Με μία κίνηση υψηλού συμβολισμού και ουσίας, το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) άνοιξε στις αρχές Αυγούστου ένα νέο κεφάλαιο για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις και την αμυντική βιομηχανία της χώρας. Η προκήρυξη διαγωνισμού για την εγχώρια ανάπτυξη ενός δορυφόρου ISR (Intelligence, Surveillance & Reconnaissance) βασισμένου σε τεχνολογία SAR (Synthetic Aperture Radar) σηματοδοτεί την πρώτη στοχευμένη προσπάθεια για την κατασκευή ενός διαστημικού μέσου επιχειρησιακής επιτήρησης αποκλειστικά στην Ελλάδα.
Το έργο, προϋπολογισμού 25 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), φιλοδοξεί να ενισχύσει σημαντικά τις δυνατότητες παρακολούθησης και ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων, ανεξαρτήτως φωτισμού και καιρικών συνθηκών. Η χρήση ραντάρ απεικόνισης SAR παρέχει τη δυνατότητα συλλογής εικόνων και δεδομένων από το Διάστημα με υψηλή ακρίβεια και συνεχές επιχειρησιακό πλεονέκτημα, χωρίς τις τεχνολογικές εξαρτήσεις του παρελθόντος.
Η κατασκευή του δορυφόρου θα γίνει εξ ολοκλήρου εντός συνόρων, με τη συμμετοχή ελληνικών εταιριών και επιστημονικών φορέων, σηματοδοτώντας την πρώτη βιομηχανική εφαρμογή εθνικού διαστημικού προγράμματος στον τομέα της άμυνας. Το έργο αυτό αποτελεί, ουσιαστικά, τον θεμέλιο λίθο για την καθιέρωση της Ελλάδας ως παρόχου καινοτόμων διαστημικών τεχνολογιών διττής χρήσης -στρατιωτικής και πολιτικής- και την εξέλιξη της εγχώριας τεχνογνωσίας σε επίπεδο διεθνούς ανταγωνιστικότητας.
Χαρακτηριστικά
Ο υπό ανάπτυξη δορυφόρος ISR θα έχει δυνατότητα επίγειας παρατήρησης ανεξαρτήτως συνθηκών φωτισμού ή καιρού, καθιστώντας τον ιδανικό για αποστολές υψηλής ακρίβειας και συνεχούς επιτήρησης. Η σύμβαση που προκηρύχθηκε περιλαμβάνει όλο τον κύκλο ζωής του έργου: από την έρευνα και ανάπτυξη μέχρι την εκτόξευση, την τεχνική και επιχειρησιακή υποστήριξη, καθώς και την εμπορική αξιοποίηση του συστήματος εντός και εκτός Ελλάδος. Η πρόταση απαιτεί είσοδο στο έργο με Επίπεδο Τεχνολογικής Ετοιμότητας (TRL) 5 και παράδοση του τελικού συστήματος σε TRL 9, που σημαίνει απόλυτη ωριμότητα και πιστοποίηση για πλήρη επιχειρησιακή χρήση.
Αυτονομία
Κεντρικός στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη ενός δορυφορικού συστήματος πλήρως ελεγχόμενου από την Ελλάδα, χωρίς εξαρτήσεις από ξένες τεχνολογίες ή περιορισμούς εξαγωγών. Το σύστημα θα ενσωματώνεται απρόσκοπτα με τις υφιστάμενες διαστημικές υποδομές της χώρας και θα έχει δυνατότητα σύνθεσης δεδομένων (data fusion) με άλλα συστήματα, οπτικά ή πολυφασματικά. Η τοποθέτηση του δορυφόρου θα γίνει σε τροχιά που εξασφαλίζει υψηλή συχνότητα επανεπισκέψεων σε περιοχές ενδιαφέροντος, συμβατότητα με άλλα συστήματα, καθώς και ικανότητα άμεσης συλλογής και αξιοποίησης των δεδομένων.
