Μαθήματα σοφίας ένα από τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, το `Χρυσό σημειωματάριο`, της Νομπελίστριας συγγραφέως η οποία έφυγε από τη ζωή στις 17 Νοεμβρίου του 2013.
Υπήρξε μια ανεμπόδιστη και ειλικρινής μυθιστοριογράφος που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ του 2007.
H Doris Lessing δημιούργησε δεκάδες μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και ποιήματα, βασιζόμενη σε μια παιδική ηλικία στους θάμνους της Κεντρικής Αφρικής, τις διδασκαλίες των μυστικιστών της Ανατολής και τη συμμετοχή με κομμουνιστικές ομάδες βάσης. Ξεκίνησε με ιλιγγιώδεις και, κατά καιρούς, εξευτελιστικούς λογοτεχνικούς πειραματισμούς.
Η Doris Lessing ήταν μία από τις πιο ιδιαίτερες, χαρισματικές, επαναστάτριες συγγραφείς που πέρασαν στην ιστορία. Ξεκίνησε να γράφει από τα 15 της, δημοσιεύοντας διηγήματα σε περιοδικά. Το 1950 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «…Τραγουδάει το χορτάρι» (The Grass is Singing), το οποίο -μέσα από την ιστορία μιας λευκής γυναίκας- αναφέρεται στις διαφυλετικές σχέσεις στη Νότια Ροδεσία. Το έργο ξεχώρισε και γνώρισε τεράστια επιτυχία.
Δεν είναι τυχαίο ότι το “Χρυσό σημειωματάριο” που εκδόθηκε το 1962, θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα.
Αλλά ήταν το πρωτοποριακό μυθιστόρημά της, μια δομικά εφευρετική και χαλαρά αυτοβιογραφική ιστορία, που παρέμεινε το πιο γνωστό της έργο. Το βιβλίο του 1962 ήταν τολμηρό στην εποχή του για την ειλικρινή του εξερεύνηση της εσωτερικής ζωής των γυναικών που, χωρίς γάμο, ήταν ελεύθερες να μεγαλώσουν παιδιά ή όχι, και να ακολουθήσουν την εργασία και τη σεξουαλική τους ζωή όπως επέλεγαν. Το βιβλίο ασχολήθηκε ανοιχτά με θέματα όπως η έμμηνος ρύση και ο οργασμός, καθώς και με τους μηχανισμούς της συναισθηματικής κατάρρευσης.
Ο συντάκτης της στο Harper Collins, Nicholas Pearson, έχει πει ότι το εν λόγω βιβλίο ήταν ένα εγχειρίδιο για μια ολόκληρη γενιά.
“Ένα μυθιστόρημα ορόσημο, ένα βιβλίο που άλλαξε αλλά και εξήγησε μια ολόκληρη γενιά… Η Lessing ανήκει στους καλύτερους συγγραφείς του αιώνα.” γράφτηκε κάποτε από την εφημερίδα Independent.
Η `Αννα Βουλφ, είναι η ηρωίδα της Lessing. Μια χωρισμένη γυναίκα μυθιστοριογράφος, η πάλευε με τις καθημερινές αντιξοότητες και από φόβο μην τρελαθεί, κατέγραφε τα βιώματά της σε τέσσερα χρωματιστά σημειωματάρια.
Στο μαύρο σημειωματάριο καταγράφει τη συγγραφική της ζωή, στο κόκκινο τις πολιτικές της απόψεις, στο κίτρινο τη συναισθηματική της ζωή και στο μπλε καθημερινά γεγονότα. Μέσα από τις τραυματικές εμπειρίες που βίωσε στο παρελθόν αναζητά την προσωπική και πολιτική της ταυτότητα.
Στο πέμπτο “Χρυσό σημειωματάριο” βρίσκει την προδοσία, την απόρριψή, τα επαγγελματικά αδιέξοδα- ξεπερνώντας ό,τι την είχε πληγώσει και βρίσκοντας τους δρόμους της προσωπικής της διεξόδου.
Το 2007, απονεμήθηκε στη Lessing το Νόμπελ Λογοτεχνίας και η Σουηδική Ακαδημία τη χαρακτήρισε “επική αφηγήτρια της γυναικείας εμπειρίας που, με σκεπτικισμό, θέρμη και ενορατική δύναμη, ερευνά ένα διχασμένο πολιτισμό”.
Το πώς αντέδρασε στην ανακοίνωση της βράβευσής της, έμεινε στα χρονικά. “Ω! Θεέ μου” είχε μουρμουρίσει, αφού είχε μόλις βγει με δυσκολία από ένα ταξί με τα ψώνια της και είχε πληροφορηθεί την είδηση από τους πολυάριθμους δημοσιογράφους που την περίμεναν μπροστά από το σπίτι της.
Η Doris Lessing είναι ιδιαίτερα αγαπητή στο ελληνικό βιβλιόφιλο κοινό, καθώς πολλά έργα της έχουν μεταφραστεί στην γλώσσα μας, ανάμεσά τους: “Σικάστα”, “Τα Ημερολόγια της Τζέην Σόμερς”, “Το Πέμπτο Παιδί”, “Ο Μπεν στον Κόσμο”, “Η καλή τρομοκράτισσα”, “Αγάπη ξανά”. «Αγάπη ξανά».
Aξίζει να σημειωθεί ότι η Doris Lessing ήταν επηρεασμένη από τα βιώματα της παιδικής της ηλικίας στην αποικιοκρατούμενη Αφρική, καθώς και από την πολιτική και αντιρατσιστική στράτευσή της. Υπήρξε, λοιπόν, ανελέητη επικρίτρια της αποικιοκρατίας καθώς και μαχητική φεμινίστρια.
Ακολουθούν σπουδαία αποφθέγματά της:
Όσα λιγότερα και ουσιαστικότερα μένουν στη χούφτα μας, τόσο περισσότερο αγγίζουμε την ευτυχία.
Είναι τρομερό να καταστρέφεις την εικόνα που έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του, για χάρη της αλήθειας ή κάποιας αφηρημένης ιδέας.
Η πολιτική ορθότητα είναι η φυσική συνέχεια της κομματικής γραμμής. Αυτό που βλέπουμε ξανά είναι μια ομάδα από αυτόκλητους εξυπνάκηδες που επιβάλλουν τις απόψεις τους στους άλλους. Είναι μια κληρονομιά του κομμουνισμού, αλλά δεν φαίνεται να το καταλαβαίνει κανείς.
Αυτό είναι η μάθηση: ξαφνικά καταλαβαίνεις κάτι που καταλάβαινες σε όλη σου τη ζωή, αλλά με ένα καινούργιο τρόπο.
Το μεγάλο μυστικό που μοιράζονται όλοι οι ηλικιωμένοι είναι ότι, στην πραγματικότητα, δεν έχεις αλλάξει καθόλου μετά από 70 ή 80 χρόνια. Το σώμα σου αλλάζει, αλλά εσύ δεν αλλάζεις καθόλου. Και αυτό φυσικά προκαλεί μεγάλη σύγχυση.
Κάθε άνθρωπος, οπουδήποτε, θα ανθίσει με εκατό απροσδόκητα ταλέντα και ικανότητες, με το που θα του δοθεί απλώς μια ευκαιρία.
