Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων η οποία εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου, ας γνωρίσουμε πιο διάσημο πίνακα του για τα Πολιτικά Δικαιώματα: Το πρόβλημα με το οποίο όλοι ζούμε. Αυτό το έργο έχει πρωταγωνίστρια τη Ruby Bridges. Ένα εξάχρονο Αφροαμερικανό κορίτσι, την πρώτη της μέρα στο μάθημα. 

Ήταν στα μέσα του 20ού αιώνα όταν το Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων έφερε την αναγκαία αλλαγή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Τη δεκαετία του 1920 και 1930, ξεκίνησε ένα αφρικανικό -καλλιτεχνικό, λογοτεχνικό και πνευματικό- αμερικανικό κίνημα το οποίο δημιούργησε μια νέα μαύρη πολιτιστική ταυτότητα. Αυτό συνέβη μέσα από μια ρεαλιστική απεικόνιση των μαύρων ανθρώπων σε μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, χορό και μουσική. Αυτή ήταν η λεγόμενη αναγέννηση του Χάρλεμ που περιλάμβανε τον αντίκτυπο της δουλείας και τις συνέπειες του ρατσισμού, σε μια προσπάθεια να τερματιστεί η διάκριση εναντίον των Αφροαμερικανών.

Αρκετές διάσημες προσωπικότητες πρωτοστάτησαν σε αυτόν τον σκοπό. Ανάμεσά τους o Martin Luther King και η Rosa Parks. Το κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων είχε την υποστήριξη κι ενός λευκού καλλιτέχνη- γνωστού για τις νοσταλγικές απόψεις του για τη “μέση Αμερική” . Του ευρηματικού ζωγράφου Norman Rockwell.

Πριν από τη δεκαετία του 1960, ο Rockwell έγινε γνωστός ως καλλιτέχνης εξωφύλλου για το “The Saturday Evening Post”. Κατά τη διάρκεια του Κινήματος Πολιτικών Δικαιωμάτων, ωστόσο, ο Rockwell μετατόπισε το ενδιαφέρον του από τις γοητευτικές εικονογραφήσεις της καθημερινής ζωής σε έργα που αφορούν στην κοινωνική δικαιοσύνη. Πρωτοπόρο έργο του: “Το πρόβλημα με το οποίο ζούμε όλοι”.

Ποιος ήταν ο Norman Rockwell;

Ο Norman Rockwell γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις αρχές του 20ού αιώνα. Ως παιδί, διέπρεψε ως ζωγράφος, με αποκορύφωμα μια ως καλλιτέχνης εξωφύλλου για το περιοδικό Boys `Life, όταν ήταν μόλις 18 ετών.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Rockwell απέκτησε μια θέση που θα αλλάξει τη ζωή του στο The Saturday Evening Post, ένα δημοφιλές δίμηνο περιοδικό. Σε διάστημα 47 ετών, ο Rockwell ολοκλήρωσε 322 εξώφυλλα για το περιοδικό, με τα περισσότερα να εξερευνούν γραφικά θέματα όπως η παιδική ηλικία, το ζευγάρι και το αμερικανικό εργατικό δυναμικό.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, το έργο του παρέμεινε δημοφιλές στο κοινό. Το 1963, ωστόσο, εγκατέλειψε τη δουλειά του στο The Saturday Evening Post και δέχτηκε έναν ρόλο στο Look Magazine. Κατά τη διάρκεια του χρόνου του με το Look, έδειξε το ενδιαφέρον του για την κοινωνική δικαιοσύνη – και η παλιά του προσέγγιση στην τέχνη διαλύθηκε. “Για 47 χρόνια, απεικόνιζα τον καλύτερο από όλους τους δυνατούς κόσμους – παππούδες, σκυλιά κουτάβι – τέτοια πράγματα”, δήλωσε ο Rockwell σε συνέντευξή του σε ηλικία 75 ετών. “Τέτοια πράγματα έχουν πεθάνει τώρα και νομίζω ότι είναι καιρός .. “

Ένα χρόνο μετά την πρόσληψή του στο Look, ο Rockwell δημιούργησε τον πιο διάσημο πίνακα του για τα Πολιτικά Δικαιώματα: Το πρόβλημα με το οποίο όλοι ζούμε.

Η ιστορία του πίνακα

Το πρόβλημα με το οποίο όλοι ζούμε, έχει πρωταγωνίστρια τη Ruby Bridges. Ένα εξάχρονο Αφροαμερικανό κορίτσι, την πρώτη της μέρα στο μάθημα. 

Η Ruby είναι ένα από τα παιδιά πέρασαν τις εξετάσεις της Πολιτείας από τις οποίες κρίθηκε ποια παιδιά είχαν τις ικανότητες να καθίσουν στα ίδια θρανία με τα λευκά.

Μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου Brown V. Board of Education του 1954, η Bridges ήταν το μόνο παιδί που στάλθηκε στο σχολείο William Frantz.

Ο πατέρας της αρχικά δεν ήθελε η κόρη του να συμμετάσχει σε αυτήν τη διαδικασία. Η μητέρα της όμως επέμενε. Κι αυτό, όχι μόνο για να προσφέρουν στο παιδί τους καλύτερη μόρφωση, αλλά για να αγωνιστούν για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών. Στις 14 Νοεμβρίου του 1960 η Ruby έφτασε στο δημοτικό σχολείο William Frantz.

