Το κίνημα της ιμπρεσιονιστικής τέχνης ορίστηκε από μια ομάδα εμβληματικών καλλιτεχνών  του 19ου αιώνα, οι οποίοι ζωγράφισαν σκηνές της καθημερινής ζωής χρησιμοποιώντας μικρές, ζωηρές πινελιές. Το κίνημα των ιμπρεσιονιστών αποτελείται από διάσημους καλλιτέχνες όπως τον Vincent Van Gogh και τον Claude Monet. Υπάρχει όμως κι ένα κρυφό ταλέντο στο Παρίσι που η ιστορία το ξέχασε. Η Mary Stevenson Cassatt (1844-1926) υπήρξε η μόνη Αμερικανίδα που άνηκε στο ιμπρεσιονιστικό κίνημα. Γοητευμένη από την κοινωνική και ιδιωτική ζωή των γυναικών, δίνει έμφαση στους στενούς δεσμούς μεταξύ μητέρων και παιδιών κι εμπλουτίζει τον κόσμο της ιμπρεσιονιστικής τέχνης με ένα ιδιαίτερο άγγιγμα χάρη στη λεπτότητα του πινέλου της.

Η Mary Stevenson Cassatt έσπασε στο στερεότυπο ότι οι Αμερικανοί ήταν επαρχιώτες και μη εκλεπτυσμένοι στις καλλιτεχνικές τους προτιμήσεις.

Η Mary Cassatt, η μόνη Αμερικανίδα που έχει εκθέσει ποτέ την τέχνη της ανάμεσα στους διάσημους Γάλλους ιμπρεσιονιστές, έζησε στο Παρίσι για μεγάλο μέρος της ζωής της. Στο κέντρο της παριζιάνικης μποέμ ζωής, η Mary ήταν περιτριγυρισμένη από ζωγράφους, καλλιτέχνες, μοντέλα και συγγραφείς. Η Cassatt έγινε διάσημη στις αρχές του 1900 για τα πολύχρωμα και λεπτομερή πορτρέτα της μητέρων, παιδιών και καθημερινών ανθρώπων.

Πορτραίτο της Mary Cassatt ζωγραφισμένο από τον Edgar Degas το οποίο χρονολογείται ανάμεσα στο 1880 και το 1884.(National Portrait Gallery, Smithsonian Institution)

Η Mary Cassatt γεννήθηκε σε μια ζωή που δεν ένιωθε συμβατή με εκείνη. Παρά το γεγονός ότι μεγάλωσε και αναμενόταν να γίνει σύζυγος και μητέρα, δημιούργησε τη ζωή της ως ανεξάρτητη καλλιτέχνιδα. Ταξίδεψε στην Ευρώπη και στη συνέχεια μετακόμισε στο Παρίσι, κερδίζοντας τη θέση της στην ομάδα των Ιμπρεσιονιστών. Έλαβε την αναγνώριση των κριτικών για την ενσωμάτωσή της σε διαφορετικές καλλιτεχνικές επιρροές, φωτεινά χρώματα και μοναδική θεματολογία. 183.2K

Αιγυπτιολόγοι αποκαλύπτουν «χαμένη χρυσή πόλη» θαμμένη κάτω από την άμμο

Η Mary Cassatt γεννήθηκε σε μια εύπορη οικογένεια

Παιδί με ψάθινο καπέλο,  Mary Cassatt, 1886, 

Η Mary Cassatt γεννήθηκε στο Allegheny City της Πενσυλβάνια. Πατέρας της ήταν ο Robert Simpson Cassatt – ένας πολύ επιτυχημένος χρηματιστής επενδύσεων και ακινήτων. Η μητέρα της, Katherine Johnson, ήταν από μεγάλη τραπεζική οικογένεια. Μεγάλωσε και διδάχτηκε να είναι μια ευκατάστατη σύζυγος και μητέρα, μαθαίνοντας κέντημα, σκίτσο, μουσική και νοικοκυριά. Ταξίδεψε, έμαθε πολλές γλώσσες κι έζησε στο εξωτερικό για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, η οικογένειά της δεν ενθάρρυνε την καριέρα της Cassatt ως καλλιτέχνιδα.

