“Για μένα υπάρχει μόνο το ταξίδι σε μονοπάτια που έχουν καρδιά, σε οποιοδήποτε μονοπάτι έχει καρδιά. Εκεί ταξιδεύω, και η μόνη πρόκληση για μένα είναι να περπατήσω όλη τη διαδρομή. Και εκεί ταξιδεύω κοιτώντας, κοιτώντας χωρίς ανάσα.”

Όλα δείχνουν πως ο σπουδαίος Αμερικανός ανθρωπολόγος και συγγραφέας, είχε ισχυρή θέληση και σκέψη.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1931 στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Τα αρχεία μετανάστευσης δείχνουν ότι γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1925, στην Καζαμάρκα του Περού και το όνομά του ήταν Castaneda.

Ήρθε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1951, σύμφωνα με τα αρχεία μετανάστευσης. Ήταν ένας παράξενος μεταπτυχιακός φοιτητής στην ανθρωπολογία όταν έστειλε ένα χειρόγραφο το 1967 στον Τύπο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες. Το βιβλίο κυκλοφόρησε ως “The Teachings of Don Juan“ το 1968.

Πρόκειται για σειρά βιβλίων που περιγράφει τη μαθητεία του στον παραδοσιακό μεσο-αμερικανικό σαμανισμό. Είναι εντυπωσιακό ότι τα 10 βιβλία του έχουν πουλήσει περισσότερα από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε 17 χώρες, έχουν γίνει διεθνή best sellers ενώ μεταφράστηκαν σε 17 γλώσσες.

Σε βιβλία όπως το «The Teachings of Don Juan: A Yaqui Way of Knowledge», ο Castaneda περιέγραψε εξαιρετικά πλούσιες, παραισθησιογόνες υποδείξεις αρχαίων μονοπατιών προς τη γνώση βασισμένες σε αυτό που περιέγραψε ως εκτεταμένη μαθητεία με έναν Ινδό σαμάνο Yaqui ονόματι Don Juan Matus.  Αξίζει να σημειωθεί ότι θεωρείται πως βοήθησαν στην εισαγωγή της ευαισθησίας της Νέας Εποχής και στην αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος για τους ινδιάνικους και νοτιοδυτικούς πολιτισμούς. Μετά την μεταπώληση των δικαιωμάτων του, έγινε διεθνές best seller. Στο βιβλίο – μέσα από συναντήσεις ταυτόχρονα φανταστικές και διανοητικά και ψυχολογικά προκλητικές- ο Δον Ζουάν δίνει οδηγίες στον μαθητή του να γίνει άνθρωπος της γνώσης με τρόπους που συγκρούονται ανησυχητικά με την επικρατούσα επιστημονική μας αντίληψη για την πραγματικότητα.Καθώς ξεκινά το βιβλίο, ο Δον Ζουάν καθοδηγεί τον μαθητή του με τη χρήση παραισθησιογόνων ναρκωτικών, αλλά καθώς το βιβλίο συνεχίζεται, τα ναρκωτικά αποτελούν λιγότερο μέρος της μαθησιακής διαδικασίας.

Το δεύτερο βιβλίο του, “A Separate Reality: Further Conversations with Don Juan“, συνεχίζει την εκπαιδευτική διαδικασία, αυτή τη φορά εστιάζοντας στη φύση της μαγείας. Ο τρίτος τόμος των βιβλίων του Δον Ζουάν, « A Separate Reality & Journey To Ixtlan», είναι ο πιο προσωπικός από τους τρεις, εστιάζοντας σε όσα έμαθε ο Castaneda. Μια κριτική στο Book World το αποκάλεσε «μία από τις πιο σημαντικές δηλώσεις της εποχής μας».

Ο Castaneda έζησε σχεδόν σε πλήρη ανωνυμία, αρνούμενος να κάνει δημόσιες εμφανίσεις, να φωτογραφηθεί ή να μαγνητοφωνηθεί. Συνέχισε να γράφει μέχρι το θάνατό του ο οποίος παρέμεινε τόσο ιδιωτικός όσο και η ζωή του.

