Η Ελλάδα ίσως να μη φέρνει αμέσως στο μυαλό την εικόνα μιας χώρας με υψηλές αμυντικές δαπάνες — όμως μόνο 4 σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ξόδεψαν μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα το περασμένο έτος.
Εκτός από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ, στη λίστα περιλαμβάνονται η Πολωνία, η Λετονία και η Εσθονία, χώρες που αύξησαν τις αμυντικές τους δαπάνες ως απάντηση στην επιθετικότητα της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια.
Η Ελλάδα, από την πλευρά της, παραμένει σταθερά ανάμεσα στις χώρες με τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, με περίπου 3,1% του ΑΕΠ της να κατευθύνεται στην άμυνα το 2024.
Στην καρδιά των ελληνικών αμυντικών κινήτρων βρίσκεται η τεταμένη και συχνά συγκρουσιακή σχέση της Αθήνας με την επίσης σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, Τουρκία.
Ελληνοτουρκικές εντάσεις
Η Ελλάδα και η Τουρκία «κουβαλούν βαρύ ιστορικό φορτίο», δήλωσε ο Jacob Kirkegaard, ανώτερος ερευνητής στο think tank Bruegel, στο CNBC.
Οι εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών χρονολογούνται αιώνες πίσω και περιλαμβάνουν πολέμους, τον εκτοπισμό άνω του 1 εκατομμυρίου ανθρώπων, συγκρούσεις για τον έλεγχο της Κύπρου και μια γεωγραφική διάσταση που περιπλέκει περαιτέρω τις σχέσεις, ανέφερε.
«Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ελληνικών νησιών πολύ κοντά στις τουρκικές ακτές, τα οποία θεωρητικά η Τουρκία θα μπορούσε να εισβάλει σχετικά εύκολα», σημείωσε ο Kirkegaard. «Η Ελλάδα παραδοσιακά διατηρεί σημαντική στρατιωτική παρουσία σχεδόν σε όλα αυτά τα νησιά, κάτι που είναι ιδιαίτερα κοστοβόρο, καθώς απαιτεί πολλές φρουρές και μονάδες».
Η αίσθηση της «τουρκικής απειλής» παραμένει ζωντανή και σήμερα, σύμφωνα με τον Γιώργο Τζογόπουλο, ανώτερο ερευνητή στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
«Η Ελλάδα δαπανά σημαντικά ποσά για την άμυνα ώστε να προστατεύσει την κυριαρχία της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα», εξηγεί.
Η αστάθεια σε γειτονικές περιοχές, όπως η Μέση Ανατολή, και ιδιαίτερα η «επιθετική πολιτική» της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου καθιστούν αναγκαία για την Ελλάδα τη διατήρηση ισχυρής αμυντικής στάσης.
«Η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή από το να είναι προετοιμασμένη για κάθε ενδεχόμενο», καταλήγει.
Είναι η Ελλάδα στρατιωτική υπερδύναμη; Οι ειδικοί βλέπουν «ρωγμές» πίσω από τον μεγάλο αμυντικό προϋπολογισμό
Παρά τις υψηλές αμυντικές δαπάνες, η στρατιωτική ισχύς της Ελλάδας παρουσιάζει αδυναμίες, σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο CNBC.
Όπως εξηγεί ο Wolfango Piccoli, συμπρόεδρος της Teneo (εταιρείας ανάλυσης πολιτικού ρίσκου), η Ελλάδα έχει στραφεί τα τελευταία χρόνια —ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία— σε επενδύσεις σε προηγμένα οπλικά συστήματα. Ωστόσο, σημαντικό μέρος αυτών των δαπανών κατευθύνεται στο εξωτερικό.
«Η χώρα εξακολουθεί να μην διαθέτει ισχυρή εγχώρια αμυντική βιομηχανία και βασική προτεραιότητα για το μέλλον είναι η δημιουργία και διατήρηση μιας αυτόνομης βιομηχανικής βάσης, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από ξένους προμηθευτές όπλων», τονίζει ο Piccoli.
Ο Jacob Kirkegaard προσθέτει πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει και πρακτικά προβλήματα επιχειρησιακής ετοιμότητας. Πολλά από τα άρματα μάχης του ελληνικού στρατού είναι παλαιάς τεχνολογίας, ενώ το προσωπικό δεν είναι επαρκώς εκπαιδευμένο για μαζική χρήση τους. Επιπλέον, ο εξοπλισμός είναι συχνά διασκορπισμένος σε διάφορα νησιά, γεγονός που δυσκολεύει τον συντονισμό σε περιόδους κρίσης.
«Επομένως, στην περίπτωση της Ελλάδας, θα ήταν λάθος να ταυτίσει κανείς τις υψηλές δαπάνες με πραγματική στρατιωτική ισχύ», καταλήγει ο Kirkegaard.
Η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ
Καθώς οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ συγκεντρώνονται αυτή την εβδομάδα, τα επίπεδα αμυντικών δαπανών της Ελλάδας αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τη φωνή της χώρας ανάμεσα στα 32 μέλη της Συμμαχίας.
Οι δαπάνες αυτές έχουν ήδη βελτιώσει τις σχέσεις της Ελλάδας με μεγάλες δυνάμεις, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία, σύμφωνα με τον Wolfango Piccoli, εν μέρει επειδή οι χώρες αυτές προμηθεύουν την Αθήνα με στρατιωτικό εξοπλισμό.
«Οι αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα λειτουργούν και ως εργαλείο γεωπολιτικής επιρροής, ενισχύοντας το κύρος και τις εγγυήσεις ασφαλείας της χώρας σε ένα σύνθετο περιφερειακό περιβάλλον», πρόσθεσε ο Piccoli.
Κύριο θέμα στην ατζέντα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ θα είναι οι αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με το Reuters, τα μέλη της Συμμαχίας έχουν συμφωνήσει κατ’ αρχήν να αυξήσουν τον στόχο των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 3,5% θα αφορά παραδοσιακά αμυντικά ζητήματα και το 1,5% συναφείς τομείς, όπως υποδομές και κυβερνοασφάλεια.
Η μετάβαση στον στόχο του 5% θα είναι πολύ μικρότερη για την Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες, όμως ακόμη και η Αθήνα ενδέχεται να μην καταφέρει να τον επιτύχει, σύμφωνα με τον Jacob Kirkegaard.
«Θεωρώ ότι η Ελλάδα θα ανταποκριθεί ιδιαίτερα σε αυτούς τους νέους στόχους του ΝΑΤΟ; Όχι, νομίζω πως όχι, επειδή η ευρύτερη στροφή του ΝΑΤΟ προς υψηλότερες δαπάνες οφείλεται στην επιθετικότητα της Ρωσίας, που δεν αποτελεί, ας πούμε, την κύρια στρατιωτική απειλή για την Ελλάδα», σχολίασε.