Η “επαναστάτρια” Mary Cassatt

Παρόλο που οι γονείς της αντιτάχθηκαν, η Cassatt γράφτηκε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια όταν ήταν 15 ετών. Ωστόσο, βαρέθηκε τον μονότονο ρυθμό των μαθημάτων. Δεν της επιτρέπονταν τα ίδια προνόμια με τους άντρες φοιτητές καθώς και το να χρησιμοποιεί ζωντανά μοντέλα ως θέματα. Γι’αυτό τον λόγο περιοριζόταν να σχεδιάζει νεκρές φύσεις από άψυχα αντικείμενα.

Η Cassatt αποφάσισε να εγκαταλείψει τα μαθήματα και να ταξιδέψει στο Παρίσι για να σπουδάσει τέχνη ανεξάρτητα. Έμαθε για τους Παλαιούς Διδάσκαλους της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης, περνώντας πολλές μέρες αντιγράφοντας αριστουργήματα στο Λούβρο. Παρακολούθησε επίσης ιδιαίτερα μαθήματα από τους εκπαιδευτές της Ecole des Beaux-Arts, καθώς οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν τεχνικά να εγγραφούν.

Oι διάσημοι καλλιτέχνες στο Παρίσι

Ένας από τους ιδιώτες καθηγητές με τους οποίους σπούδασε στο Παρίσι ήταν ο Jean-Léon Germe, ένας πολύ γνωστός εκπαιδευτής που εκτιμάται για τις ανατολικές επιρροές στην τέχνη του και το υπερρεαλιστικό του στυλ. Τα κλασικά στοιχεία αυτού του στυλ περιλάμβαναν πλούσια μοτίβα και έντονα χρώματα καθώς και οικείους χώρους.  Η Cassatt σπούδασε επίσης με τον Γάλλο τοπιογράφο Charles Chaplin και τον Thomas Couture, έναν Γάλλο ζωγράφο ιστορίας που δίδαξε επίσης καλλιτέχνες όπως ο Edouard Manet, ο Henri Fantin-Latour και ο JN Sylvestre.

Κορίτσι που φτιάχνει τα μαλλιά της από τη Mary Cassatt, 1886

Η Mary Cassatt χρηματοδότησε τη δική της καριέρα

Κατά τη σύντομη επιστροφή της Cassatt στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1870, έζησε με την οικογένειά της στην Altoona της Πενσυλβάνια. Ενώ οι βασικές της ανάγκες φρόντιζε η οικογένειά της, ο πατέρας της δεν δεχόταν την καριέρα που είχε επιλέξει κι αρνήθηκε να της παράσχει οποιαδήποτε είδη τέχνης. Προσπάθησε να πουλήσει πίνακες σε γκαλερί για να κερδίσει χρήματα, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο Σικάγο για να δοκιμάσει τις δυνατότητές της στο να πουλήσει την τέχνη της. Εκεί δυστυχώς έχασε μερικά έργα της στη μεγάλη πυρκαγιά του Σικάγο το 1871. Ο Αρχιεπίσκοπος του Πίτσμπουργκ γοητεύτηκε από την τέχνη της και την κάλεσε στην Πάρμα για μια παραγγελία δύο αντιγράφων Correggio. Από αυτό κέρδισε αρκετά χρήματα για να ταξιδέψει στην Ευρώπη και να συνεχίσει να εργάζεται ως ανεξάρτητη καλλιτέχνιδα

Έκθεση στο Paris Salon

Η παίκτρια μαντολίνου,  Mary Cassatt, 1868

Το 1868, ένα από τα κομμάτια της Cassatt με τίτλο Μια παίκτρια μαντολίνου, έγινε δεκτό για έκθεση από το Paris Salon. Αυτό την έκανε μία από τις δύο πρώτες γυναίκες καλλιτέχνες που εκτέθηκαν τα έργα τους στο Salon, με την άλλη καλλιτέχνιδα να είναι η Elizabeth Jane Gardner. Αυτό βοήθησε να καθιερωθεί η Cassatt ως πρόδρομος ζωγράφος στη Γαλλία και συνέχισε να υποβάλλει έργα στο Salon για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, παρά την εκτίμησή της για τη δημοσιότητα του Salon, η Cassatt ένιωσε περιορισμένη από τις αυστηρές οδηγίες του. Άρχισε να πειραματίζεται με πιο ζωντανά χρώματα και εξωτερικές επιρροές.

