μας” είπε στον Leonard σε μια επιστολή της.
Η κακή ψυχική της υγεία στάθηκε τροχοπέδη να γίνει μητέρα
“Δεν μπορείτε να βιώνετε την ειρήνη με το να αποφεύγετε τη ζωή.”
«Και πάλι, θέλω τα πάντα — αγάπη, παιδιά, περιπέτεια, οικειότητα, δουλειά», έγραψε η Virginia Woolf σε ένα γράμμα στον Leonard πριν από το γάμο τους. Ωστόσο, παρά την εκφρασμένη επιθυμία της να αποκτήσει παιδιά, δεν τα κατάφερε. Λάτρευε τα παιδιά της αδερφής της και ήθελε να αποκτήσει μια μέρα τα δικά της, αλλά δυστυχώς, οι νευρικοί κλονισμοί της την εμπόδισαν να μπορέσει να φέρει στον κόσμο και να μεγαλώσει ένα δικό της παιδί.
Οι γιατροί της καταλάβαιναν ότι ήταν πολύ ασταθής για να μπορέσει ποτέ να ανταποκριθεί στο καθήκον της μητρότητας. H Woolf ήθελε να γίνει μητέρα και κατηγόρησε τον εαυτό της για την αποτυχία της. «Δεν πρόκειται να κάνουμε μωρό, αλλά θέλουμε να κάνουμε», έγραψε στο ημερολόγιό της. Σε μια επιστολή του 1926, ανέφερε: «Λίγο περισσότερη αυτοκυριαρχία από την πλευρά μου, και μπορεί να είχαμε ένα αγόρι 12 ετών, ένα κορίτσι 10 ετών».
Ευαίσθητη στην κριτική του έργου της
“Τα μάτια των άλλων, η φυλακή μας. Οι σκέψεις τους, τα κλουβιά μας.”
Παρά την προφανή λογοτεχνική της ικανότητα, η Virginia Woolf ήταν εξαιρετικά ευαίσθητη στην κριτική. Οι περίοδοι των πιο έντονων αγώνων της με την ψυχική υγεία θα ακολουθούσαν συχνά την έκδοση ενός από τα βιβλία της.
Μία από τις πιο σοβαρές κρίσεις της ψυχικής υγείας της Woolf ήρθε λίγο μετά τη δημοσίευση του πρώτου της μυθιστορήματος, «The Voyage Out», το οποίο είχε γράψει «με ένα είδος βασανισμένης έντασης», σύμφωνα με τον σύζυγό της. Η έκδοση του βιβλίου έπρεπε να καθυστερήσει γιατί αναγκάστηκε να περάσει τους επόμενους έξι μήνες σε μία κλινική ανάπαυσης για τα νεύρα της. Το μυθιστόρημα έτυχε καλής υποδοχής και μετά την κυκλοφορία του, η Woolf φάνηκε να βρήκε για λίγο ηρεμία με τη δουλειά της, γράφοντας: “Το γράψιμό μου τώρα με ευχαριστεί μόνο και μόνο επειδή μου αρέσει να γράφω και, ειλικρινά, δεν με νοιάζει τι λέει κάποιος. σε θάλασσες τρόμου βουτάς κανείς για να μαζέψει αυτά τα μαργαριτάρια — ωστόσο αξίζουν τον κόπο».
Ωστόσο, παρόλο που κέρδισε περισσότερη λογοτεχνική αναγνώριση, συχνά φοβόταν την κριτική και ανησυχούσε για τα σχόλια σχετικά με τη γραφή της. Η υποβολή της δουλειάς της και η αναμονή για νέα από τους εκδότες ήταν άλλη μια σημαντική πηγή άγχους για τη συγγραφέα.
H αμφιλεγόμενη προσωπική ζωή & το τέλος
“Κάθε μυστικό της ψυχής του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, κάθε ποιότητα του μυαλού του είναι γραμμένα κατά μεγάλο βαθμό στο έργο του.”