Κρατώντας τα σχολικά είδη και ντυμένη με ένα καθαρό λευκό φόρεμα, η Ruby μοιάζει με οποιονδήποτε άλλο μαθητή ξεκινώντας από την πρώτη τάξη. Όσα όμως  περιβάλλουν το κορίτσι,  δεν είναι φυσιολογικά για ένα παιδί.

Σε όλη τη διαδρομή τη συνόδευαν αστυνομικοί, για να την προστατεύσουν. Πλήθος συγκεντρώθηκε για να διαμαρτυρηθεί για την κρατική απόφαση που επέτρεπε δηλαδή  σε μαύρους να πηγαίνουν στα ίδια σχολεία με λευκούς. Οι γονείς των μαθητών του σχολείου αρνήθηκαν να αφήσουν τα παιδιά τους να μπουν μέσα. Πετούν ντομάτες στη Ruby–όπως φαίνεται στον πίνακα του Rockwell–φωνάζουν, την προσβάλλουν. Κάποιοι θα γράψουν και ρατσιστικά σχόλια στον τοίχο. Το κορίτσι αρχικά δεν κατάλαβε τι συνέβαινε.  Αργότερα, όμως, οι ακραίες κινήσεις κάποιων ανθρώπων την τρομοκράτησαν. Για έναν χρόνο, κανένας καθηγητής δεν δέχθηκε να διδάξει τη Ruby, εκτός από μία δασκάλα, την Barbara Henry, η οποία έκανε μάθημα μόνο σε εκείνη.

To μικρό κορίτσι “έδειξε πολύ θάρρος”, είπε ο Charles Burks, ένας από τους συνοδούς του στρατάρχη της. “Δεν έκλαψε ποτέ. Δεν κλαψούρισε. Απλώς προχώρησε σαν μικρός στρατιώτης και είμαστε όλοι πολύ περήφανοι για αυτήν”.

Η Bridges, ωστόσο, αποδίδει τον ώριμο χειρισμό της κατάστασης όχι στη γενναιότητα, αλλά στην παιδική αθωότητα. Το 2011, είπε χαρακτηριστικά: “Το κορίτσι σε αυτόν τον πίνακα στα έξι του χρόνια δεν ήξερε απολύτως τίποτα για τον ρατσισμό – πήγαινα σχολείο εκείνη τη μέρα. Κάθε φορά που το βλέπω, σκέφτομαι ότι ήμουν ένα αθώο παιδί που δεν ήξερε απολύτως τίποτα για το τι συνέβαινε εκείνη την ημέρα”. Όταν μεγάλωσε πια η Ruby, μίλησε πολλές φορές για την εμπειρία της και τον ρατσισμό στις ΗΠΑ.

Αυτό το στοιχείο είναι εμφανές στην απόδοση του Rockwell. Απεικονίζοντας ανώνυμα τους μεγάλους στρατάρχες και επιλέγοντας να δείξει τη σκηνή από χαμηλή γωνία, ο Rockwell τονίζει το μικρό μέγεθος και τη νεαρή ηλικία της Bridges, καθώς και την αθωότητά της.

Τρία χρόνια μετά τη δημοσίευση του έργου, ο Rockwell επανέλαβε αυτό το θέμα. Το New Kids in the Neighborhood -μια άλλη εικονογράφηση για το περιοδικό Look- περιλαμβάνει δύο ομάδες παιδιών: ένα μαύρο και ένα λευκό. Τοποθετημένο σε μια προαστιακή γειτονιά, η σκηνή εμφανίζει εμφανώς ένα κινούμενο φορτηγό. Καθώς τα μαύρα παιδιά είναι τοποθετημένα κοντά στο φορτίο του φορτηγού, μπορεί να συναχθεί ότι είναι τα Νέα Παιδιά στη Γειτονιά- και, αν κρίνουμε από τις περίεργες εκφράσεις τους, τα λευκά παιδιά δεν είναι σίγουρα τι να σκεφτούν.

Παρόμοιο με το πρόβλημα που ζούμε όλοι- και σε αντίθεση με τις προηγούμενες απεικονίσεις των παιδιών του – Το New Kids in the Neighborhood απεικονίζει το ενδιαφέρον του Rockwell για διερεύνηση των επιπτώσεων του ρατσισμού στα παιδιά.

Σήμερα, ο Norman Rockwell παραμένει κυρίως γνωστός για τα γοητευτικά εξώφυλλα του. Ωστόσο, οι πίνακές του από την εποχή των Πολιτικών Δικαιωμάτων-ειδικά “το πρόβλημα με το οποίο όλοι ζούμε”-είναι από τα πιο ισχυρά έργα τέχνης του.

Ως απόδειξη της σημασίας του, ο Πρόεδρος Barack Obama, το 2011, εγκατέστησε προσωρινά στον Λευκό Οίκο το έργο του : “το Πρόβλημα με το οποίο ζούμε όλοι”. 

Καθώς ο ίδιος και η Ruby Bridges κοιτούσαν τον πίνακα, το ζευγάρι δεν μπορούσε παρά να θαυμάσει την κατάσταση. “Νομίζω ότι είναι δίκαιο να πω ότι αν δεν ήσασταν εσείς, ίσως να μην ήμουν εδώ και δεν θα το κοιτούσαμε”, παρατήρησε ο Obama, ο πρώτος Αφροαμερικανός πρόεδρος της χώρας.

Αργότερα, η Βridges σκέφτηκε το σχόλιό του. “Το να το πεις αυτό σήμαινε πολλά για μένα και πάντα είχε. Αλλά το να στέκεσαι δίπλα στην ιστορία και να βλέπεις την ιστορία – είναι μόνο μία φορά στη ζωή”.