Η έκθεση των Ιμπρεσιονιστών του 1879 στο Παρίσι αποδείχθηκε η πιο επιτυχημένη μέχρι σήμερα. Η Cassatt εξέθεσε 11 έργα μαζί με άλλους διάσημους καλλιτέχνες όπως οι Monet, Degas, Gauguin και Marie Bracquemond. Ενώ η εκδήλωση αντιμετώπισε σκληρή κριτική, η Cassatt και ο Degas πέρασαν σχετικά αλώβητοι σε σύγκριση με τους άλλους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην έκθεση. Η έκθεση απέφερε κέρδος για κάθε καλλιτέχνη, το οποίο ήταν ένα πρωτόγνωρο αποτέλεσμα. Η Cassatt χρησιμοποίησε την πληρωμή της για να αγοράσει ένα έργο από τον Monet και τον Degas. Στη συνέχεια συνέχισε να εκθέτει με τους ιμπρεσιονιστές, παραμένοντας ενεργό μέλος της ομάδας μέχρι το 1886. Μετά από αυτό, βοήθησε στην έναρξη της πρώτης έκθεσης ιμπρεσιονιστών των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η φιλία της με τον Edgar Degas και άλλους ιμπρεσιονιστές

Η Mary Cassatt μετακόμισε στο Παρίσι το 1874 και έγινε φίλη με τον διάσημο ιμπρεσιονιστή ζωγράφο Edgar Degas.

Στο Salon εκείνης της χρονιάς εξέθεσε ένα έργο που ο Degas θαύμαζε. Τα επόμενα χρόνια, όμως, το Salon την απέφευγε σε μεγάλο βαθμό -ή τουλάχιστον έτσι εκείνη θεωρούσε- λόγω των προκαταλήψεων της κριτικής επιτροπής όλων των ανδρών.

Είναι κατανοητό ότι μέχρι το 1877, όταν ο Degas την κάλεσε να συμμετάσχει μαζί τους, η Cassatt θα εντασσόταν σε αυτήν την ομάδα καλλιτεχνών δίχως το φύλο να αποτελεί εμπόδιο για την ένταξη. Τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των έργων της Berthe Morisot ταίριαζαν στις πρώτες εκθέσεις. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τους έντεκα πίνακες που η Cassatt θα εξέθετε στην τέταρτη έκθεση ιμπρεσιονιστών – μεταξύ αυτών είναι μερικοί από τους πιο διάσημους πίνακές της. Δύο από τους πιο εμβληματικούς πίνακες της Mary Cassatt που εκτέθηκαν περιελάμβαναν το “Γυναίκα με μια βεντάλια” και το “Μικρό κορίτσι σε μια μπλε καρέκλα”. Αυτή θεωρείται ευρέως ως η εποχή που η Mary Cassatt έγινε επίσημα ιμπρεσιονίστρια ζωγράφος.

Παρά την πρώιμη αμοιβαία εκτίμησή τους για το έργο του άλλου, η Cassatt και ο ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Edgar Degas συναντήθηκαν μέχρι το 1877. Μετά από μια απόρριψη μιας υποβολής στο Paris Salon, η Cassatt προσκλήθηκε από τον Degas να εκθέσει με τους ιμπρεσιονιστές, οι οποίοι συμπαρασύρθηκαν από την ομοιότητα των τεχνικών τους. Αυτό περιελάμβανε την εφαρμογή έντονων χρωμάτων και διακριτών πινελιών, που οδήγησαν σε ένα «ιμπρεσιονιστικό» και όχι υπερρεαλιστικό προϊόν. Αποδέχτηκε την πρόσκληση, έγινε μέλος της ομάδας των Ιμπρεσιονιστών και δημιουργώντας σχέσεις με καλλιτέχνες όπως ο Pierre-Auguste Renoir, o Claude Monet  και ο Camille Pissarro.

