Με το Ιράν να είναι ο εγκέφαλος της αποτρόπαιης επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ, οι άνεμοι του πολέμου απειλούν να σαρώσουν τον εύφλεκτο χώρο της Μέσης Ανατολής
Σήμερα το πρωί η ατμόσφαιρα στο Τελ Αβίβ ήταν μάλλον ήσυχη. Αλλά κανείς δεν ξέρει αν πρόκειται για την ησυχία πριν από την καταιγίδα, στην περίπλοκη κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την επίθεση της Χαμάς, που κανείς δεν μπορεί ακόμη να προσδιορίσει ακριβώς πόσους νεκρούς άφησε πίσω της. Τα αντίποινα του Ισραήλ, περιορίστηκαν για την ώρα σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς στην Λωρίδα της Γάζας, με την εντυπωσιακή πτώση των δύο πύργων στην καρδιά της Γάζας.
Ο Νετανιάχου έχει και επίσημα κηρύξει τον πόλεμο κατά της Χαμάς και έχει προειδοποιήσει για την εισβολή χερσαίων δυνάμεων στην Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ θα ήθελε να τελειώσει την Χαμάς, αλλά αυτό είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί σε μάχες στον αστικό ιστό, που θα κατέληγαν σε εκατόμβες αμάχων.
Μέσα στο παζλ που έχει προκύψει μπαίνει ως κυρίαρχο στοιχείο το Ιράν και σε δεύτερο ρόλο τι Κατάρ, που θα ήθελαν να εξαλείψουν το Ισραήλ από το χάρτη, η Τουρκία που κρατάει μια μεσοβέζικη στάση, αλλά που “γέρνει” υπέρ των Παλαιστινίων, η Σαουδική Αραβία που είχε αναλάβει την εξομάλυνση των σχέσεων του αραβικού κόσμου με το Ισραήλ, κάτι που βρήκε σφόδρα αντίθετο το Ιράν και βεβαίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που θα υποστηρίξουν στρατιωτικά και οικονομικά το Ισραήλ σε άλλον έναν αγώνα επιβίωσης. Και βεβαίως στο Βάθος υπάρχουν η Ρωσία και η Κίνα που χαίρονται για το ότι η Δύση συνολικά βρίσκεται μπλεγμένη σε ένα δεύτερο μέτωπο, μετά από αυτό της Ουκρανίας και την απειλή μιας γενικευμένης σύρραξης.
Ο κόσμος βρίσκεται για άλλη μια φορά μπροστά στο ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης, που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει που θα κατέληγε.
Πιο συγκεκριμένα μπορεί οι πολύνεκρες επιθέσεις με τους πάνω από 1.100 νεκρούς μέχρι στιγμής να πυροδοτήθηκαν από την οργή των Παλαιστινίων για τη στάση εδώ και μήνες του κυβερνητικού συνασπισμού Νετανιάχου και τις προκλήσεις στο τέμενος Αλ Άκσα, αλλά το Ιράν και οι πληρεξούσιοί του στην ευρύτερη περιοχή έχουν έναν μακροπρόθεσμο στρατηγικό στόχο, όπως εξηγεί ο Guardian σε ανάλυσή του: να τορπιλίσουν τις υπό τις ΗΠΑ προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, που θα εδραίωνε την ισχύ των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και θα στερούσε, όπως εκτιμά η Τεχεράνη, τους Παλαιστίνιους από τον τελευταίο ισχυρό υποστηρικτή τους,
Ο στόχος του Ιράν, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, είναι να καταστήσει σχεδόν ανέφικτη για τη Σαουδική Αραβία μια συμφωνία με το Ισραήλ. Από την άλλη το Ισραήλ θέλει να περιορίσει διπλωματικά το παλαιστινιακό ζήτημα, ώστε βαθμιαία να χάσει τη σημασία του και η βοήθεια που στέλνει μέσω Κατάρ στη Γάζα είναι ένας από τους πυλώνες αυτής της στρατηγικής.
Το μήνυμα Χαμενεϊ στο Ριάντ
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ προ ημερών προειδοποίησε εμμέσως πλην σαφώς τη Σαουδική Αραβία ότι ποντάρει σε λάθος άλογο όποια χώρα του Κόλπου στηρίζει τις ΗΠΑ. «Η θέση της Ισλαμικής Δημοκρατίας είναι ότι θα υποστούν απώλειες οι κυβερνήσεις που δίνουν προτεραιότητα τζογάροντας με την εξομάλυνση των σχέσεων με το σιωνιστικό καθεστώς», είπε. «Ποντάρουν, όπως λένε οι Ευρωπαίοι, σε λάθος άλογο», πρόσθεσε.
Στο ίδιο μήκος κύματος ο επικεφαλής της «Ισλαμικής Τζιχάντ». Ζιάντ αλ Ναχάλα, σημείωσε την Παρασκευή: «Όσοι σπεύδουν προς μια εξομάλυνση των σχέσεων με το σιωνιστικό πρότζεκτ να ξέρουν – και το γνωρίζουν – ότι αυτό συνιστά παραδοχή από μέρους τους ότι η Παλαιστίνη δεν μας ανήκει και η Ιερουσαλήμ με το τέμενος [αλ-Άκσα] δεν είναι δικά μας».
