Αντιπροσωπείες από το Ιράν και τις τρεις ευρωπαϊκές δυνάμεις —Γερμανία, Βρετανία και Γαλλία— πρόκειται να συναντηθούν σήμερα Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη για την επανεκκίνηση των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Η συνάντηση έρχεται ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απειλούν ανοιχτά να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό «snapback», δηλαδή την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ, βάσει της συμφωνίας του 2015.
Πρόκειται για την πρώτη επίσημη συνάντηση μετά την ισραηλινή επίθεση στα μέσα Ιουνίου, η οποία προκάλεσε 12ήμερο πόλεμο και έπληξε κρίσιμες στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν. Η επίθεση κόστισε τη ζωή σε ανώτερους στρατιωτικούς, επιστήμονες και εκατοντάδες αμάχους, εκτροχιάζοντας τις συνομιλίες ΗΠΑ–Ιράν που είχαν ξεκινήσει από τον Απρίλιο.
Ευρωπαϊκή πίεση και προειδοποιήσεις Τεχεράνης
Οι ευρωπαϊκές χώρες (γνωστές και ως E3) έχουν προειδοποιήσει ότι, ελλείψει συμφωνίας, είναι έτοιμες να ενεργοποιήσουν έως τα τέλη Αυγούστου τον μηχανισμό «snapback», που προβλέπει την αυτόματη επαναφορά κυρώσεων του ΟΗΕ. Η δυνατότητα αυτή λήγει τον Οκτώβριο.
«Η αδράνεια δεν είναι επιλογή», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης, σημειώνοντας ότι το Ιράν θα ενημερωθεί πως το χρονικό περιθώριο κλείνει. Παράλληλα, ζήτησε από την Τεχεράνη «ξεκάθαρες κινήσεις» για τον περιορισμό του εμπλουτισμού ουρανίου και την επανέναρξη της συνεργασίας με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ του Ιράν, Καζέμ Γκαριμπαμπαντί, που ηγείται της ιρανικής αποστολής, προειδοποίησε ότι η ενεργοποίηση κυρώσεων «είναι εντελώς παράνομη» και κατηγόρησε τις ευρωπαϊκές χώρες ότι έχουν αθετήσει τις δεσμεύσεις τους από το 2015, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ.
Σοβαρές προειδοποιήσεις για αποχώρηση από τη συνθήκη μη διάδοσης
Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι, αν επανέλθουν οι κυρώσεις, η χώρα ίσως αποχωρήσει από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων (NPT), κάτι που θα ενίσχυε περαιτέρω την απομόνωση της Τεχεράνης και θα επιδείνωνε την ήδη εύθραυστη οικονομία της.
Το Ισραήλ, έχει καλέσει τις ευρωπαϊκές χώρες να προχωρήσουν άμεσα σε ενεργοποίηση του μηχανισμού.
Ρήγμα ΗΠΑ–Ιράν και συγκρούσεις
Στις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε επίθεση λίγες ημέρες πριν από τον προγραμματισμένο 6ο γύρο συνομιλιών ΗΠΑ–Ιράν. Στις 22 Ιουνίου, οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν αεροπορικά πλήγματα σε εγκαταστάσεις του Ιράν σε Φορντό, Ισφαχάν και Νατάνζ.
Η ΙΑΕΑ έχει αναφέρει ότι το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο σε ποσοστά έως και 60% — πολύ πάνω από το όριο του 3,67% που προέβλεπε η συμφωνία του 2015 και κοντά σε επίπεδα παραγωγής πυρηνικού όπλου.
Το Ιράν δηλώνει πρόθυμο να διαπραγματευτεί τον ρυθμό και τα επίπεδα εμπλουτισμού, όχι όμως το δικαίωμα του εμπλουτισμού, το οποίο θεωρεί «μη διαπραγματεύσιμο» και συνδεδεμένο με την εθνική υπερηφάνεια.
Μετά τον πόλεμο, η Τεχεράνη έχει διακόψει τη συνεργασία της με τον IAEA, κατηγορώντας τον οργανισμό για προκατάληψη και σιωπή απέναντι στις επιθέσεις που δέχθηκε. Οι επιθεωρητές έχουν αποχωρήσει, αν και τεχνικό κλιμάκιο αναμένεται να επιστρέψει εντός των επόμενων εβδομάδων.
Το Ισραήλ προειδοποίησε ότι θα συνεχίσει τις επιθέσεις εάν το Ιράν επιχειρήσει να αποκαταστήσει τις εγκαταστάσεις ή πλησιάσει την απόκτηση πυρηνικών δυνατοτήτων. Η Τεχεράνη από την πλευρά της έχει δεσμευτεί για σκληρή απάντηση σε οποιαδήποτε νέα επίθεση.
Πηγή: AFP