Ο Edgar Degas και η Mary Cassatt ήταν ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ζευγάρι . Εκείνη μια εύπορη Αμερικανίδα κι εκείνος Γάλλος, δέκα χρόνια μεγαλύτερός της που συχνάζει σε οίκους ανοχής και κάποτε δήλωσε ότι οι γυναίκες δεν αντιλαμβάνονται το στυλ. Παρ `όλα αυτά, έγιναν στενοί φίλοι και συνεργάτες.

Ο Degas μετέδωσε στην Cassatt πολλές από τις καλλιτεχνικές του τεχνικές, παρόλο που εκείνη ήταν μια επιτυχημένη καλλιτέχνιδα από μόνη της. Οι δυο τους συνεργάστηκαν για σχεδόν 40 χρόνια, ανταλλάσσοντας ιδέες, ενώ η Cassatt πόζαρε μερικές φορές για τον Degas.

Μικρό κορίτσι σε μια μπλε πολυθρόνα

Μικρό κορίτσι σε μια μπλε πολυθρόνα,  Mary Cassatt, 1878

Το έργο “Μικρό Κορίτσι σε Μπλε Πολυθρόνα” είναι μια ελαιογραφία του 1878 η οποία βρίσκεται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης της Τέχνης της Ουάσινγκτον. Ο Edgar Degas έχει κάνει μερικές αλλαγές στο συγκεκριμένο έργο.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό παράδειγμα του στυλ υπογραφής της Cassatt.

Η ίδια έγραψε κάποτε: “Μου αρέσει να ζωγραφίζω παιδιά. Είναι τόσο φυσικά και αληθινά.” Ο νατουραλισμός που παρατηρήθηκε εδώ, έγινε ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό των μεταγενέστερων πινάκων της με μπαλαρίνες, γυναίκες και παιδιά.

Στον πίνακα βλέπουμε ένα κορίτσι να κάθεται αναπαυτικά σε μια μπλε πολυθρόνα σε ένα δωμάτιο με τρεις άλλες καρέκλες που έχουν το ίδιο ντεσέν. Η μικρή κοιτάζει στο πάτωμα αγνοώντας ή αδιαφορώντας για το πορτρέτο που της ετοιμάζουν. Στην καρέκλα απέναντί ​​βρίσκεται ένα μικρό σκυλάκι “του καναπέ” , σε σκούρο καφέ χρώμα που μοιάζει με μπάλωμα σε σχέση με την ομοιομορφία των υπόλοιπων χρωμάτων του πίνακα. Το κουτάβι είναι ένα Griffon των Βρυξελλών.

Πιστεύεται ότι η καλλιτέχνιδα είδε για πρώτη φορά αυτή τη βελγική ράτσα σκύλων κατά την επίσκεψή της στην Αμβέρσα το 1873. O Degas της έκανε δώρο το εικονιζόμενο κουτάβι, Baptiste. Ο Batty – όπως τον έλεγαν – δεν ήταν μόνο η μούσα της, αλλά και  σταθερός σύντροφος της Cassatt για το υπόλοιπο της ζωής της.

Στον πίνακα δεν υπάρχουν τραπέζια ή στολίδια, τίποτα που να προσφέρει στον θεατή ή στο κορίτσι. Το παιδί φαίνεται ίσως κουρασμένο και βαριεστημένο. Τίποτα δεν υπάρχει εκεί που θα μπορούσε να της τραβήξει την προσοχή.  Μόνο δύο μεγάλα παράθυρα που βρίσκονται πίσω της και είναι κλειστά.

