Στις 24 Ιουνίου του 1935 έφυγε από τη ζωή ο βασιλιάς του tango που χόρεψε το τελευταίο του πολύ νωρίς.
Μέχρι σήμερα, το όνομά του και η ευγενική, εμβληματική εικόνα του παραμένουν τόσο δημοφιλή όσο ποτέ. Η φήμη του κορυφαίου Αργεντίνου μαέστρου Carlos Gardel ως εθνικού θησαυρού, φαίνεται στις εκατοντάδες εικόνες που παρουσιάζονται σε προσόψεις καταστημάτων, κτιρίων και τοίχων. Η φήμη του ως «βασιλιάς του τάνγκο» μπορεί να εντοπιστεί ακόμη και στη Σκωτία, όπου πολλά αγάλματα έχουν στηθεί προς τιμήν της εκτεταμένης περιοδείας του στις αγροτικές περιοχές της χώρας. Η μουσική του σαγηνεύει, μένει στο μυαλό και σε βάζει στον πειρασμό όχι μόνο να την ακούσεις ξανά και ξανά, αλλά και να λικνιστείς στον μεθυστικό ρυθμό της.
Τα πρώτα χρόνια
Μεγάλωσε στη γειτονιά Abasto του Μπουένος Άιρες. Εκεί ο Gardel ήταν γνωστός και ως «El Zorzal» (The Song Thrush), «El Mago» (Ο Μάγος) και «El Mudo» (The Mute). Σταμάτησε το σχολείο σε ηλικία δεκαπέντε ετών και άρχισε να εργάζεται σε διάφορες εκδηλώσεις όπερας που γίνονταν σε θέατρα σε όλη την πρωτεύουσα — ως επαγγελματίας χειροκροτητής που ξεσήκωνε το κοινό.
Έμαθε να τραγουδά όπερες και ισπανικές οπερέτες γνωστές ως zarzuelas, καθώς και criolla μουσική, ένα φολκλόρ ύφος από την ύπαιθρο της Αργεντινής. Εμπνευσμένος από αυτά που άκουσε, ο Gardel άρχισε να εργάζεται σε μπαρ, φεστιβάλ και ιδιωτικά πάρτι, κλαμπ και θέατρα σε όλη την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και τη Βραζιλία. Ο νεαρός Gardel συνεργάστηκε επίσης με διάφορους λαϊκούς μουσικούς κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Η πιο σημαντική φιγούρα ήταν ο Jose Razzano, ένας Ουρουγουανός λαϊκός τραγουδιστής το 1911. Οι δυο τους, γνωστοί ως Dúo Nacional Gardel-Razzano (φωτογραφίζονται μαζί παρακάτω) περιόδευσαν εκτενώς στην Ουρουγουάη, τη Βραζιλία, τη Χιλή και την Ισπανία μέχρι το 1925, όταν ο Razzano εγκατέλειψε το τραγούδι λόγω κινδύνου να βλάψει τις φωνητικές του χορδές. Κατά τη διάρκεια της πρώιμης καριέρας τους, στο ντουέτο προστέθηκαν επίσης ο κιθαρίστας και τραγουδιστής Francisco Martino, καθώς και ο τραγουδιστής Saúl Salinas, ωστόσο και οι δύο αποχώρησαν από το γκρουπ λίγα χρόνια αργότερα.
Η γέννηση του ταγκό
Το 1913, το ντουέτο προσκλήθηκε να εμφανιστεί στη μοντέρνα Confitería Perú στην Avenida de Mayo. Δεν ήξεραν ότι το κοινό της συναυλίας θα περιλάμβανε τον Taurel, έναν γερουσιαστή της δημοκρατίας, τον Pedro Carrera, τον αρχηγό της αστυνομίας της επαρχίας του Μπουένος Άιρες, τον Cristino Benavidez και τον Osmán Pérez Freyre, συνθέτη ενός από τα δημοφιλή τραγούδια του «Ay, ay, ay» (την οποία το δίδυμο ηχογράφησε αργότερα). Εκείνο το βράδυ άφησαν το στίγμα τους στην κοινωνική ελίτ και έτσι ξεκίνησε το μουσικό τους ταξίδι.
