Όταν οι υπερμαραθωνοδρόμοι τρέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα για πολλές συνεχόμενες ημέρες, δεν δοκιμάζουν μόνο την ψυχική τους αντοχή και τη φυσική τους δύναμη. Δοκιμάζουν και τα όρια των βιολογικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου σώματος. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και οι πιο έμπειροι αθλητές αντοχής δεν μπορούν να ξεπεράσουν ένα «μεταβολικό όριο» που αντιστοιχεί κατά μέσο όρο σε 2,5 φορές τον βασικό μεταβολικό ρυθμό (ΒΜΡ)— δηλαδή την ενέργεια που καταναλώνει ο οργανισμός σε κατάσταση ηρεμίας.
Αυτό το όριο καθορίζει το ανώτατο σημείο στο οποίο το σώμα μπορεί να καίει θερμίδες συνεχώς. Προηγούμενες έρευνες είχαν υποθέσει ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε προσωρινά να φτάσει σε ρυθμό έως και δέκα φορές τον BMΡ, αλλά μόνο για σύντομες, έντονες περιόδους — πριν το σώμα αρχίσει να «φρενάρει».
«Κάθε ζωντανός οργανισμός έχει ένα μεταβολικό ταβάνι. Το ερώτημα είναι ποιο είναι ακριβώς αυτό το όριο και τι το καθορίζει», εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης, Άντριου Μπεστ, ανθρωπολόγος στο Massachusetts College of Liberal Arts και αθλητής αντοχής.
Δοκιμάζοντας τα όρια των υπεραθλητών
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 14 αθλητές υπεραποστάσεων — δρομείς, ποδηλάτες και τριαθλητές — κατά τη διάρκεια αγώνων και περιόδων προπόνησης. Για να μπορέσουν οι ερευνητές να μετρήσουν την ενεργειακή δαπάνη, οι συμμετέχοντες κατανάλωσαν νερό που περιείχε δευτέριο και οξυγόνο-18 – ελαφρώς βαρύτερες εκδοχές υδρογόνου και οξυγόνου. Αναλύοντας τα μόρια αυτά στα ούρα των συμμετεχόντων, οι επιστήμονες μπόρεσαν να υπολογίσουν πόσο διοξείδιο του άνθρακα εξέπεμπε κάθε αθλητής — άρα και πόσες θερμίδες έκαιγε.
Κατά τη διάρκεια πολυήμερων αγώνων, ορισμένοι αθλητές έκαιγαν έξι έως επτά φορές τον βασικό τους μεταβολισμό, δηλαδή 7.000–8.000 θερμίδες την ημέρα. Όταν όμως η ομάδα υπολόγισε την καύση θερμίδων των αθλητών σε μεγαλύτερες περιόδους- 30 και 52 εβδομάδες- ο ρυθμός καύσης επέστρεφε πάντα κοντά στο θεωρητικό όριο, περίπου 2,4 φορές τον ΒΜΡ. Τα ευρήματα δείχνουν ότι, όσο ακραία κι αν είναι η προσπάθεια, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να διατηρήσει ρυθμό μεταβολισμού πάνω από αυτό το όριο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Μπορείς να ξεπεράσεις για λίγο το όριο, αλλά σε βάθος χρόνου, αυτό είναι αδύνατο. Το σώμα αρχίζει να διασπά τους ιστούς του, να χάνει μάζα και να συρρικνώνεται» εξηγεί ο Μπεστ.
Πώς προσαρμόζεται το ανθρώπινο σώμα
Η μελέτη αποκάλυψε επίσης πώς ο οργανισμός εξοικονομεί ενέργεια όταν φτάνει στα όριά του. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όταν το σώμα διοχετεύει όλες του τις δυνάμεις στη σωματική προσπάθεια, μειώνει αυτόματα άλλες λειτουργίες για να εξοικονομήσει ενέργεια.
«Ο εγκέφαλος έχει καθοριστικό ρόλο. Ρυθμίζει πόσο κινείσαι, πόσο ανήσυχος είσαι, ακόμα και πόσο νιώθεις την ανάγκη να κοιμηθείς ή να ξεκουραστείς. Όλη αυτή η κόπωση που νιώθουμε είναι στην πραγματικότητα ένας μηχανισμός εξοικονόμησης ενέργειας» εξηγεί ο Μπεστ.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι πιθανώς υπάρχουν και άνθρωποι που μπορούν να ξεπεράσουν αυτό το όριο. Παρ’ όλα αυτά, τα ευρήματα δείχνουν ότι ο ανθρώπινος μεταβολισμός έχει έναν σκληρό βιολογικό περιορισμό, ο οποίος καθορίζει όχι μόνο την αθλητική απόδοση, αλλά και την υγεία και τη μακροβιότητα. Ο μέσος άνθρωπος είναι απίθανο να φτάσει αυτό το όριο, σύμφωνα με τον ερευνητή.
«Για να διατηρήσει κανείς μεταβολισμό 2,5 φορές τον βασικό του ρυθμό, θα έπρεπε να τρέχει περίπου 18 χιλιόμετρα την ημέρα για έναν ολόκληρο χρόνο. Οι περισσότεροι από εμάς θα τραυματιζόμασταν πολύ πριν φτάσουμε σε οποιοδήποτε ενεργειακό όριο» καταλήγει ο ερευνητής.
ΠΗΓΗ: Scitechdaily