Τα έπιπλα με την έντονη επένδυση σε απόχρωση του μπλε κυριαρχούν αποτυπώνοντας μια περίεργη αίσθηση ανησυχίας και ατονίας, που ταιριάζουν και τα δύο στην πόζα κοριτσιού. Σαν να της ζητάει ο γονιός της να καθίσει σωστά στην καρέκλα ενώ εκείνη έχει τάση επαναστατική και προτιμά να μην υπακούσει και να είναι χαλαρή. Το ντύσιμό της ακολουθεί την τάση της μόδας εκείνης της εποχής. Το σάλι με τις κάλτσες της και τον φιόγκο στα μαλλιά της είναι ταιριαστά , τα μαλλιά της περιποιημένα, τα  παπούτσια της πεντακάθαρα και με αγκράφες που αστράφτουν. Όλα τα παραπάνω είναι εντελώς αντιφατικά με την ασυνείδητη στάση του σώματός της που όπως λέει η ιστορικός τέχνης Petra Chu, πρόκειται για «μια ριζικά νέα εικόνα της παιδικής ηλικίας». Ήταν μια εντελώς διαφορετική εικόνα από πολλούς πίνακες που απεικόνιζαν τα παιδιά ως ζωντανές κούκλες ή χερουβείμ.

Φυσικά, δεν είναι τυχαίο ότι μια γυναίκα ζωγράφισε τη συγκεκριμένη εικόνα. Τα νηπιαγωγεία στα σπίτια της μεσαίας τάξης ήταν ένας χώρος που σπάνια ή ποτέ δεν επισκεπτόταν οι άνδρες. Η ανατροφή των παιδιών ήταν αποκλειστικά γυναικεία απασχόληση. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγοι άντρες καλλιτέχνες ζωγράφισαν μωρά ή μικρά παιδιά. Ωστόσο,  δεν βρισκόμαστε σε βρεφονηπιακό σταθμό, αλλά σε ένα πεντακάθαρο σαλόνι το οποίο μοιάζει αταίριαστο για το κορίτσι, όπως και το ντύσιμό της.  Σαν θεατής αυτού του έργου, μου δημιουργείται η εντύπωση ότι το παιδί είναι κουρασμένο και καταπιεσμένο από τους κοινωνικούς περιορισμούς των ενηλίκων. Ζει αναγκαστικά σε ένα περιβάλλον που δεν το ευχαριστεί και με το δικό του τρόπο αντιδρά καθώς δεν έχει τη διάθεση να προσαρμοστεί.

Λέγεται ότι κορίτσι ήταν κόρη ενός φίλου του Degas και ότι ο πίνακας αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα της επιρροής του Degas στην Cassatt. Οι δυο τους είχαν σίγουρα πολλά κοινά- ακόμα και ως προς την καταγωγή τους. Και οι δύο γεννήθηκαν στην ανώτερη μεσαία τάξη, ήταν παιδιά τραπεζιτών κι είχαν ισχυρούς δεσμούς με την Αμερική.  Η μητέρα και η γιαγιά του Degas ήταν Αμερικανίδες και ο ίδιος είχε  μείνει με την οικογένειά του στη Νέα Ορλεάνη το 1872-1983.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ομοιότητες στο έργο τους είναι εντυπωσιακές.

Ο εν λόγω πίνακας, ωστόσο, δεν αναγνωρίστηκε αμέσως. Το 1878, το κομμάτι απορρίφθηκε από την Paris Exposition Universelle, την τρίτη Παγκόσμια Έκθεση της πόλης. Ο πίνακας ανήκε σε ιδιωτικά χέρια μέχρι το 1983, όταν οι Αμερικανοί φιλάνθρωποι Paul και Bunny Mellon τον δώρισαν στην Εθνική Πινακοθήκη της Τέχνης στην Ουάσινγκτον, DC Από τότε, το μουσείο δάνεισε τον πίνακα στο Εθνικό Μουσείο Γυναικών στις Τέχνες, το Ινστιτούτο Τέχνης Institute του Σικάγο, το Μουσείο Καλών Τεχνών στη Βοστώνη, την Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο, Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, το Μουσείο Τέχνης του Λος Άντζελες και το Μουσείο Καλών Τεχνών στο Χιούστον – για να αναφέρουμε μερικά. Με κάθε νέο προορισμό που του έργου, η αγάπη για το τολμηρό πορτρέτο της Cassatt μεγάλωσε.

