Σοβαρά και εκτεταμένα φαινόμενα ασθενειών και ξήρανσης απειλούν τα ελληνικά δάση, προκαλώντας ανησυχία σε επιστήμονες, αυτοδιοικητικούς και πολίτες.
Δάση από πλατάνια, έλατα και πεύκα – ακόμη και σε προστατευόμενες ή ορεινές περιοχές – ξεραίνονται μαζικά, την ώρα που η πολιτεία φαίνεται αδύναμη να αντιδράσει με συντονισμένα μέτρα.
Κοινός παρονομαστής των διαπιστώσεων: η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη πρόληψης και η απουσία αποτελεσματικού συντονισμού.
Ο Δήμαρχος Αγράφων, Αλέξης Καρδαμπίκης, περιγράφει με δραματικούς τόνους την κατάσταση στην Ευρυτανία: «Η νόσος με τα πλατάνια έχει κάνει μεγάλες ζημιές. Δεν έχουμε βρει τη θεραπεία. Πολλά δάση έχουν ήδη ξεραθεί». Όπως εξηγεί, ανάλογο φαινόμενο ξήρανσης παρουσιάζεται και στα έλατα: «Το είχαμε δει και πριν από 25 χρόνια. Τότε θεραπεύτηκαν σιγά-σιγά. Τώρα όμως, οι επιστήμονες λένε πως πρέπει να απομακρυνθούν τα άρρωστα δέντρα. Δυστυχώς, όλα μένουν στα λόγια».
Ο ίδιος αναφέρει ότι υπάρχουν τέσσερις ενεργοί δασικοί συνεταιρισμοί στην περιοχή, με ανθρώπινο δυναμικό ικανό να συμβάλει στην πρόληψη, ωστόσο δεν έχει ξεκινήσει καμία ουσιαστική παρέμβαση. Επισημαίνει, επίσης, τον παραλογισμό του κρατικού μηχανισμού: «Οι καθαρισμοί των δασικών δρόμων που έπρεπε να είχαν γίνει τον Μάιο, θα ξεκινήσουν τον Ιούλιο. Καμία λογική. Οι δρόμοι πρέπει να είναι ανοιχτοί για αντιπυρική προστασία και παρεμβάσεις».
Μύκητες, ξηρασία και στρες “αρρωσταίνουν” τα δέντρα
Η ερευνήτρια του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, κα. Ρίζου, εξηγεί αναλυτικά τα διαφορετικά αίτια ανά είδος δέντρου:
Για τον πλάτανο, η εικόνα είναι ξεκάθαρη: «Έχουμε να κάνουμε με το έλκος του πλατάνου, έναν μύκητα καραντίνας. Είναι η πιο επικίνδυνη ασθένεια των δασών μας και δεν υπάρχει θεραπεία».
Για τα έλατα και τα πεύκα, ωστόσο, το φαινόμενο φαίνεται να σχετίζεται περισσότερο με την κλιματική αλλαγή και το περιβαλλοντικό στρες: «Τα δέντρα ξεραίνονται κυρίως από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών. Σε περιοχές της Αττικής, καταγράφονται ποσοστά ξήρανσης μέχρι και 90%».
Η ίδια προσθέτει ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν πρόκειται για φυσικά δάση αλλά για μονοκαλλιέργειες αστικού πρασίνου, φυτεμένες χωρίς βιοποικιλότητα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Το έδαφος είναι φτωχό, η δομή του οικοσυστήματος αδύναμη και τα δέντρα καταρρέουν», υποστηρίζει.
Αναφορικά με τα έλατα, διευκρινίζει ότι δεν έχει ταυτοποιηθεί ακόμα παθογόνος παράγοντας, αλλά έχει ξεκινήσει συνεργασία μεταξύ ινστιτούτων για τη διερεύνηση της αιτίας.
Αρναούτογλου: «Η κρίση είναι παρούσα, η αδράνεια εγκληματική»
Ο μετεωρολόγος και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Σάκης Αρναούτογλου, μίλησε με σκληρή γλώσσα για την έλλειψη δράσης:
«Η κρίση δεν είναι μελλοντική, είναι παρούσα. Ένα δέντρο που υποφέρει από θερμικό στρες είναι πιο ευάλωτο σε επιθέσεις. Η αδράνεια παρουσιάζεται ως φυσική εξέλιξη, αλλά είναι πολιτική και ηθική αποτυχία. Δεν πρόκειται για φυσική διαδικασία, αλλά για αποτυχία πρόληψης και επιτήρησης».
Όπως αποκάλυψε, έχει ήδη καταθέσει σχετική ερώτηση στην Κομισιόν, ζητώντας:
- χαρτογράφηση των πληγεισών περιοχών,
- άμεση απομάκρυνση νεκρών δέντρων,
- αυστηρούς ελέγχους στη μεταφορά ξυλείας,
- αναστολή εισαγωγής φυτευτικού υλικού από χώρες με ενεργές εστίες (όπως η Ιταλία),
- καθώς και ενεργοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων για την προστασία των δασών.
Ο ίδιος τονίζει ότι «η κρίση επηρεάζει ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα, από τα Τζουμέρκα και τα Άγραφα έως την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία. Και εάν συνεχίσουμε έτσι, θα επιταχυνθεί η ερημοποίηση».
