Το σπουδαίο έργο του Τζον Στάινμπεκ, Ανατολικά της Εδέμ, με τον Τζέιμς Ντιν, που σκηνοθέτησε ο κορυφαίος Ελία Καζάν. Έφυγε από τη ζωή στις 28 Σεπτεμβρίου του 2003.
“Αυτό που λέμε `δύσκολη απόφαση` λέγεται έτσι επειδή όποια απόφαση και να πάρεις θα υπάρξουν συνέπειες.” είπε κάποτε ο σπουδαίος, Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, Ελία Καζάν.
Το κανονικό του όνομα ήταν Ηλίας Καζαντζόγλου. Aνέδειξε τρεις θρύλους: τονΤζέιμς Ντην, τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι, ενω συνέβαλε στην καθιέρωση της προσέγγισης του ηθοποιού με βάση τη μέθοδο, που είχε αναπτύξει ο Κωνσταντίν Στανισλάβσκι. Ήταν ο άνθρωπος που οδήγησε 21 ηθοποιούς στις υποψηφιότητες των Όσκαρ. Έγινε διάσημος στο Broadway, σκηνοθετώντας, ανάμεσα σε άλλα, τα έργα «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» (1945), «Το μεγάλο κατηγορώ» (1946), «Συμφωνία Κυρίων» (1947), «Λεωφορείον ο πόθος» (1951), «Βίβα Ζαπάτα» (1952), «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954), «Ένα πρόσωπο στο πλήθος» (1957), «Λάσπη στ` αστέρια» (1960), «ο Θάνατος του Εμποράκου», «Ανατολικά της Εδέμ»,το «Αμέρικα, Αμέρικα» και «Λυσσασμένη Γάτα». Τιμήθηκε με δύο βραβεία Όσκαρ σκηνοθεσίας για τα έργα Συμφωνία Κυρίων και Το Λιμάνι της Αγωνίας. Ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τα έργα Λεωφορείο ο πόθος, Ανατολικά της Εδέμ και Αμέρικα, Αμέρικα, αντίστοιχα. Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.
Το μυθιστόρημα «Ανατολικά της Εδέμ» θεωρείται ως το κορυφαίο έργο του Τζον Στάινμπεκ που σκηνοθέτησε ο κορυφαίος σκηνοθέτης Ελία Καζάν. Αφηγείται την ιστορία δύο οικογενειών τις οποίες το ρεύμα της μετανάστευσης έφερε κι έριξε στα πλούσια χώματα της Καλιφόρνιας. Μέσα από τις περιπέτειες που περνάνε, ο συγγραφέας αναπλάθει τη βιβλική ιστορία του Αδάμ και των γιων του Κάιν και Άβελ. Με αυτόν τον τρόπο βάζει τους ήρωές του να παίξουν το πανάρχαιο δράμα της εξορίας στα Ανατολικά μιας μόνιμα φευγαλέας Εδέμ.
Η πλοκή της ταινίας
Πρόκειται για ένα δράμα παραγωγής του 1955, σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν, το οποίο βασίζεται στο δεύτερο μέρος του ομώνυμου μυθιστορήματος του Τζον Στάινμπεκ. Αφηγείται τη ζωή ενός ανήσυχου νέου που ψάχνει να βρει την ταυτότητά του. Καταβάλει κάθε προσπάθεια να κερδίσει την αγάπη και την εμπιστοσύνη του ιδιαίτερα θρήσκου πατέρα του, ο οποίος- όπως φαίνεται- δείχνει την προτίμησή του στον πρωτότοκό του γιο.
Στην ταινία πρωταγωνιστούν η Τζούλι Χάρις, ο Ρέιμοντ Μάσει και ο Τζέιμς Ντιν στον πρώτο κινηματογραφικό του ρόλο. Υπεύθυνοι για τη διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος είναι ο Πολ Όσμπορν κι ο ίδιος ο Τζον Στάινμπεκ .
Η συγκεκριμένη ταινία έλαβε τέσσερις υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ. Ήταν η μοναδική από τις τρεις ταινίες του Τζέιμς Ντιν που προβλήθηκε στους κινηματογράφους ενώ εκείνος ζούσε ακόμα και έτσι μπόρεσε να δει ολοκληρωμένη. Εδώ, ο γνωστός ηθοποιός, έλαβε την πρώτη του μεταθανάτια υποψηφιότητα για το ρόλο του Κέιλεμπ Τρασκ.
Λίγα λόγια για την υπόθεση της ταινίας…
Βρισκόμαστε στο 1917, στην κοιλάδα Σαλίνας της Καλιφόρνια. Τότε που η Ευρώπη υπόκειται τα δεινά του Α` Παγκοσμίου Πολέμου.Ο Κέιλεμπ Kαλ Τρασκ (Τζέιμς Ντιν) είναι ένα δυστυχισμένο αγόρι, που προσπαθεί να κερδίσει τη συμπάθεια και την αγάπη του πατέρα του, Άνταμ (Ρέιμοντ Μάσεϊ), που δείχνει να προτιμά τον μεγαλύτερό του γιο Άρον (Ρίτσαρντ Ντάβαλος). Δυστυχώς, τα δύο αδέλφια γνωρίζουν ότι έχουν χάσει τη μητέρα τους όταν ήταν ακόμα μικρά, και μεγαλώνουν χωρίς εκείνη. Οι χαρακτήρες τους είναι εντελώς διαφορετικοί. Ο Καλ είναι παρορμητικός και ενστικτώδης, σε αντίθεση με τον Άρον που είναι ήρεμος και υπάκουος. Ύστερα από έναν έντονο καυγά του Καλ με τον πατέρα του, ο γιος καταφεύγει στο Μόντερεϊ. Εκεί ανακαλύπτει ότι η μητέρα του, Κέιτ (Τζο βαν Φλιτ), είναι ζωντανή κι πως είναι ιδιοκτήτρια χαμαιτυπείου. Την ίδια περίοδο, ο πατέρας των αγοριών χάνει όλη του την περιουσία επενδύοντας στην καλλιέργεια μαρουλιών και προσπαθώντας να τα μεταφέρει κατεψυγμένα στη Νέα Υόρκη.
Το Μάρτιο του 1955 προβλήθηκε για πρώτη φορά η ταινία προβλήθηκε στους κινηματογράφους κάνοντας εντυπωσιακές εισπράξεις της τάξης των 5 εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι κριτικές τα πρώτα χρόνια δεν ήταν οι καλύτερες. Ο Μπόσλεϊ Κράουδερ έγραψε για την εφημερίδα New York Times ότι η ταινία είχε ενέργεια και ένταση, αλλά στερείται σαφήνειας και συναισθήματος. Όσο για την ερμηνεία του Τζέιμς Ντιν την αποκάλεσε «μάζα υστερίας που προσπαθεί να μιμηθεί την τεχνική του Μάρλον Μπράντο».
Ωστόσο, ο 50 χρόνια αργότερα ο Κένεθ Τούραν των Los Angeles Times δικαίωσε την ταινία με την κριική του: «Το Ανατολικά της Εδέμ δεν είναι μόνο μια από τις καλύτερες ταινίες του Καζάν, αλλά περιέχει και την καλύτερη ίσως ερμηνεία του Τζέιμς Ντιν.»