Ωφέλιμο φορτίο: Τεχνολογία αιχμής στην υπηρεσία της επιτήρησης
Το βασικό ωφέλιμο φορτίο θα αποτελείται από σύστημα SAR σε συχνότητα X-band, με λειτουργίες Spotlight, Stripmap και ScanSAR. Οι απαιτήσεις χωρικής ανάλυσης είναι ιδιαίτερα υψηλές, με στόχο ανάλυση καλύτερη των 30 εκατοστών στο Spotlight και δυνατότητα κάλυψης περιοχών άνω των 800 χιλιομέτρων σε μία διέλευση του δορυφόρου. Ο δορυφόρος θα έχει, επίσης, τη δυνατότητα συλλογής τουλάχιστον 15 εικόνων ανά πέρασμα, ενώ προβλέπεται και λειτουργία SAR Video Mode για αποστολές εντοπισμού και αναγνώρισης κινούμενων στόχων.
Ψηφιακή διασύνδεση
Το επικοινωνιακό σύστημα του δορυφόρου θα λειτουργεί στη ζώνη S, με ρυθμό μεταφοράς δεδομένων άνω των 500 Mbps, επιτρέποντας ταχύτατη λήψη και επεξεργασία εικόνων. Το Ground Segment θα παρέχεται ως ολοκληρωμένη υπηρεσία, με διαδικτυακή πλατφόρμα που θα επιτρέπει προγραμματισμό λήψεων και αποστολή εντολών tasking με χρήση γεωγραφικών συντεταγμένων.
Η αυτοματοποιημένη επεξεργασία εικόνων και η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης για την ανίχνευση στόχων προβλέπονται ως βασικά στοιχεία του συστήματος, με στόχο την απόδοση τελικών προϊόντων εντός 30 λεπτών από τη λήψη.
Εγχώριες δοκιμές
Ολες οι διαδικασίες δοκιμής θα πραγματοποιηθούν σε υποδομές εντός Ελλάδος, διασφαλίζοντας την αυτονομία και προστασία των δεδομένων. Οι δοκιμές θα περιλαμβάνουν εξομοιώσεις πραγματικών συνθηκών και πλήρη αξιολόγηση πριν από την εκτόξευση. Η ευθύνη για την εκτόξευση, επιλογή φορέα, διαχείριση και τοποθέτηση του δορυφόρου ανήκει στον ανάδοχο, ο οποίος θα πρέπει να παρέχει εγγυήσεις ασφαλούς μετάβασης και λειτουργίας σε τροχιά.
Προοπτική
Η διάρκεια ζωής του δορυφόρου θα είναι τουλάχιστον τρία έτη, με στόχο την υπέρβαση της μέσης ζωής παρόμοιων συστημάτων παγκοσμίως. Η επιτυχής ολοκλήρωση του έργου δύναται να αποτελέσει τη βάση για μελλοντική προμήθεια επιπλέον συστημάτων ή περαιτέρω εξέλιξη της τεχνολογίας. Το έργο του ISR δορυφόρου τοποθετεί την Ελλάδα στην αιχμή της ευρωπαϊκής αμυντικής διαστημικής τεχνολογίας, προσφέροντας ένα κρίσιμο πλεονέκτημα παρατήρησης και επιτήρησης σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον απειλών.
Νέο πεδίο μάχης
Παράλληλα με την προκήρυξη του ISR δορυφόρου, το ΕΛΚΑΚ εκκίνησε δύο ακόμη στρατηγικές πρωτοβουλίες μέσω προσκλήσεων προκαταρκτικής διαβούλευσης (RFI). Η πρώτη αφορά την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου Συστήματος Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (Counter UAS).
Το νέο σύστημα αναμένεται να συνδυάζει τεχνολογίες αναγνώρισης, παρακολούθησης, ηλεκτρονικής παρεμβολής, GNSS spoofing και -όπου απαιτείται- φυσική εξουδετέρωση απειλών, ακόμα και σε σμήνη drones. Το σενάριο αυτό είναι σήμερα μία από τις βασικές απειλές που αντιμετωπίζουν στρατιωτικές και κρίσιμες πολιτικές υποδομές, τόσο σε εμπόλεμες ζώνες όσο και σε περίοδο ειρήνης, καθώς η ευκολία πρόσβασης σε drones αυξάνει τη χρήση τους για κατασκοπεία ή επιθέσεις χαμηλού κόστους.