Τόσο τα βιβλία όσο και ο ίδιος ο Castaneda- ο οποίος απέφευγε να μιλά σε κοινό για τη δουλειά του- υπήρξαν για πολλά χρόνια αμφιλεγόμενα. Με τα χρόνια, μελετητές και κριτικοί έχουν αναρωτηθεί αν υπήρχε ο Don Juan και αν τα βιβλία ήταν αληθινά γεγονότα ή μυθοπλασία, διακρίσεις που αναμφίβολα διασκέδασαν τον Castaneda.

Εκείνοι που τον υποστηρίζουν πιστεύουν ότι τα βιβλία του είναι είτε αληθή, είτε πολύτιμες εργασίες στη φιλοσοφία και περιγραφές πρακτικών που επιτρέπουν μια αυξημένη επίγνωση. Οι ανθρωπολόγοι δε, θεωρούσαν τη δουλειά του κορυφαία και αυθεντική. Τα επόμενα χρόνια όμως, μια σειρά αποκαλύψεων έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ειλικρίνεια του συγγραφέα. Σήμερα, οι ακαδημαϊκοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι τα βιβλία του είναι έργα μυθιστορηματικά.

Στα βιβλία του, διηγείται σε πρώτο πρόσωπο αυτά που υποστηρίζει ότι αποτελούν τη μαθητεία του σε έναν Yaki Samano που ονομάζεται Don Juan Matus με τον οποίο συναντήθηκε το 1960. Έγραψε ότι αναγνωρίστηκε από τον Don Juan Matus να έχει τον ενεργειακό σχηματισμό του “ναγουάλ”, τον οποίο αφού τον επέλεγε  το πνεύμα θα μπορούσε να γίνει ο ηγέτης μιας ομάδας πολεμιστών. Ο όρος “ναγουάλ” χρησιμοποιούταν για να σηματοδοτήσει το μέρος της αντίληψης το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του αγνώστου,  που ο άνθρωπος είναι δυνατόν να το φτάσει.

Τα βιβλία έκαναν τον Castaneda διεθνή διασημότητα και εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του Time. Αλλά πολλά από τα μεταγενέστερα βιβλία του έλαβαν πιο ψυχρές κριτικές. Στην εφημερίδα “The  New York Times” το 1988, η Margot Adler περιέγραψε το “The Power of Silence: Further Lessons of Don Juan” ως “ένα αδικαιολόγητα θολό μονοπάτι προς τον κόσμο των ονείρων και των αλλαγμένων καταστάσεων”.

Αμφισβητήθηκε το αν υπήρξε ο Don Juan και μάλιστα  ένας κριτικός τον χαρακτήρισε: «έναν από τους μεγαλύτερους διανοούμενους απατεώνες» όλων των εποχών.

Ο Castaneda επέμεινε ότι ο Don Juan ήταν αληθινός. Άλλοι είπαν ότι, είτε αλήθεια είτε ψέματα, τα βιβλία  του στέκονται μόνα τους τόσο ως παράθυρα στα πνευματικά ρεύματα της δεκαετίας του `60 όσο και ως μέρος μιας μακράς παράδοσης ζωντανών πνευματικών αναζητήσεων.

Ως αρχετυπικός ήρωας, ο Don Juan μπορεί να μας αποκαλύψει κάτι για τα περιγράμματα του συλλογικού ασυνείδητου και τις επιθυμίες  της εποχής μας».

Ο Carlos Castaneda πέθανε από καρκίνο του ήπατος στις 27 Απριλίου στο σπίτι του στο Λος Άντζελες. Υπέφερε από την ασθένεια για τουλάχιστον 10 μήνες. Μετά το θάνατό του, το σώμα του αποτεφρώθηκε και τα λείψανα στάλθηκαν στο Μεξικό.

