Η χειραφετημένη ηρωίδα, Νόρα, που προκάλεσε αναταραχή στην πουριτανική κοινωνία εκείνης της εποχής. Ο Ίψεν γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου του 1828.
“Γάμος! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απαίτηση που μπορεί να έχεις από έναν άνδρα…” είπε κάποτε ένας από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς, σκηνοθέτες και ηθοποιούς. Ο Νορβηγός, Χένρικ Ίψεν.
Την εποχή του, ο γάμος ήταν κοινωνική καταξίωση για τις γυναίκες. Στόχος τους ήταν να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά. Οι άνδρες όφειλαν να κερδίζουν χρήματα και να αναλάβουν την ευθύνη της οικογένειας που δημιουργούσαν. Ένιωθαν πως κατά κάποιον τρόπο, εγκλωβίζονταν κι έχαναν την ελευθερία τους.
Σήμερα, η κατάσταση στις σχέσεις είναι εντελώς διαφορετική.
“Ο γάμος είναι ένα φρούριο που όσοι είναι απ`έξω θέλουν να μπουν, όσοι είναι μέσα θέλουν να βγουν.” είναι ακόμα μία φράση που αποδίδεται στο Σωκράτη… Πόσο δίκιο είχε θα προσθέσω κι εγώ, αλλά και ίσως και πολλοί άλλοι μαζί μ`εμένα… Η ίδια μεγάλη απαίτηση και συμβιβασμός υπάρχουν και για τα δύο φύλα.
Οι γυναίκες είναι πια κυρίες του εαυτού τους με το να εργάζονται και να κερδίζουν χρήματα. Δεν έχουν, λοιπόν, την ίδια εξάρτηση όπως είχαν παλιά.
Τα λόγια βέβαια του Ίψεν, έρχονται σε σύγκρουση με την ηρωίδα του έργου του “Το κουκλόσπιτο” που ίσως, έφερε την ανατροπή για την πουριτανική κοινωνία της τότε εποχής.
Αλλά ας θυμηθούμε την ιστορία από την αρχή…
“Η στιγμή που αφήνει το σπίτι της είναι η στιγμή που αρχίζει η ζωή της… Σ’ αυτό το έργο υπάρχει ένα μεγάλο, ενήλικο παιδί, η Νόρα, που πρέπει να βγει έξω στη ζωή να ανακαλύψει τον εαυτό της.”
Το έργο “Το Κουκλόσπιτο” του Henrik Ibsen αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του κόσμου του θεάτρου και λογοτεχνίας. Γράφτηκε το 1879 και αναδείχθηκε ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα της νεωτερικής δραματουργίας λόγω της σημασίας του στην ανάδειξη των πνευματικών και κοινωνικών προβλημάτων της εποχής του, καθώς και λόγω της επιδραστικότητάς του στον σύγχρονο θεατρικό λόγο.
Το “Κουκλόσπιτο” αναπτύσσεται γύρω από την ιστορία της Νόρας Χέλμερ, μιας γυναίκας που ζει σε έναν κόσμο που ελέγχεται από τον άνδρα της, τον Τόρβαλντ Χέλμερ. Η Νόρα ζει σε ένα “κουκλόσπιτο”, μια επιφανειακή και ψευδή πραγματικότητα που δημιουργείται από τις κοινωνικές προσδοκίες και τις ανδροκρατούμενες αξίες της εποχής της. Καθώς η πλοκή εξελίσσεται, η Νόρα ανακαλύπτει την αλήθεια για τον εαυτό της και τον κόσμο γύρω της, καθώς και την ανάγκη για αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση.
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που αναδεικνύονται στο έργο είναι η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Η Νόρα αντιπροσωπεύει την εξέγερση ενάντια στους κοινωνικούς περιορισμούς που επιβάλλονται στις γυναίκες της εποχής του Ιψεν. Η απελευθέρωσή της στο τέλος του έργου συμβολίζει την αναζήτηση της αυτονομίας και της αυτοπραγμάτωσης για τις γυναίκες.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι η έννοια της αλήθειας και της αυτοαναγνώρισης. Καθώς η πλοκή αναπτύσσεται, η Νόρα ανακαλύπτει ότι η επιφανειακή ευτυχία που έχει κατασκευάσει είναι βασισμένη σε ψευδαισθήσεις και ψέματα. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, οι χαρακτήρες του έργου ανακαλύπτουν την ανάγκη για ειλικρίνεια και αυτογνωσία για να ζήσουν πραγματικά ελεύθερα και ευτυχισμένα.
Το έργο είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό λόγω της τεχνικής και της δομής του. Ο Ibsen χρησιμοποιεί την τεχνική του χρόνου πραγματοποιώντας μια γεμάτη σε πνεύμα ανάπτυξη αναδρομική αφήγηση. Αυτή η αναδρομική δομή επιτρέπει στο κοινό να κατανοήσει πλήρως την εξέλιξη των χαρακτήρων και των γεγονότων.
Συνολικά, το έργο “Το Κουκλόσπιτο” αποτελεί ένα σημαντικό κείμενο τόσο από κοινωνικής όσο και από λογοτεχνικής άποψης. Η ανάλυση των θεμάτων του και η ερμηνεία των χαρακτήρων του παρέχουν πολλές προοπτικές για την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και της κοινωνίας της εποχής του Ibsen, καθώς και για την εφαρμογή των διδαγμάτων του στη σύγχρονη ζωή και λογοτεχνία.
Ο ρόλος της εμβληματικής Νόρας που δημιούργησε ο Ίψεν, δεν είναι τυχαίος και δεν πρέπει να τον προσπεράσουμε. Πρόκειται για την πρώτη χειραφετημένη γυναίκα που ανέβηκε στη θεατρική σκηνή, που προκάλεσε πανικό με την επανάστασή της και αναστάτωσε τα ευρωπαϊκά ήθη. Και όλα αυτά συνέβησαν για να πετύχει τη δική της αυτογνωσία.
Ο τρόπος γραφής του συγγραφέα έχει μια απαράμιλλη ποιητικότητα και διεισδυτικότητα στο σημαντικό κοινωνικό ζήτημα των δικαιωμάτων της γυναίκας… Δεν έχει ως στόχο του να παρουσιάσει τη γυναίκα ως θύμα του ανδροκρατούμενου συστήματος κοινωνικών ανισοτήτων, δεν επιθυμεί να διδάξει και να περάσει ηθικά μηνύματα. Η Νόρα Χέλμερ είναι ένα πρόσωπο-σύμβολο η οποία, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Νόρα: “Πρέπει να καταφέρω να αποφασίσω ποιος έχει δίκιο, η κοινωνία ή εγώ” επισημαίνοντας ακριβώς τη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που εκείνη εκπροσωπεί ως οντότητα και υπεραξία και τα κλειστά όρια των κοινωνιών και των θεσμών που διαστρέφουν τον ενστικτικό της ρόλο.
“Η μεγάλη αμαρτία, η ασυγχώρητη, είναι όταν σκοτώνεις μέσα σ`έναν άνθρωπο την αγάπη”
Φωτογραφία εξωφύλλου : Actress Nilperi Şahinkaya στον ρόλο της Νόρα σε σκηνή από το Κουκλόσπιτο.
