Στις 8 Ιουνίου του 1903 γεννήθηκε η συγγραφέας που έσπασε την παράδοση 345 ετών της Γαλλικής Ακαδημίας το 1980, καθώς τη δέχτηκε ως την πρώτη γυναίκα ανάμεσα στους σαράντα ‘αθανάτους’.

«Η πείνα μου για δύναμη έμοιαζε με τη λαχτάρα για αγάπη, που εμποδίζει τον εραστή από το να φάει ή να κοιμηθεί, να σκεφτεί ή ακόμα και να αγαπήσει όσο ορισμένες τελετουργίες παραμένουν ανεκτέλεστες. Τα πιο επείγοντα καθήκοντα φαίνονταν μάταια όταν δεν ήμουν ο ελεύθερος κύριος των αποφάσεων που επηρεάζουν το μέλλον. Χρειαζόμουν να είμαι σίγουρος ότι θα βασιλέψω για να ανακτήσω την επιθυμία να υπηρετήσω».

Τα παραπάνω λόγια είναι απόσπασμα από το βιβλίο της βελγικής καταγωγής Γαλλίδας συγγραφέως, Marguerite Yourcenar, “Τα απομνημονεύματα του Αδριανού”.

Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία το 1951. Αρχικά γράφτηκε στα γαλλικά, δημοσιεύτηκε στα αγγλικά το 1954. Ήταν ένα φιλόδοξο έργο εδώ και πολλά χρόνια. Η Yourcenar είχε για πρώτη φορά την ιδέα για αυτό στη δεκαετία του 1920, στη συνέχεια το δούλεψε στη δεκαετία του 1930.

Ήταν ένα βιβλίο που, με το πλεονέκτημα της εκ των υστέρων, δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να το είχε γράψει όταν ήταν νεότερη. «Υπάρχουν βιβλία», είπε αργότερα, «τα οποία δεν πρέπει να επιχειρήσει κανείς πριν συμπληρώσει τα σαράντα».

Θεωρείται το αριστούργημά της και το βιβλίο για το οποίο τη θυμούνται περισσότερο, ήταν από την αρχή μια επιτυχία.

Η Yourcenar το περιγράφει ως «ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα και έναν διαλογισμό στην ιστορία», αλλά η περιγραφή, αν και επαρκής, δεν περιλαμβάνει σχεδόν το αξιοσημείωτο αποτέλεσμα που δημιούργησε.

Το μυθιστόρημα, όπου αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, ξεκινά με ένα γράμμα στον θετό εγγονό του, ο οποίος έγινε ο Μάρκος Αυρήλιος και διάδοχός του.

Σε μια χαλαρή και βαθιά διερευνητική επιστολή προς τον Μάρκο Αυρήλιο, τον υιοθετημένο εγγονό του και εκλεκτό διάδοχό του, ο ετοιμοθάνατος Αδριανός ανασκοπεί τη ζωή του και, το πιο σημαντικό, την κατανόησή του για τον εαυτό του και τον ρωμαϊκό κόσμο που έχει κυβερνήσει, και τις ελπίδες και τους φόβους του για το μέλλον.

Ο Αδριανός συνεχίζει αυτά τα φανταστικά απομνημονεύματα με ιστορίες για τις στρατιωτικές του κατακτήσεις. Σκέφτεται την κλίση του στη μουσική, τη φιλοσοφία και την ποίηση και όλα τα καλλιτεχνικά και πολιτιστικά πράγματα.

Η εποχή της διακυβέρνησης του Αδριανού περιγράφεται από τον ίδιο ως η προσωπική του «εποχή του χρυσού», την οποία αποδίδει στον εραστή του, Αντίνοο. Η αγάπη που μοιράζονται είναι πιο παθιασμένη και αληθινή κάνει τον γάμο του με τη Σαμπίνα. Όπως συμπυκνώνεται από την έκδοση της Σύγχρονης Βιβλιοθήκης:

«Ταυτόχρονα, ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα και ένας στοχασμός για την ιστορία, οι Αναμνήσεις του Αδριανού γράφονται με τη μορφή μιας διαθήκης επιστολής του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού (76-138 μ.Χ.) προς τον διάδοχό του, τον νεαρό Μάρκο Αυρήλιο. Μια περιοδεία επιστήμης που χρησιμοποιεί τα σωζόμενα γραπτά του Αδριανού και τα γραπτά ιστορικών, φίλων και εχθρών, είναι μια ζωντανή ανακατασκευή της οικείας ζωής του αυτοκράτορα και της συνοδείας του.