Ηλεκτρονικός πόλεμος
Η τρίτη παρέμβαση του ΕΛΚΑΚ αφορά τον ηλεκτρονικό πόλεμο (Electronic Warfare – E.W.) και στοχεύει στην ανάπτυξη συστήματος για την ανίχνευση και παρεμβολή ραντάρ και επικοινωνιών. Σε ένα ολοένα πιο πολυσύνθετο ηλεκτρομαγνητικό περιβάλλον, η ικανότητα να διακόπτεις ή να παραπλανάς τις επικοινωνίες και τα ραντάρ του αντιπάλου γίνεται κρίσιμο πλεονέκτημα σε κάθε σενάριο σύγκρουσης.
Το υπό ανάπτυξη σύστημα θα είναι ικανό να αναγνωρίζει, παρακολουθεί και παρεμβαίνει σε πολλαπλές συχνότητες, με χρήση ευφυών παρεμβολών μεγάλου βεληνεκούς. Η χρήση αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης θα επιτρέπει στο σύστημα να προσαρμόζεται αυτόματα σε περίπλοκες και μεταβαλλόμενες επιχειρησιακές συνθήκες, ενισχύοντας την επιβιωσιμότητα και τη στρατηγική ετοιμότητα των μονάδων που το χρησιμοποιούν.
Πέντε διαστάσεις
Με τα νέα αυτά έργα, το ΕΛΚΑΚ ενισχύει τη συμμετοχή της Ελλάδας στην άμυνα του μέλλοντος και στους πέντε αναγνωρισμένους επιχειρησιακούς τομείς: ξηρά, θάλασσα, αέρα, Διάστημα και Κυβερνοχώρο. Πρόκειται για μια σταδιακή αλλά σαφώς επιταχυνόμενη στρατηγική, η οποία δεν περιορίζεται στην απλή μεταφορά τεχνολογιών από το εξωτερικό, αλλά στοχεύει στην εθνική αυτάρκεια, στην τεχνολογική αυτοδυναμία και την εξαγωγική δυναμική.
Το ΕΛΚΑΚ, με μετόχους το υπουργείο Εθνικής Αμυνας (67%) και το Υπερταμείο (33%), έχει αναλάβει να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ στρατιωτικής ανάγκης και τεχνολογικής καινοτομίας, συνδέοντας ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, startups και τη βιομηχανία με τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και της Πολιτικής Προστασίας.
Ενας κόμβος καινοτομίας στην 89η ΔΕΘ
Εκτός από την προκήρυξη έργων, το ΕΛΚΑΚ αναζητά την καινοτομία δίνοντας ευκαιρίες σε «δυνατά» μυαλά. Στο πλαίσιο της 89ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, το ΕΛΚΑΚ προγραμματίζει τη λειτουργία Pitching Booth, καλώντας εταιρίες και φορείς να παρουσιάσουν καινοτόμες τεχνολογίες απευθείας στα στελέχη του. Παράλληλα, αναμένεται η ανακοίνωση νέου Innovation Challenge, με στόχο την υποστήριξη και επιτάχυνση «φρέσκων» ιδεών, που μπορούν να μετατραπούν σε λειτουργικά επιχειρησιακά εργαλεία.
Η συνολική στρατηγική, που εστιάζει στην ανάπτυξη τεχνολογιών διττής χρήσης (civil & defense), ενισχύει όχι μόνο τη στρατιωτική επάρκεια αλλά και την εθνική παραγωγική βάση, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία για την οικονομία.
Μήνυμα τεχνολογικής αυτάρκειας
Η στροφή της Ελλάδας προς την ανάπτυξη αυτόνομων και καινοτόμων συστημάτων υψηλής τεχνολογίας αντανακλά μια νέα φιλοσοφία: Η άμυνα δεν αντιμετωπίζεται, πλέον, ως πεδίο εισαγωγών, αλλά ως μοχλός εσωτερικής ενίσχυσης, βιομηχανικής ωρίμανσης και γεωστρατηγικής επιρροής. Με τις νέες προσκλήσεις, το ΕΛΚΑΚ στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Η Ελλάδα μπορεί να παράγει τεχνολογία αιχμής και να την εξάγει.
