Μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, γνωστά ως μικροπλαστικά, έχουν ανιχνευθεί να συσσωρεύονται σε ανθρώπινους εγκεφάλους. Προς το παρόν όμως, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να ειπωθεί με βεβαιότητα αν αυτό μας βλάπτει, σύμφωνα με ειδικούς.
Αυτά τα κατά κύριο λόγο αόρατα κομμάτια πλαστικού έχουν βρεθεί παντού. Από τις κορυφές των βουνών μέχρι τον βυθό των ωκεανών, στοναέρα που αναπνέουμε και στατρόφιμα που καταναλώνουμε. Έχουν επίσης εντοπιστεί στο ανθρώπινο σώμα, στους πνεύμονες, την καρδιά, τον πλακούντα και ακόμα και να διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
Η αυξανόμενη παρουσία μικροπλαστικών έχει γίνει βασικό θέμα στις προσπάθειες σύναψης της πρώτης παγκόσμιας συνθήκης κατά της ρύπανσης από πλαστικά, με τον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων του ΟΗΕ να διεξάγεται στη Γενεύη την επόμενη εβδομάδα.
Οι επιπτώσεις των μικροπλαστικών, και των ακόμα μικρότερων νανοπλαστικών, στην ανθρώπινη υγεία δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητές. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ρίξουν φως σε αυτό το σχετικά νέο πεδίο έρευνας.
Η πιο γνωστή μελέτη που εξέτασε μικροπλαστικά σε εγκεφάλους δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Medicine τον Φεβρουάριο.
Οι ερευνητές ανέλυσαν εγκεφαλικούς ιστούς από 28 ανθρώπους που πέθαναν το 2016 και 24 που πέθαναν πέρυσι στην πολιτεία του Νέου Μεξικού στις ΗΠΑ. Διαπίστωσαν ότι η ποσότητα μικροπλαστικών στους ιστούς αυξήθηκε με την πάροδο του χρόνου.
Η μελέτη απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως. Ειδικότερα, όταν ο επικεφαλής ερευνητής, ο τοξικολόγος Μάθιου Κάμπεν (Matthew Campen) από τις ΗΠΑ, δήλωσε ότι ανίχνευσαν μικροπλαστικά στον εγκέφαλο σε ποσότητα ισοδύναμη με ένα πλαστικό κουτάλι.
Ο Κάμπεν είπε επίσης στο Nature ότι εκτιμά πως θα μπορούσαν να απομονώσουν περίπου 10 γραμμάρια πλαστικού από έναν ανθρώπινο εγκέφαλο. Το σύγκριναν με το βάρος μιας καινούριας κηρομπογιάς.
Εικασίες «πολύ πέρα από τα αποδεικτικά στοιχεία»
Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες έκτοτε προειδοποίησαν για προσεκτική προσέγγιση λόγω του μικρού δείγματος της μελέτης.
«Αν και πρόκειται για ένα ενδιαφέρον εύρημα, θα πρέπει να ερμηνευθεί με προσοχή έως ότου υπάρξει ανεξάρτητη επαλήθευση», δήλωσε στο AFP ο τοξικολόγος Θίοντορ Χένρι (Theodore Henry) από το Πανεπιστήμιο Heriot-Watt της Σκωτίας.
«Αυτή τη στιγμή, οι εικασίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των πλαστικών σωματιδίων στην υγεία υπερβαίνουν κατά πολύ τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία», πρόσθεσε.
Ο Όλιβερ Τζόουνς (Oliver Jones), καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο RMIT της Αυστραλίας, δήλωσε επίσης στο AFP ότι «δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα ώστε να εξαχθούν σταθερά συμπεράσματα για την παρουσία μικροπλαστικών στο Νέο Μεξικό, πόσο μάλλον παγκοσμίως».
Βρήκε επίσης «αρκετά απίθανο» τα ανθρώπινα εγκεφαλικά δείγματα να περιείχαν περισσότερα μικροπλαστικά από αυτά που έχουν βρεθεί σε ακατέργαστα λύματα, όπως είχε υπολογίσει η ομάδα των ερευνητών.
Ο Τζόουνς επισήμανε ότι οι άνθρωποι της μελέτης ήταν υγιείς πριν πεθάνουν. Ακόμη, ότι οι ίδιοι οι ερευνητές παραδέχθηκαν πως δεν υπήρχαν αρκετά δεδομένα που να δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά προκάλεσαν βλάβη.
«Ακόμη κι αν (και είναι μεγάλο “αν” κατά τη γνώμη μου) υπάρχουν μικροπλαστικά στους εγκεφάλους μας, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής αποδεδειγμένη βλάβη», πρόσθεσε.
Η μελέτη περιείχε επίσης κάποιες επαναλαμβανόμενες εικόνες, όπως ανέφερε ο ειδησεογραφικός ιστότοπος The Transmitter. Οι ειδικοί ανέφεραν ότι αυτό δεν επηρεάζει τα κύρια συμπεράσματά της.
«Δεν μπορούμε να περιμένουμε πλήρη δεδομένα»
Οι περισσότερες μελέτες για τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία είναι παρατηρησιακές. Γεγονός που σημαίνει ότι δεν μπορούν να αποδείξουν αιτιώδη σχέση.
Μία τέτοια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine πέρυσι, διαπίστωσε ότι η συσσώρευση μικροπλαστικών στα αιμοφόρα αγγεία σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου σε ασθενείς με αθηροσκλήρωση.
Έχουν γίνει επίσης πειράματα σε ποντίκια, όπως μελέτη του Ιανουαρίου στο Science Advances που εντόπισε μικροπλαστικά στους εγκεφάλους τους.
Οι Κινέζοι ερευνητές ανέφεραν ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να προκαλέσουν σπάνιους θρόμβους αίματος στους εγκεφάλους των ποντικιών, φράζοντας κύτταρα. Τόνισε ωστόσο, ότι τα ποντίκια διαφέρουν σημαντικά από τους ανθρώπους.
Μια ανασκόπηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2022 ανέφερε ότι «τα στοιχεία δεν επαρκούν για να καθορίσουν τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία» από τα μικροπλαστικά.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί ειδικοί στον τομέα της υγείας επικαλούνται την αρχή της προφύλαξης. Υποστηρίζουν ότι η πιθανή απειλή που συνιστούν τα μικροπλαστικά απαιτεί δράση.
Μια έκθεση για τους κινδύνους των μικροπλαστικών από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης, που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα ενόψει των διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη, ανέφερε ότι «οι πολιτικές αποφάσεις δεν μπορούν να περιμένουν την πλήρη συλλογή δεδομένων».
«Δρώντας τώρα για να περιορίσουμε την έκθεση, να βελτιώσουμε τις μεθοδολογίες αξιολόγησης κινδύνου και να δώσουμε προτεραιότητα σε ευάλωτους πληθυσμούς, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πιεστικό ζήτημα πριν εξελιχθεί σε ευρύτερη κρίση δημόσιας υγείας», πρόσθεσε.
Η ποσότητα πλαστικού που παράγει ο κόσμος έχει διπλασιαστεί από το 2000, και αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2060.