Ο Αδριανός εμφανίζεται ως ένας από τους μεγαλύτερους φιλελεύθερους του δυτικού κόσμου, ένας ανθρωπιστής που στήριξε τις πιθανότητες του ανθρώπου για ευτυχία και ασφάλεια στον πολιτισμό που ήταν η Ελλάδα και η μεγάλη οργανωτική δύναμη που ήταν η Ρώμη. Σε μια πεζογραφία επιγραμματικής λαμπρότητας, η Marguerite Yourcenar έχει ζωγραφίσει μια αξέχαστη αυτοπροσωπογραφία του Αδριανού, τόσο αξιοσημείωτη για το ψυχολογικό της βάθος όσο και για την αυθεντική αναπαράσταση του χρόνου και του τόπου».

Η Yourcenar, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα που εξελέγη στη Γαλλική Ακαδημία, βοήθησε στη μετάφραση των Αναμνήσεων του Αδριανού από τα γαλλικά στα αγγλικά. Το βιβλίο έπαιξε ιδιαίτερα σε οποιαδήποτε γλώσσα εκδόθηκε. Ακολουθούν δύο δείγματα από αμερικανικές εφημερίδες.

Οι αναμνήσεις του Αδριανού, είναι ένα σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικό μυθιστόρημα και ένας διαλογισμός στην ιστορία. Είναι κάτι καινούργιο στο ότι η προσέγγισή του σε ένα ιστορικό πρόσωπο είναι σε βάθος. Η μορφή της είναι αυτή της αυτοβιογραφίας, που πιθανολογείται ότι έγραψε ο αυτοκράτορας Αδριανός (78-138 μ.Χ.) στον εγγονό του, Μάρκο Αυρήλιο.

Η Yourcenar ανασυνθέτει τη ζωή του Αυτοκράτορα και τον πολύπλευρο χαρακτήρα του – τους πολέμους και τους έρωτές του, ιδιαίτερα αυτόν που φαίνεται να ήταν ο κύριος έρωτας της ζωής του – ότι για τον όμορφο νεαρό Αντίνοο, το τραυματικό αποτέλεσμα της απιστίας του στον αυτοκράτορα.

Από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία, ο αναγνώστης γνωρίζει μόνο τον Αδριανό, καθώς το μυαλό και η καρδιά του αναθεωρούν το παρελθόν – τα χρόνια με τις λεγεώνες στα σύνορα, τις χαλυονικές μέρες με τον Αντίνοο, την εργασία του κανόνα, τις ατελείωτες εικασίες για τη ζωή και τον θάνατο και την αθανασία, τα καλά και τα κακά που ήταν ο ίδιος.

Ποια ήταν η Marguerite Yourcenar

Η συνεισφορά της συγγραφέως και ποιήτριας στη  λογοτεχνία αναγνωρίστηκε μέσα από πολυάριθμες διακρίσεις. Η κυριότερη ήταν το 1980. Πρόκειται για  την αναγόρευσή της ως μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας. Η Γιουρσενάρ ήταν η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε παρόμοια θέση.

Η κλίση της στα Λατινικά και Αρχαία Ελληνικά φάνηκε από νωρίς. Το Yourcenar είναι  λογοτεχνικό ψευδώνυμο που δημιούργησε με αναγραμματισμό του πραγματικού επωνύμου της -Crayencour-  εκδίδοντας την πρώτη της ποιητική συλλογή, “Ο κήπος των χιμαιρών”,στα 16 της χρόνια. Μέχρι το 1942 σπούδασε και έζησε στην Ευρώπη. Τότε ήταν που εγκαταστάθηκε μόνιμα στις ΗΠΑ, στο νησί Μάουντ Ντέζερτ της πολιτείας Μέιν. Εκεί έμενε -σε ένα παλιό ξύλινο σπίτι- μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής της.

Η Yourcenar είχε ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα , ήταν λάτρις του Ελληνικού πολιτισμού κι επέλεγε τη χώρα μας για αγαπημένο προορισμό. Επιμελήθηκε την ανθολογία ελληνικής ποίησης “Το στεφάνι και η λύρα” και εξέδωσε το δοκίμιο “Κριτική παρουσίαση του Κ. Π. Καβάφη”.

Ανάμεσα στους `Ελληνες φίλους της, ήταν η Ιωάννα Χατζηνικολή -η οποία εξέδωσε τα βιβλία της στα Ελληνικά – και ο  Ανδρέα Εμπειρίκο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1980 η Γαλλική Ακαδημία έσπασε την παράδοση 345 ετών και δέχτηκε την Marguerite Yourcenar ως την πρώτη γυναίκα ανάμεσα στους σαράντα “αθανάτους”.