Aκολουθούν ρήσεις του Carlos Castaneda:

Η σιωπηλή γνώση στο πολεμιστή είναι θέμα βίωσης και όχι λογικής.

Σκοπός είναι η διεισδυτική μέθοδος που μας αναγκάζει να αντιλαμβανόμαστε. Δεν συνειδητοποιούμε επειδή αντιλαμβανόμαστε, αλλά μάλλον μπορούμε να αντιληφθούμε σαν αποτέλεσμα πίεσης και επέμβασης του σκοπού.

Το αίσθημα που ξέρουν όλοι ως έμπνευση είναι η ενεργοποίηση του δεσμού μας με το Σκοπό.

Σύμφωνα με τη σύνδεσή του με το Σκοπό, ένας πολεμιστής περνά τέσσερα στάδια : 1) Όταν είναι ένας σκουριασμένος αναξιόπιστος κρίκος με το Σκοπό. 2) Όταν έχει καταφέρει να τον καθαρίσει. 3) Όταν μαθαίνει να τον χειρίζεται. 4) Όταν μαθαίνει να δέχεται τις επιταγές του αφηρημένου.

Ένας πολεμιστής βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή ενάντια στη σκληρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Πόλεμος για ένα πολεμιστή είναι μια ολική πάλη ενάντια στην ατομικότητα που έχει στερήσει τον άνθρωπο από τη δύναμή του.

Το χιούμορ είναι ο μοναδικός τρόπος για να αντισταθμιστεί η ακαταμάχητη τάση της ανθρώπινης συνείδησης, που κατατάσσει και δημιουργεί άβολες κατηγορίες.

Προσοχή είναι η τιθάσευση και η αύξηση της συνείδησης, μέσω της διαδικασίας της Ζωής.

Μαντική είναι να εξοικονομείς ενέργεια. `Ένας πολεμιστής πρέπει να μάθει ότι η κρυμμένη δύναμη βρίσκεται μέσα του.

Ο εγωισμός είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του πολεμιστή, γιατί καταναλώνει πολύ ενέργεια.

Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στη ζωή του πολεμιστή, είναι ο φόβος γιατί τον σπρώχνει στη μάθηση.

Οι άψογοι πολεμιστές μπορούν να δουν τρομαχτικούς κόσμους κι όμως την άλλη στιγμή λένε ένα αστείο γελώντας με τους φίλους τους, ή με ξένους.

Οι πολεμιστές προετοιμάζονται για να συνειδητοποιούν. Η πλήρης συνείδησή τους έρχεται μόνο όταν δεν έχει μείνει πια εγωισμός, μέσα τους. Μόνο όταν δεν είναι πια τίποτα, γίνονται τα πάντα.

Ο εγωισμός είναι η κινητήρια δύναμη για κάθε κρίση μελαγχολίας. Οι πολεμιστές δικαιούνται να έχουν έντονες στιγμές μελαγχολίας, αλλά η μελαγχολία υπάρχει μόνο και μόνο για να γελούν.

Η κατεύθυνση του μονοπατιού του πολεμιστή είναι προς την εκθρόνιση της σημασίας του «εγώ».

Το να είσαι άψογος είναι μόνο για την καλύτερη χρήση της ενεργειακής σου στάθμης. Απαιτεί λιτότητα, περίσκεψη, απλότητα, αθωότητα και πάνω από όλα έλλειψη αυταρέσκειας.

Όταν νιώθει κάποιος σημαντικός γίνεται βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνει όμως Άνθρωπος της Γνώσης πρέπει να είναι ελαφρύς και ρευστός.

Ένας πολεμιστής δε πρέπει να αντικρίζει τον κόσμο με την αίσθηση ότι καθετί είναι βαρύ γι’ αυτόν.