Μέχρι τότε, το ντουέτο είχε ερμηνεύσει ως επί το πλείστον τραγούδια παραδοσιακού, λαϊκού ιδιώματος. Ωστόσο, το 1917, ο Gardel εισήγαγε το Tango-Canción σε μια συναυλία στο Teatro Empire του Μπουένος Άιρες – ένα στυλ χορού που αν και υπήρχε από τα μέσα του 1800, τέθηκε τώρα στην προσοχή της κυρίαρχης Αργεντινής. Ο Razzano ήταν εξαιρετικά αντίθετος με την ιδέα και αρνήθηκε καν να συμμετάσχει. Ωστόσο, με τους μελοδραματικούς στίχους και τις συναισθηματικές μελωδίες του, το Mi Niche Triste του Gardel (“My Sorrowful Night” των Samuel Castriota και Pascual Contursi) εκτόξευσε τον τραγουδιστή σε διεθνή αστέρια και καθιέρωσε τη μουσική tango ως μια δημοφιλή μουσική μορφή που απολάμβαναν οι μάζες.
Το δίδυμο περιόδευσε εκτενώς στη Λατινική Αμερική, καθώς και στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Η μουσική επιτυχία του Gardel ήταν η πρώτη που εισήγαγε τη φωνητική μελωδία με το ταγκό, η οποία ήταν συνήθως αυστηρά οργανική και, στην πραγματικότητα, δεν θεωρούνταν σεβαστό μουσικό στυλ στην Αργεντινή. Πριν από την επιτυχία του tango-maestro, το ταγκό συνδέθηκε στενά με τους οίκους ανοχής και τις κατώτερες τάξεις πόλεων όπως το Μπουένος Άιρες. Ωστόσο, ο Gardel, με τις χολιγουντιανές του εμφανίσεις και τις κομψές προσαρμογές του ρεπερτορίου του Tango εκτόξευσε το Tango στη μεσαία τάξη ως είδος υψηλής κουλτούρας και μια αισθησιακή μορφή χορού.
Καθώς η δημοτικότητά του μεγάλωνε, γύρισε πολλές ταινίες για την Paramount στη Γαλλία και τις Η.Π.Α. Ενώ οι συναισθηματικές ταινίες όπως το El Día Que Me Quieras και το Cuesta Abajo στερούνται επαρκούς δραματικής αξίας, αποτελούσαν εξαιρετικές προθήκες των τεράστιων ταλέντων του στο τραγούδι και της εμφάνισης των σταρ του κινηματογράφου. Το πρώτο του «talkie» ήταν στην ταινία του 1931 Las Luces de Buenos Aires («Τα φώτα του Μπουένος Άιρες»). Ο Gardel απεικόνιζε έναν Αργεντινό καουμπόη. Στην οθόνη, ενσάρκωσε τον αρχετυπικό λατινό εραστή. Εκτός οθόνης, είχε παρόμοια εικόνα. ‘Ηταν ένας κομψός κύριος με φεντόρα, κοστούμι και γραβάτα και μια κλασικά ρομαντική φωνή τενόρου .Όταν ο Gardel έκανε solo το 1925, περιόδευσε στην Ισπανία με τους Compania Rivera-De Rosas, παίζοντας σε διάσημους χώρους όπως το Teatro Goya στη Βαρκελώνη, όπου ηχογράφησε τους πρώτους δίσκους με το ηλεκτρικό σύστημα. Τα επόμενα χρόνια, ο Gardel (με τον Razzano ως μάνατζέρ του) θα ταξίδευε εκτενώς στην Ισπανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Μετά από μια συναυλία στο Παρίσι το 1928, ο Gardel πούλησε 70.000 δίσκους τους πρώτους τρεις μήνες.
