Στις 19 Ιουλίου του 1799, ανακαλύφθηκε μια μαύρη πλάκα από βασάλτη χαραγμένη με αρχαία γραφή. Οι επιγραφές της, η γλώσσα και ο πολιτισμός της αρχαίας Αιγύπτου άνοιξαν ξαφνικά στους επιστήμονες όσο ποτέ άλλοτε.

Αν και υπάρχει κάποια συζήτηση για την ακριβή ημερομηνία, την πιθανή 19η Ιουλίου 1799, κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής εκστρατείας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη,  ένας Γάλλος στρατιώτης ανακαλύπτει μια μαύρη πλάκα από βασάλτη χαραγμένη με αρχαία γραφή κοντά στην πόλη της Ροζέτα, περίπου 55 χλμ ανατολικά από Αλεξάνδρεια. Η πέτρα με ακανόνιστο σχήμα περιείχε θραύσματα αποσπασμάτων γραμμένα σε τρεις διαφορετικές γραφές: ελληνικά, αιγυπτιακά ιερογλυφικά και αιγυπτιακά δημοτικά. Τα αρχαία ελληνικά στην πέτρα της Ροζέτας, έδειξαν στους  αρχαιολόγους ότι γράφτηκε από ιερείς που τιμούσαν τον βασιλιά της Αιγύπτου, Πτολεμαίο Ε`, τον δεύτερο αιώνα π.Χ. Πιο εκπληκτικά, το ελληνικό απόσπασμα ανήγγειλε ότι οι τρεις γραφές είχαν όλες το ίδιο νόημα. Το τεχνούργημα κρατούσε έτσι το κλειδί για την επίλυση του γρίφου των ιερογλυφικών, μιας γραπτής γλώσσας που ήταν «νεκρή» για σχεδόν 2.000 χρόνια.

Τι είναι η πέτρα της Ροζέτας;

Η πέτρας της Ροζέτας είναι μια πλάκα από γρανιτοειδή πέτρα με γραπτό διάταγμα που εκδόθηκε το 196 π.Χ. από μια ομάδα αιγυπτιακού κλήρου και τον ηγεμόνα της Αιγύπτου, Πτολεμαίο Ε`, που πιστοποιεί τη γενναιοδωρία και την ευσέβειά του. Το διάταγμα είναι γραμμένο με τρεις τρόπους: ιερογλυφικά, που χρησιμοποιούνταν κυρίως από ιερείς. Δημοτικά, ένα κάπως απλούστερο σενάριο που χρησιμοποιείται για καθημερινούς σκοπούς και αρχαία ελληνικά. Η χρήση των ιερογλυφικών εξαφανίστηκε μετά τον 4ο αιώνα και το σύστημα γραφής έγινε αίνιγμα για τους μελετητές, καθιστώντας την πέτρα βασικό εργαλείο για να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν την ξεχασμένη από καιρό γλώσσα.

Όταν ο Ναπολέων, ένας αυτοκράτορας γνωστός για τη διαφωτισμένη του άποψη για την εκπαίδευση, την τέχνη και τον πολιτισμό, εισέβαλε στην Αίγυπτο το 1798, πήρε μαζί του μια ομάδα μελετητών και τους είπε να αρπάξουν όλα τα σημαντικά πολιτιστικά αντικείμενα για τη Γαλλία. Ο Pierre Bouchard, ένας από τους στρατιώτες του Ναπολέοντα, γνώριζε αυτή τη διαταγή όταν βρήκε την πέτρα από βασάλτη, η οποία ήταν σχεδόν τέσσερα πόδια μήκος και δυόμισι πόδια πλάτος, σε ένα φρούριο κοντά στη Ροζέτα. Όταν οι Βρετανοί νίκησαν τον Ναπολέοντα το 1801, κατέλαβαν την Πέτρα της Ροζέτας.

Αρκετοί μελετητές, συμπεριλαμβανομένου του Άγγλου Thomas Young, σημείωσαν πρόοδο με την αρχική ιερογλυφική ​​ανάλυση της πέτρας της Ροζέτα. Ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Jean-Francois Champollion (1790-1832), ο οποίος είχε διδάξει ο ίδιος αρχαίες γλώσσες, τελικά έσπασε τον κώδικα και αποκρυπτογράφησε τα ιερογλυφικά χρησιμοποιώντας ως οδηγό τις γνώσεις του στα ελληνικά. Τα ιερογλυφικά χρησιμοποιούσαν εικόνες για να αναπαραστήσουν αντικείμενα, ήχους και ομάδες ήχων. Μόλις μεταφράστηκαν οι επιγραφές της πέτρας της Ροζέτα, η γλώσσα και ο πολιτισμός της αρχαίας Αιγύπτου άνοιξαν ξαφνικά στους επιστήμονες όσο ποτέ άλλοτε.