Το βουτυρικό οξύ οφείλει το όνομα του στην ελληνική λέξη «βούτυρο».
Αποτελεί λιπαρό οξύ βραχείας αλυσίδας (SCFAs), παράγεται δηλαδή μετά τον μεταβολισμό των φυτικών ινών στο παχύ έντερο. Μαζί με το προπιονικό και το οξικό οξύ αποτελούν το 90-95% των κορεσμένων λιπαρών οξέων στο έντερο, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα του παχέος εντέρου.
Το βουτυρικό οξύ παρέχει στα κύτταρα του παχέος εντέρου περίπου 70% της συνολικής ενεργειακής ανάγκης του.
Σε ποιες τροφές βρίσκεται
Το μεγαλύτερο μέρος του βουτυρικού οξέος παράγεται από τη διάσπαση των φυτικών ινών.
Φυτικές ίνες μπορούμε να λάβουμε μέσω της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, βρώμης, οσπρίων, ρυζιού και πατάτας. Ωστόσο, το βουτυρικό οξύ βρίσκεται σε μικρότερες ποσότητες σε κάποια τρόφιμα, όπως στο γάλα -κυρίως το κατσικίσιο- το πρόβειο, το βουβαλίσιο, καθώς και στο μητρικό γάλα.
Επιπλέον, βρίσκεται σε πολύ σημαντική ποσότητα στο βούτυρο, καθώς περίπου 11% του κορεσμένου λίπους προέρχεται από SCFAs. Ακολουθούν το κόκκινο κρέας, η παρμεζάνα, το ξινολάχανο και τα φυτικά έλαια.
Πώς επηρεάζει το βουτυρικό οξύ το μικροβίωμα του εντέρου μας
Τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου είναι πολύ σημαντικά για την καλή λειτουργία αλλά και την ακεραιότητα του βλεννογόνου του παχέος εντέρου.
Συγκεκριμένα συστατικά του μικροβιώματος του εντέρου παράγουν προ-φλεγμονώδεις κυτοκίνες, μια ομάδα πεπτιδίων που προστατεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Το μικροβίωμα του εντέρου βοηθά στη ζύμωση μη εύπεπτων υποστρωμάτων, όπως οι φυτικές ίνες που προαναφέρθηκαν.
Με τη ζύμωση αναπτύσσονται ειδικά μικρόβια που παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου (SCFAs). Το βουτυρικό οξύ αποτρέπει την ανισορροπία καλών – κακών μικροβίων (δυσβίωση) στο έντερο.
Πώς βοηθάει το βουτυρικό οξύ τις αλλεργίες
Η τροφική αλλεργία είναι μια δυνητικά θανατηφόρα ανοσολογική αντίδραση που προκαλείται από την κατάποση αντιγόνων πρωτεΐνης τροφίμων.
Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, το βουτυρικό οξύ είναι ικανό να ασκεί διάφορες ανοσοτροποποιητικές λειτουργίες, ρυθμίζοντας αποτελεσματικά αρκετούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην προστασία από την τροφική αλλεργία. Μία διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες παράγουν το βουτυρικό οξύ, είναι ικανή να εμποδίσει μια ανοσολογική αντίδραση που καταλήγει σε αλλεργική αντίδραση.
Σχέση βουτυρικού οξέος – προβιοτικών
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί – βακτήρια, τα οποία βρίσκονται μέσα σε κάποιες τροφές (π.χ. γιαούρτι, κεφίρ), αλλά και σε συμπληρώματα διατροφής. Παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση υγιούς και ισορροπημένου μικροβιώματος του εντέρου. Τρέφονται με πρεβιοτικά και είναι υπεύθυνα για την παραγωγή βουτυρικού οξέος.
Παρότι και τα δύο επιδρούν θετικά στο μικροβίωμα του εντέρου μας, ως προς τα συμπληρώματα έχει αποδειχθεί πως το βουτυρικό οξύ δεν πρέπει να χορηγείται συνδυαστικά με τα προβιοτικά. Ο λόγος έγκειται στο γεγονός πως τα προβιοτικά καταναλώνουν μέρος από το βουτυρικό οξύ και δεν του επιτρέπουν να δράσει επαρκώς.
Ελισάβετ Φασούλα / Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Βιβλιογραφικές πηγές
- Bourassa, M. W., Alim, I., Bultman, S. J., & Ratan, R. R. (2016). Butyrate, neuroepigenetics and the gut microbiome: Can a high fiber diet improve brain health? In Neuroscience Letters (Vol. 625, pp. 56–63). Elsevier Ireland Ltd. https://doi.org/10.1016/j.neulet.2016.02.009
- Ana M Valdes, Jens Walter, Eran Segal, Tim D Spector, “Role of the gut micr
obiota in nutrition and health” BMJ. 2018; 361: k2179. Published online 2018 Jun 13. doi: 10.1136/bmj.k2179PMCID: PMC6000740PMID:29899036 Science and Politics οf Nutrition - Paparo, L., Nocerino, R., Ciaglia, E., di Scala, C., de Caro, C., Russo, R., Trinchese, G., Aitoro, R., Amoroso, A., Bruno, C., di Costanzo, M., Passariello, A., Messina, F., Agangi, A., Napolitano, M., Voto, L., Gatta, G. della, Pisapia, L., Montella, F., … Berni Canani, R. (2021). Butyrate as a bioactive human milk protective component against food allergy. Allergy: European Journal of Allergy and Clinical Immunology, 76(5), 1398–1415. https://doi.org/10.1111/all.14625
via diatrofi.gr