Η στάση της Σαουδικής Αραβίας
Με την οικονομία της να αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, λόγω των περικοπών στην παραγωγή πετρελαίου η Σαουδική Αραβία αναζητά απεγνωσμένα ξένες επενδύσεις, αλλά και τον τεχνολογικό δυναμισμό του Ισραήλ. Οι εμπορικές συναλλαγές των ΗΑΕ με το Ισραήλ διπλασιάστηκαν την περασμένη χρονιά στα 2.56 δισ. δολάρια μετά τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου.
Αλλά τώρα και η Σαουδική Αραβία επιζητεί νέες αμερικανικές εγγυήσεις της ασφάλειάς της, όπως εκείνες που έλαβε το Μπαχρέιν τον Σεπτέμβριο, αλλά και πρόσβαση σε πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς. Παράλληλα το Ριάντ χρειάζεται κάτι απτό για την επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. Κι όλα αυτά τα θέματα επρόκειτο να τα συζητήσει ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, τις προσεχείς ημέρες με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη διάρκεια περιοδείας του στην περιοχή.
Αλλά οι υπολογισμοί κινδύνου άλλαξαν πλέον με την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς και του κινδύνου διάχυσής του στην ευρύτερη περιοχή, την πιο εύφλεκτη παραδοσιακά του πλανήτη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κίνδυνο τεράστιων ανθρωπίνων απωλειών, την αστάθεια και την ενίσχυση των ακραίων θέσεων που θεωρούν ανέφικτη -αν όχι ανεπιθύμητη – την ειρήνη.
Η αρχική αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας στις επιθέσεις της Χαμάς, με την οποία διατηρεί λιγοστές επαφές ήταν η πρώτη κρίσιμη ένδειξη για το πώς εκτιμά το Ριάντ τις διπλωματικές συνέπειες. Δεν ήταν ενθαρρυντική για το Ισραήλ, ούτε θα μπορούσε βέβαια να είναι δεδομένης της αναμόχλευσης των παθών με το Ριάντ να καλεί σε αυτοσυγκράτηση όλες τις πλευρές, αλλά να υπενθυμίζει στη συνέχεια «τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του για τους κινδύνους από την έκρηξη της κατάστασης ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης κατοχής, της στέρησης του παλαιστινιακού λαού από τα νόμιμα δικαιώματά του και της επανάληψης των συστηματικών προκλήσεων κατά των αγίων του [ιερών τόπων]». Προέτρεψε δε τη διεθνή κοινότητα να ξαναρχίσει μια αξιόπιστη ειρηνευτική διαδικασία βασισμένη στη λύση των δύο κρατών.
«Πυρά» από Κατάρ κατά Ισραήλ
Το Κατάρ, πάλι, έσπευσε απερίφραστα να δείξει το Ισραήλ ως «το μόνο υπεύθυνο για τη συνεχιζόμενη κλιμάκωση λόγω των συνεχών παραβιάσεων των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων επανειλημμένων εισβολών στο τέμενος αλ Άκσα υπό την προστασία της ισραηλινής αστυνομίας».
Έκτοτε, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας συνομιλεί με τον Μπλίνκεν, τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ και κάθε ομόλογό του στον Κόλπο. Οι καρποί αυτών των συνομιλιών θα αντικατοπτριστούν όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεδριάσει σε έκτακτη σύνοδο και θα εκφραστούν επανειλημμένες εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση. Αλλά οι πραγματικές διπλωματικές προσπάθειες θα γίνουν κεκλεισμένων των θυρών
Ο ρόλος Τουρκίας και Αιγύπτου
Μεσολοβητικό ρόλο, εκτιμά η ανάλυση του Guardian, θα αναλάβουν βραχυπρόθεσμα η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η Αίγυπτος του Ελ Σίσι, που βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές σε δύο μήνες και δεν μπορεί ως εκ τούτου να ανεχθεί ένα μακελειό στη Γάζα. Ο αρχικός στόχος της Χαμάς είναι κάνει το Ισραήλ να σκεφθεί πολύ σοβαρά την κλίμακα των αντιποίνων του με τον εκπρόσωπο του ένοπλου βραχίονά της, των «Ταξιαρχιών αλ Κασάμ», Αμπού Ουμπάιντα να σημειώνει ότι οι Ισραηλινοί όμηροι «είναι πολύ περισσότεροι απ’ όσους ανακοίνωσε ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου» κι ότι τους έχουν διασπείρει σε ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, ώστε το Ισραήλ να έχει επίγνωση ότι μπορεί και αυτοί να σκοτωθούν από τα πλήγματά του.
Αλλά και η υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική οργάνωση του Λιβάνου, Χεζμπολάχ προειδοποίησε μέσω Αιγύπτου το Ισραήλ για τις πιθανές συνέπειες μαι πλήρους κλίμακας επίθεσης στη Γάζα.
ΟΙ ΗΠΑ καλούν την ίδια ώρα το Ισραήλ σε αποκλιμάκωση, να αναβάλει τη χερσαία επίθεση περιοριζόμενο σε μέτρα όπως η διακοπή της ηλεκτροδότησης της Γάζας ώστε να συρθεί η Χαμάς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά και εντός του Ισραήλ υπάρχουν φωνές που καλούν σε αυτοσυγκράτηση σημειώνοντας ότι μετά το φιάσκο των υπηρεσιών Πληροφοριών της χώρας χρειάζεται μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ώστε να μην εξαρτάται πλέον ο Νετανιάχου από εξτρεμιστικά στοιχεία για την παραμονή του στην εξουσία. Και δεδομένου ότι απειλούνται οι ζωές τόσων ομήρων, τα αντίποινα θα πρέπει να σχεδιαστούν προσεκτικά.