Οι μητέρες και τα παιδιά τους ήταν τα αγαπημένα της θέματα

Μητέρα και παιδί (Ο οβάλ καθρέφτης),  Mary Cassatt 1899

Αν και πειραματίστηκε με διαφορετικά θέματα, τα πιο γνωστά έργα της Cassatt απεικόνιζαν οικιακές σκηνές, συχνά με παιδιά και τις μητέρες τους. Αυτές οι απεικονίσεις κυρίως της ιδιωτικής σφαίρας διέφεραν από αυτές των ανδρών συγχρόνων της. οι γυναίκες στην τέχνη της δεν εμφανίζονταν σε σχέση με τους άντρες στη ζωή τους. Αυτά τα έργα τέχνης όχι μόνο διευκρίνισαν, αλλά γιόρτασαν και απέδωσαν φόρο τιμής στον αναμενόμενο ρόλο μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια της ζωής της Cassatt. Αν και δεν ήταν μια εμπειρία που επιθυμούσε η Cassatt  καθώς δεν παντρεύτηκε ποτέ, ωστόσο την αναγνώρισε και την μνημόνευσε στο έργο της.

Τα προβλήματα υγείας που διέκοψαν το έργο της Cassatt

Μετά από ένα ταξίδι στην Αίγυπτο το 1910, η Cassatt γοητεύτηκε από την ομορφιά που είχε δει, αλλά βρέθηκε εξαντλημένη και σε δημιουργική ύφεση. Στη συνέχεια, το 1911, διαγνώστηκε με διαβήτη, ρευματισμούς, καταρράκτη και νευραλγία. Συνέχισε να ζωγραφίζει όσο μπορούσε μετά τη διάγνωσή της, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει το 1914 καθώς ήταν σχεδόν τυφλή. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έζησε σχεδόν σε πλήρη τύφλωση και δυστυχώς δεν μπόρεσε ποτέ ξανά να ζωγραφίσει.

Νέα μητέρα ράβει, Mary Cassatt, 1900

Υποστήριξε τα δικαιώματα των γυναικών

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής και της καριέρας της, η Cassatt  ήθελε τα ίδια δικαιώματα με τους συγχρόνους της και πάλεψε ενάντια σε κάθε εμπόδιο που βρισκόταν στο δρόμο της. Παρά το γεγονός ότι έχασε την όρασή της και την ικανότητά της να ζωγραφίζει στα τελευταία της χρόνια, συνέχισε να αγωνίζεται για τα δικαιώματα των άλλων γυναικών. Το έκανε με τα έργα τέχνης της, συνεισφέροντας 18 πίνακες σε μια έκθεση που διοργάνωσε η φίλη της Louisine Havemeyer για να υποστηρίξει το κίνημα της ψήφου των γυναικών.

Δημοπρατημένοι πίνακες της Mary Cassatt

Παιδιά που παίζουν με έναν σκύλο της Mary Cassatt, 1907

Οίκος δημοπρασιών: Christie`s, Νέα Υόρκη

Τιμή πώλησης: 4.812.500 USD

Πουλήθηκε το 2007

Η Sara κρατώντας μια γάτα, Mary Cassatt, 1907-08

Οίκος δημοπρασιών: Christie`s, Νέα Υόρκη

Τιμή πώλησης: 2.546.500 USD

Πουλήθηκε το 2000

Μια αγκαλιά για καληνύχτα,  Mary Cassatt,

Οίκος δημοπρασιών 1880: Sotheby`s, Νέα Υόρκη

Τιμή πώλησης: 4.518.200 USD

Πουλήθηκε το 2018