Προχωρώντας από σόλο και μικρά γκρουπ μουσικών, η Golden Age of Tango παρουσίασε μεγάλες ορχήστρες, σύγχρονες με τις ορχηστρικές διασκευές της βορειοαμερικανικής σουίνγκ μουσικής. Οι ορχήστρες με επιρροή περιλάμβαναν τις ορχήστρες των Juan D`Arienzo, Francisco Canaro και Aníbal Troilo. Ο D`Arienzo ονομαζόταν «Rey del compás» («Βασιλιάς των ρυθμών») για τον επίμονο, οδηγικό ρυθμό που εμφανιζόταν σε πολλές από τις ηχογραφήσεις του. Τον Gardel θα τον βρει κανείς σε πολλά μυθιστορήματα και ταινίες, συμπεριλαμβανομένου του μυθιστορήματος του Gabriel Garcia Márquez,
Love in the Time of Cholera, όπου ο γιατρός Juvenal Urbino ρωτά τον Florentino Ariza: «Σου αρέσει η μουσική;» και η Ariza απαντά: «Μου αρέσει ο Gardel». Ο Jorge Luis Borges , ο Julio Cortazar, ο Ernesto Sabato και ο Jimmy Buffett αναφέρουν επίσης τον Gardel στα έργα τους. Ο Gardel εμφανίζεται ως ένας μυθιστορηματικός χαρακτήρας στο έργο του 1979, “El Dio Que Me Quieras”, του Βενεζουελανού συγγραφέα José Ignacio Cabrujas. Υπάρχουν επίσης δύο ταινίες για τον Gardel: Gardel (2009) με πρωταγωνιστή τον Gael Garcia Bernal ως Gardel και την υπερπαραγωγή του Χόλιγουντ Dare To Love Me (2010).
Por una cabeza
H αριστουργηματική μελωδία του Carlos Gardel, “Por una cabeza” (“Για μίαν κεφαλή”, και πιο συγκεκριμένα “για ένα κεφάλι αλόγου”) θεωρώ ότι είναι από τους πιο ερωτικούς κι αισθησιακούς ρυθμούς για τανγκό που έχει γραφτεί.
Οι περισσότεροι, ίσως, φέρνουν στο μυαλό τους την υπέροχη ταινία “Άρωμα γυναίκας” με τον άνθρωπο-σταθμό στη χρυσή εποχή του Χόλλυγουντ, να το χορεύει. Εκείνον που ερμήνευσε μερικούς από τους πιο αξιομνημόνευτους ρόλους στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου. Τον άντρα που ήξερε πώς να εντοπίζει τις γυναίκες μόνο από το “άρωμά” τους. Τον συγκλονιστικό Al Pacino.
Η αυλαία
Το 1935, όταν ήταν μόλις 45 ετών, ο Gardel σκοτώθηκε μαζί με τη συνοδεία του και ενώ περιόδευε στη Νότια Αμερική. Το ιδιωτικό τους αεροπλάνο συνετρίβη στην Κολομβία, όπου εξακολουθεί να θεωρείται σεβαστή φιγούρα. Αν και υπάρχουν πολλές μυθικές ιστορίες και θρύλοι για τη ζωή του, είναι κυρίως γνωστός ως η απόλυτη φιγούρα στην ιστορία του τάνγκο. Ένα δημοφιλές ρητό στη Λατινική Αμερική, που χρησιμεύει ως μαρτυρία της μακρόχρονης δημοτικότητάς του, ισχυρίζεται ότι «ο Gardel τραγουδάει καλύτερα κάθε μέρα». Μια άλλη ευρέως χρησιμοποιούμενη φράση στη Λατινική Αμερική είναι το «Veinte anos no es nada» (είκοσι χρόνια δεν είναι τίποτα), το οποίο προέρχεται από το τραγούδι του «Volver». Ακόμη και σήμερα, ογδόντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, τα δάχτυλα του αγάλματος του ντυμένου με σμόκιν σε φυσικό μέγεθος στον τάφο του Gardel κρατούν σχεδόν πάντα ένα αναμμένο τσιγάρο που άφησε κάποιος θαυμαστής του.
