Φανταστείτε το εξής σενάριο: το κινητό σας χτυπά στις έξι το πρωί. Στην οθόνη εμφανίζεται μια ειδοποίηση: «Καλημέρα! Βλέπω ότι ταξιδεύεις στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα. Με βάση τις προτιμήσεις σου, βρήκα τρία εστιατόρια κοντά στο ξενοδοχείο σου. Θες να κάνω κράτηση;» Το μήνυμα δεν προέρχεται από κάποιον φίλο — αλλά από το ChatGPT.
Εσείς όμως δεν ζητήσατε κάτι τέτοιο. Το δημοφιλές chatbot τεχνητής νοημοσύνης απλώς γνώριζε τα σχέδιά σας από το ημερολόγιό σας και τα emails σας και αποφάσισε να σας βοηθήσει. Αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2025, η OpenAI και η εταιρεία πληρωμών Stripe λάνσαραν το Agentic Commerce Protocol. Η νέα αυτή τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να κάνουν αγορές απευθείας στην πλατφόρμα Etsy μέσω του ChatGPT. Πολύ σύντομα, οι χρήστες θα μπορούν επίσης να έχουν πρόσβαση σε πάνω από 1 εκατομμύριο εμπόρους του Shopify — από διεθνείς εμπορικές μάρκες έως μικρές ανεξάρτητες επιχειρήσεις.
Το ChatGPT εισέρχεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο μέσω συνεργασίας με Etsy και Shopify
Για τρεις δεκαετίες, το ίντερνετ λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο. Εάν θέλατε κάτι, κάνατε μια αναζήτηση στο Google, συγκρίνατε τις επιλογές και αγοράζατε αυτό που θέλατε. Εσείς είχατε τον έλεγχο. Ωστόσο, αυτή η εποχή φαίνεται ότι έρχεται στο τέλος της.
Οι βοηθοί αγορών τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσονται σε τρεις φάσεις:
- On-demand AI: Ρωτάτε το ChatGPT κάτι και αυτό σας απαντά.
- Ambient AI: Το ChatGPT παρακολουθεί το ημερολόγιό σας, διαβάζει τα emails μας και σας κάνει προτάσεις χωρίς να το ζητήσετε.
- Autopilot AI: Σύντομα, το ChatGPTθα πραγματοποιεί αγορές για εσάς.
Το πρόβλημα της χειραγώγησης
Οι απαντήσεις που δίνει η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργούν αυτό που οι ερευνητές ονομάζουν «ψευδαίσθηση της συμβουλής». Όταν το ChatGPT σάς προτείνει τρία ξενοδοχεία, η σύσταση δεν εμφανίζεται ως διαφήμιση. Μοιάζει περισσότερο με μια φιλική πρόταση, σαν να προέρχεται από κάποιον που σας γνωρίζει καλά. Όμως εσείς δεν έχετε τρόπο να ξέρετε αν τα ξενοδοχεία αυτά πλήρωσαν για να προωθηθούν — ή αν υπάρχουν καλύτερες επιλογές που απλώς δεν σας παρουσιάστηκαν.
Οι παραδοσιακές διαφημίσεις είναι κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μάθει να αναγνωρίζουν και να απορρίπτουν. Αλλά οι προτάσεις της τεχνητής νοημοσύνης φαίνονται αντικειμενικές, ακόμα κι αν δεν είναι. Με ένα κλικ, ολόκληρη η διαδικασία γίνεται τόσο ομαλά που ίσως δεν συγκρίνετε καν τις επιλογές.
Η OpenAI δεν είναι η μόνη που επιχειρεί κάτι τέτοιο. Τον ίδιο μήνα, η Google ανακοίνωσε το ανταγωνιστικό της πρωτόκολλο AP2. Η Microsoft, η Amazon και η Meta αναπτύσσουν παρόμοια συστήματα. Όποιο από αυτά επικρατήσει, θα μπορεί να ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο δισεκατομμύρια άνθρωποι πραγματοποιούν αγορές, ενδεχομένως κατακτώντας ένα ποσοστό από τρισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσιες συναλλαγές.
Τι θυσιάζουν οι χρήστες
Αυτή η ευκολία έρχεται με κόστος που οι περισσότεροι χρήστες δεν έχουν σκεφτεί.
- Απόρρητο: Για να προτείνει εστιατόρια, η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να έχει πρόσβαση στην ατζέντα και τα emails σας. Για να πραγματοποιήσει μια αγορά, θα πρέπει να έχει πρόσβαση στο ιστορικό αγορών σας.
- Επιλογή: Από εδώ και στο εξής, θα εμφανίζονται μόνο οι τρεις επιλογές που επιλέγει το ChatGPT, ενώ ολόκληρες επιχειρήσεις ενδέχεται να παραμένουν αόρατες αν αγνοηθούν από το σύστημα.
- Η δύναμη της σύγκρισης: Όταν το ChatGPT προτείνει προϊόντα με δυνατότητα αγοράς με μια κίνηση, η σύγκριση προϊόντων καθίσταται περιττή.
Γίνεται πιο γρήγορα από ό,τι νομίζετε
Το ChatGPT έφτασε τους 800 εκατομμύρια εβδομαδιαίους χρήστες τον Σεπτέμβριο του 2025, αναπτύσσόμενο τέσσερις φορές ταχύτερα από τα κοινωνικά δίκτυα. Λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του, μεγάλοι λιανέμποροι άρχισαν να υιοθετούν το Agentic Commerce Protocol. Η ιστορία δείχνει ότι οι άνθρωποι υποτιμούν πόσο γρήγορα προσαρμόζονται σε βολικές τεχνολογίες. Κάποτε, οι περισσότεροι δεν θα σκεφτόταν να μπει στο αυτοκίνητο ενός αγνώστου. Σήμερα, η Uber έχει 150 εκατ. χρήστες.
Τι μπορούν να κάνουν οι χρήστες
Το ανοικτό Διαδίκτυο προσέφερε στους ανθρώπους έναν κόσμο πληροφοριών και επιλογών. Η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να αλλάξει ριζικά αυτή τη διαδικασία, όχι με καταναγκασμό, αλλά κάνοντάς την τόσο εύκολη ώστε οι χρήστες να αφήνουν τον αλγόριθμο να αποφασίζει για εκείνους. Οι αγορές μετατρέπονται σε μια πράξη τόσο απλή όσο η αποστολή ενός μηνύματος. Επιπλέον, μια μόνο εταιρεία θα μπορούσε να γίνει η πύλη για όλες τις ψηφιακές αγορές, με πιθανή μονοπωλιακή δύναμη μεγαλύτερη από αυτή της Amazon.
Το αόρατο κόστος
Η τεχνητή νοημοσύνη θα μαθαίνει τις προτιμήσεις σας, ίσως ακόμη και πριν τις συνειδητοποιήσετε. Κάθε φορά που πατάτε «Αγορά τώρα», την εκπαιδεύετε — συλλέγει πρότυπα συμπεριφοράς, εντοπίζει τις αδυναμίες σας και παρατηρεί τις ώρες που κάνετε παρορμητικές αγορές. Κάθε ευκολία έχει το κόστος της. Οι εταιρείες που χτίζουν αυτά τα συστήματα στοιχηματίζουν ότι δεν θα το προσέξετε — και στις περισσότερες περιπτώσεις μάλλον έχουν δίκιο.
ΠΗΓΗ: The Conversation