Ένας κανόνας για το πολεμιστή είναι να παίρνει τις αποφάσεις του, τόσο προσεχτικά που τίποτα από ό,τι θα μπορούσε να συμβεί σαν αποτέλεσμά της να μην μπορεί να τον ξαφνιάσει και πολύ περισσότερο να εξαντλήσει τη δύναμή του.

Η ελευθερία του πολεμιστή είναι ή να ενεργεί άψογα, ή να ενεργεί σα μπούφος. Δεν έχει άλλη επιλογή.

Η ραχοκοκαλιά του πολεμιστή είναι η ταπεινότητα και η αποτελεσματικότητα.

Οι πολεμιστές υπάρχουν για να εκπαιδεύουν τους εαυτούς τους. Να είναι αντικειμενικοί παρατηρητές ώστε να αντιλαμβάνονται τα μυστήρια του εαυτού τους και να απολαμβάνουν την ικανοποίηση της ανακάλυψης του τί είναι.

Το να είσαι άψογος σημαίνει πως κάνεις σωστή χρήση της ενέργειάς σου. Δεν είναι θέμα ηθικής αλλά στρατηγικής.

Το να είσαι άψογος σημαίνει να έχεις ελεύθερη ενέργεια, σημαίνει ότι έχεις ξεφορτωθεί τις λογικές απόψεις και τους λογικούς φόβους.

Μαγεία είναι η εφαρμογή της θέλησης κάποιου, σε ένα βασικό σημείο. Μαγεία σημαίνει παρέμβαση.

Η ιδέα του θανάτου είναι η μόνη που δίνει το μέτρο του πνεύματος ενός πολεμιστή.

Στον πολεμιστή ο θάνατος δε πρέπει να γίνει έμμονη ιδέα αλλά να αντιμετωπιστεί με αδιαφορία.

Η επίγνωση του θανάτου οδηγεί το πολεμιστή, τον κάνει να αποσπαστεί από τη ζωή και ταυτόχρονα να τη ποθεί σιωπηλά.

Για να γίνεις πολεμιστής πρέπει να είσαι καθαρός σα κρύσταλλος.

Ο πολεμιστής ξέρει ότι περιμένει και για τί πράγμα περιμένει. Ενώ περιμένει, δε θέλει τίποτα και έτσι όσο μικρό κι αν είναι αυτό που παίρνει, είναι πάντα περισσότερο από αυτό που επιθυμούσε να πάρει.

Ο πολεμιστής αντιμετωπίζει το κόσμο σαν ένα μυστήριο και αυτά που κάνουν οι άνθρωποι σαν παντοτινή τρέλα.

Ένας πολεμιστής δέχεται με ταπεινότητα αυτό που είναι, όχι σα βάση για οίκτο αλλά σα ζωντανή πρόκληση.

Ο πολεμιστής δε σκύβει το κεφάλι του σε κανένα. Όμως ταυτόχρονα δεν επιτρέπει σε κανένα να σκύψει το κεφάλι του σε αυτόν.

Η ζωή του πολεμιστή είναι μια άσκηση στη στρατηγική.

Ο πολεμιστής αισθάνεται τη κάθε του μάχη σα τη τελευταία του. Έτσι το αποτέλεσμα λίγο τον ενδιαφέρει.

Ο πολεμιστής γνωρίζει ότι ο κόσμος θ’ αλλάξει μόλις σταματήσει να μιλάει στον εαυτό του και πρέπει να είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό το τράνταγμα.

Η αγαπημένη Ντάμα του πολεμιστή είναι η ζωντανή γη, που τον υποδέχεται, τον τρέφει, τον ντύνει και του δίνει όλα τα εφόδια για το πόλεμό του. Είναι ο ίδιος ο κόσμος.

Ένας πολεμιστής είναι πάντα χαρούμενος γιατί η αγάπη του είναι αμετάβλητη και, η αγαπημένη του, η γη, τον αγκαλιάζει και του προσφέρει ασύλληπτα δώρα. Η θλίψη ανήκει σε αυτούς που μισούν τη γη, που τους δίνει καταφύγιο.

