Λίγες ημέρες πριν από την ευρωπαϊκή προθεσμία, το Ιράν ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι ο υπουργός Εξωτερικών του θα πραγματοποιήσει τηλεδιάσκεψη με τους ομολόγους του της Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας για να αποφευχθεί η εκ νέου επιβολή κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Η κλήση, που είχε προγραμματιστεί για την Παρασκευή από τον Υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA, γίνεται καθώς οι τρεις χώρες που συμμετείχαν στη συμφωνία του 2015 με την Τεχεράνη απειλούν να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό «snapback» για την επαναφορά των κυρώσεων. Στην τηλεδιάσκεψη θα συμμετάσχει επίσης ο επικεφαλής διπλωμάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέφερε το IRNA.
Οι ανησυχίες των Ευρωπαίων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο εμπλούτιζε ουράνιο σε επίπεδα κοντά σε αυτά που απαιτούνται για όπλα πριν τον 12ήμερο πόλεμο Ιράν – Ισραήλ τον Ιούνιο που έπληξε τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις, έχουν ενταθεί μετά την απόφαση της Τεχεράνης να διακόψει κάθε συνεργασία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Αυτό έχει αφήσει τη διεθνή κοινότητα χωρίς επαρκή εικόνα για το πρόγραμμα και τα αποθέματα ουρανίου εμπλουτισμένου σε καθαρότητα 60% – μόλις ένα τεχνικό βήμα πριν από το επίπεδο 90% που απαιτείται για κατασκευή όπλων.
Το Ιράν επιμένει ότι το πρόγραμμα είναι ειρηνικό, αν και παραμένει το μόνο μη πυρηνικά εξοπλισμένο κράτος που εμπλουτίζει ουράνιο σε τόσο υψηλά επίπεδα. Οι ΗΠΑ, η IAEA και άλλοι εκτιμούν ότι το Ιράν είχε πυρηνικό οπλικό πρόγραμμα έως το 2003.
Ευρωπαϊκή επιστολή έθεσε προθεσμία
Σε επιστολή της 8ης Αυγούστου, οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες προειδοποίησαν την Τεχεράνη ότι θα προχωρήσουν στην ενεργοποίηση του «snapback» εάν δεν βρεθεί «ικανοποιητική λύση» στα ζητήματα του πυρηνικού προγράμματος. Η προθεσμία λήγει στις 31 Αυγούστου, αφήνοντας ελάχιστο χρόνο για επίτευξη συμφωνίας, με τους Ευρωπαίους να εμφανίζονται όλο και πιο δύσπιστοι μετά από χρόνια ατελέσφορων διαπραγματεύσεων.
Η αποκατάσταση της πρόσβασης της IAEA αποτελεί βασικό σημείο των συζητήσεων. Το Ιράν έχει κατηγορήσει την υπηρεσία του ΟΗΕ για τον πόλεμο με το Ισραήλ, χωρίς να προσκομίσει αποδείξεις. Η IAEA εκδίδει τριμηνιαίες εκθέσεις για το ιρανικό πρόγραμμα και η συμφωνία του 2015 της παρείχε διευρυμένα δικαιώματα επιθεώρησης.
Το Ιράν έχει επίσης απειλήσει με σύλληψη τον γενικό διευθυντή της IAEA, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, εάν επισκεφθεί τη χώρα, περιπλέκοντας περαιτέρω τις συνομιλίες. Ο Γκρόσι φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, κάτι που η Τεχεράνη επικαλείται στις επικρίσεις της προς τον Αργεντινό διπλωμάτη.
Παράλληλα με την τηλεδιάσκεψη Ιράν–Ευρώπης, αξιωματούχοι της IAEA στη Βιέννη επρόκειτο να συναντηθούν με Ιρανούς αξιωματούχους, σύμφωνα με διπλωμάτη που γνωρίζει το ζήτημα και μίλησε στο Associated Press υπό καθεστώς ανωνυμίας. Οι συζητήσεις αποτελούν συνέχεια συνάντησης της 11ης Αυγούστου στην Τεχεράνη με τον Μάσιμο Απάρο, αναπληρωτή του Γκρόσι.
Η Τεχεράνη προσπαθεί να υποβαθμίσει την απειλή «snapback»
Στην ανακοίνωση για την τηλεδιάσκεψη, το IRNA δεν ανέφερε την προθεσμία, παρουσιάζοντας αντ’ αυτού τις ανησυχίες του Ιράν ως κύριο θέμα. Επικαλούμενο τον εκπρόσωπο του ΥΠΕΞ Εσμαΐλ Μπαγκαΐ, το πρακτορείο ανέφερε ότι ο Αραγκτσί «θα συζητήσει την άρση των παράνομων κυρώσεων» και «την ανάγκη των εμπλεκόμενων μερών να απαντήσουν στις εγκληματικές επιθέσεις κατά των ειρηνικών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν». Ο ίδιος ο Αραγκτσί επιχείρησε επίσης να υποβαθμίσει την απειλή που συνεπάγεται το «snapback».
Η δυνατότητα ενεργοποίησης του «snapback» στη συμφωνία λήγει τον Οκτώβριο, αυξάνοντας την πίεση προς τους Ευρωπαίους να το χρησιμοποιήσουν ως διαπραγματευτικό χαρτί πριν χαθεί η δυνατότητα αυτή.
Μετά τη λήξη, οποιαδήποτε προσπάθεια επαναφοράς των κυρώσεων μπορεί να μπλοκαριστεί από το βέτο της Κίνας και της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, δύο χώρες που στο παρελθόν έχουν δείξει στήριξη στο Ιράν αλλά παρέμειναν εκτός του πολέμου του Ιουνίου.