Μαζί με τον σύζυγό της, Leonard, δημιούργησαν τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press. Η πρώτη τους έκδοση ήταν το βιβλίο “Two Stories”- δύο ιστορίες γραμμένες από τους ίδιους. Η ιστορία της Virginia , προσωπική, πολύπλοκη και αντισυμβατική, έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τις γυναίκες. Περισσότερο, γιατί η φωνή της μέσα από τις ιστορίες της, δεν έμεινε αδιάφορη στον πόνο των γυναικών. Αντιθέτως, έδωσε στον γυναικείο πόνο, την απόχρωση που χρειαζόταν για να ακουστεί.
Με τον Leonard έζησε τις πιο χαρούμενες στιγμές της ζωής της. Περιγράφει μια απολύτως υγιή σχέση με το σύζυγό της, παρόλο που οι μέχρι τότε εμπειρίες της ήταν τραυματικές. Ωστόσο, δεν έλειπαν και οι εξωσυζυγικές σχέσεις.
Οι Woolf ανήκαν σε έναν κύκλο διανοούμενων, που ονομαζόταν “Ομάδα Bloomsbury”, η οποία είχε μια κάπως “χαλαρή” άποψη για τα σεξουαλικά θέματα. .
Σε αυτή την ομάδα, το 1922, γνώρισε τη συγγραφέα Victoria Mary Sackville-West. Εκείνη χαρακτήρισε τη σχέση τους περισσότερο συναισθηματική, παρά σεξουαλική. Η συνεύρεσή τους άλλωστε ήταν μόνο δύο φορές.
Θεωρείται ότι το βιβλίο “Orlando” που έγραψε η Woolf ήταν εμπνευσμένο από την ερωμένη της. Είχε περιγραφεί μάλιστα ως το “μακρύτερο και πιο μαγευτικό ερωτικό γράμμα στην ιστορία”.
Η Virginia Woolf, με το δοκίμιό της το 1929,“Ένα ολόδικό σου δωμάτιο”, αφήνει κατά μέρος τις μεγάλες θεωρίες περί διαφοράς αντρών και γυναικών λέγοντας με απλό τρόπο ότι “μια γυναίκα πρέπει να έχει χρήματα και ένα δωμάτιο δικό της για να γράψει μυθιστόρημα”. .
To “A Room of One`s Own” το αναζήτησε στην κοίτη του ποταμού που τη δέχτηκε στις 28 Μαρτίου του 1941. Ήταν η μέρα που η Virginia, παγιδευμένη από τον ίδιο της τον εαυτό, έδωσε τέλος στη ζωή της.
Στις 28 Μαρτίου του 1941, λίγο πριν βγει απ’ το σπίτι της, για την τελευταία βόλτα της ζωής της και πριν δώσει τέλος στη ζωή της, είχε γράψει στον άντρα της:
“Αγάπη μου,
είμαι σίγουρη ότι τρελαίνομαι πάλι. Νιώθω ότι δε θα αντέξουμε άλλη μία τέτοια κρίση. Αυτή τη φορά δε θα αναρρώσω. Άρχισα πάλι να ακούω φωνές και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ. Γι’ αυτό θα κάνω αυτό που θεωρώ σωστό για την περίσταση. Μου έχεις προσφέρει τη μεγαλύτερη ευτυχία. (…) Δε νομίζω ότι υπήρξαν ποτέ πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι, μέχρι που ήρθε αυτή η απαίσια αρρώστια. Δεν μπορώ να την πολεμήσω άλλο. Ξέρω ότι καταστρέφω τη ζωή σου κι ότι, αν δεν είχες εμένα να φροντίζεις, θα μπορούσες να δουλέψεις. Και θα τα καταφέρεις.
Βλέπεις, δεν μπορώ να γράψω σωστά. Δεν μπορώ να διαβάσω. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι σου χρωστάω όλη τη ευτυχία της ζωής μου. Ήσουν τόσο υπομονετικός μαζί μου και τόσο καλός. Θέλω να το πω αυτό –όλοι το ξέρουν.
Αν μπορούσε να με σώσει κάποιος, αυτός θα ήσουν εσύ. Με έχουν εγκαταλείψει όλα, εκτός από τη σιγουριά μου για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να καταστρέφω τη ζωή σου άλλο.
Δε νομίζω ότι δύο άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι πιο χαρούμενοι από εμάς.
V.”