Δεν έχει σημασία ποιο μονοπάτι θα διαλέξεις. Υπάρχουν ένα εκατομμύριο μονοπάτια και όλα είναι ίδια γιατί δεν οδηγούν πουθενά. Αρκεί το μονοπάτι να το ακολουθήσεις χωρίς φόβο και χωρίς φιλοδοξία. Και αρκεί το μονοπάτι να έχει καρδιά.

Ένας πολεμιστής πρέπει να φοβάται τους κοινούς ανθρώπους, που είναι μαύροι μάγοι, γιατί έχουν χαράξει τα μονοπάτια της λογικής του. Δεν πρέπει να φοβάται τους πολεμιστές, αυτούς δηλαδή που φέρνουν ελευθερία.

Ο πολεμιστής ξεκινά με τη πεποίθηση ότι το πνεύμα του δεν έχει ισορροπήσει. Έτσι ζώντας με πλήρη έλεγχο και επαγρύπνηση αλλά χωρίς βιασύνη ή καταναγκασμό, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αποχτήσει αυτή την ισορροπία.

Ένας πολεμιστής πρέπει να εξασκεί περισσότερο τ’ αυτιά του και όχι τα μάτια του.

Η θέληση είναι σαν μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και το κόσμο.

Ο μέσος άνθρωπος αναζητά τη βεβαιότητα στα μάτια του θεατή και αυτό το ονομάζει αυτοπεποίθηση. Ο πολεμιστής επιδιώκει να είναι άψογος στα μάτια του και αυτό το ονομάζει ταπεινότητα.

Υπάρχουν τρία είδη κακών συνηθειών και μια καλή, η άψογη συνήθεια του πολεμιστή. Πρώτη κακή είναι να παραβλέπεις ό,τι γίνεται ή έγινε και να νιώθεις σα να μην έγινε τίποτα . Είναι ο δρόμος του φανατικού. Δεύτερη, να δεχόμαστε το καθετί όπως μας παρουσιάζεται και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τι συμβαίνει. Αυτός είναι ο δρόμος του πιστού. Τρίτη, να βασανιζόμαστε από ένα γεγονός, είτε γιατί δε μπορούμε να το παραβλέψουμε, είτε γιατί δε μπορούμε να το δεχτούμε ολόψυχα. Αυτός είναι ο δρόμος του τρελού. Ο τέταρτος, ο σωστός δρόμος, είναι αυτός όπου ο πολεμιστής ενεργεί σαν να μην έχει συμβεί ποτέ τίποτα, γιατί δε πιστεύει σε τίποτα κι ωστόσο δέχεται καθετί όπως του παρουσιάζεται. Ποτέ δε νιώθει ότι γνωρίζει. Ενεργεί σα να ελέγχει τον εαυτό του, ακόμη κι αν τρέμουν τα πόδια του. Με αυτό το τρόπο σκορπίζονται οι βασανιστικές σκέψεις.

Ο πολεμιστής πρέπει να χρησιμοποιεί τη θέληση και την υπομονή του για να ξεχνά. Στη πραγματικότητα διαθέτει μόνο τη θέληση και την υπομονή του και με αυτά οικοδομεί.

Ο πολεμιστής πρέπει να είναι ο αφέντης της κάθε εκλογής του Πρέπει να καταλαβαίνει ότι η εκλογή είναι δική του ευθύνη και ότι δεν έχει καιρό για μετανιώματα και υποσχέσεις.

Μια από τις πράξεις του πολεμιστή είναι ότι ποτέ δε θα αφήσει τίποτα να τον επηρεάσει. Μπορεί να δει και το διάβολο, όμως ποτέ δε θα αφήσει κανένα να το μάθει. Ο έλεγχος ενός πολεμιστή πρέπει να είναι άψογος.

Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.

Όταν νιώθεις σημαντικός, γίνεσαι βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνεις όμως Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός.

Η θέληση είναι μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και τον κόσμο.