Τον Ιούνιο και τις πρώτες μέρες του Ιουλίου του 2025 η Ευρώπη βίωσε ένα από τα πιο πρόωρα και έντονα κύματα καύσωνα στην ιστορία της.
Παρίσι, Μιλάνο, Αθήνα, Μαδρίτη κατέγραψαν υψηλά ρεκόρ θερμοκρασιών. Οι υγειονομικές αρχές σε ολόκληρη την ήπειρο εξέδιδαν αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις.
Η καθηγήτρια θεραπευτικής – επιδημιολογίας – προληπτικής ιατρικής, παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου αναφέρουν ότι μια πρόσφατη ανάλυση του Imperial College του Λονδίνου κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο ανθρώπινος παράγοντας της κλιματικής αλλαγής σχεδόν τριπλασίασε τους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη στο φετινό κύμα καύσωνα. Συγκεκριμένα, σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις (όπως το Λονδίνο, η Ρώμη, η Βαρκελώνη και η Λισαβόνα), εκτιμήθηκαν πάνω από 2.000 θάνατοι λόγω υψηλών θερμοκρασιών μέσα σε μόλις δέκα μέρες, από τους οποίους οι 1504 οφείλονταν αποκλειστικά στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Το 80% των θερμικών θανάτων αφορούσαν άτομα άνω των 65 ετών. Στη Μαδρίτη, το 90% των θερμικών θανάτων αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή. Στο Μιλάνο σημειώθηκαν 317 θάνατοι σε 10 μέρες.
Οι αριθμοί αυτοί γίνονται ακόμα πιο ανησυχητικοί όταν λάβουμε υπόψη ότι τα ιατρικά έγγραφα και τα πιστοποιητικά θανάτου σπανίως αναφέρουν τη ζέστη ως αιτία ή συνεισφέροντα παράγοντα. Δυστυχώς, οι περισσότεροι γιατροί δεν καταγράφουν τη ζέστη ως αίτιο στα ιστορικά τους αρχεία.
Η χρόνια έκθεση σε θερμικές συνθήκες επιδεινώνει υπάρχουσες παθήσεις όπως καρδιοπάθειες, άσθμα, διαβήτη και ψυχικές διαταραχές.
Είναι ανάγκη να υπάρξει διαφορετική ματιά και την αντιμετώπιση της ζέστης. «Απλώς κάνει ζέστη» λέμε αρκετές φορές. Όμως, είναι υγειονομική κρίση με ξεκάθαρα αίτια και συνέπειες.
Έρευνα ιατρικού περιοδικού JAMA
Η έρευνα καταγράφει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γιατροί στις ΗΠΑ για να καταφέρουν να κωδικοποιήσουν σωστά τις θερμικές επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών. Σύμφωνα με τους γιατρούς είναι δύσκολη η τεκμηρίωση της αιτιακής σχέσης (ήλιος- επιπτώσεις στην υγεία- θάνατος). Ακόμα κι όταν υπάρχει υποψία, οι γιατροί πιέζονται χρονικά, ειδικά στα ΤΕΠ, αφού προτεραιότητα είναι να σωθεί ο ασθενής και όχι η έρευνα για όλα τα κοινωνικά ή περιβαλλοντικά αίτια.
Έχουν γίνει προτάσεις για να ενισχυθεί η κωδικοποίηση. Για να γεφυρωθεί το χάσμα, οι ειδικοί ζητούν να ενταχθεί η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στην υγεία, στην εκπαίδευση των γιατρών. Αυτό περιλαμβάνει την ευαισθητοποίηση γύρω από τις χρόνιες επιπτώσεις της θερμότητας – όχι μόνο τις οξείες (π.χ. θερμοπληξία), αλλά και την επιδείνωση ήδη υπαρχουσών παθήσεων.
Η Ashley Ward το συνοψίζει εύστοχα: «Ξέρω ότι είναι μεγάλη απαίτηση να ζητάμε από τους γιατρούς να αλλάξουν τον τρόπο που σκέφτονται για την κωδικοποίηση. Όμως χωρίς αυτά τα δεδομένα, πώς θα πείσουμε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι χρειάζονται μέτρα;»
Καθώς τα κύματα καύσωνα αρχίζουν νωρίτερα, εντείνονται και χτυπούν όλο και πιο πολλές περιοχές, ακόμα και «παραδοσιακά δροσερές», το κόστος της αδράνειας μεγαλώνει. Δεν είναι πια μόνο θέμα αδρής καταγραφής ή στατιστικής, αλλά συνολικής επιβίωσης σε έναν περιβάλλον υπερθέρμανσης του πλανήτη.
