Λίγο πριν από την επίσημη ανακοίνωση του φετινού Νόμπελ Ειρήνης, ένα πράγμα μοιάζει βέβαιο: ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα είναι ο νικητής που τόσο πολύ θα ήθελε να είναι. Η ανακοίνωση αναμένεται την Παρασκευή στις 12:00 (ώρα Ελλάδος), στο Όσλο, σε μια χρονιά που σημαδεύεται από ρεκόρ ενόπλων συγκρούσεων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, το 2024 καταγράφηκαν οι περισσότερες ένοπλες συρράξεις από το 1946, γεγονός που σκιάζει τη διαδικασία και καθιστά τη φετινή επιλογή πιο κρίσιμη από ποτέ.
Ο Τραμπ και το «ανέφικτο» Νόμπελ Ειρήνης
Παρά τις δικές του δηλώσεις ότι αξίζει το βραβείο για τον ρόλο του στην επίλυση οκτώ διεθνών κρίσεων, οι ειδικοί αποκλείουν κατηγορηματικά την πιθανότητα να το λάβει φέτος ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
«Όχι, φέτος δεν θα είναι ο Τραμπ», δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο σουηδός καθηγητής Πέτερ Βάλενστεν, ειδικός σε διεθνή θέματα. «Ίσως όμως την ερχόμενη χρονιά; Μέχρι τότε, η σκόνη θα έχει κατακάτσει γύρω από τις διάφορες πρωτοβουλίες του, κυρίως σχετικά με την κρίση στη Γάζα», προσθέτει.
Η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου έρευνας για την Ειρήνη του Όσλο (PRIO), επισημαίνει ότι οι πολιτικές του Τραμπ έρχονται σε αντίθεση με τις αρχές του ίδιου του Άλφρεντ Νόμπελ, ο οποίος προώθησε την αδελφοσύνη των λαών και τον αφοπλισμό.
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από δεθνείς οργανισμούς, οι εμπορικοί πόλεμοι «ακόμα και με συμμάχους», και οι επιθέσεις εναντίον θεσμών και ελευθεριών, αποτελούν, όπως λέει, βαρύ φορτίο για έναν υποψήφιο ειρηνοποιό.
Ποια είναι τα φαβορί
Η φετινή διαδικασία έχει 338 προτεινόμενους υποψήφιους, άτομα και οργανισμούς, αν και ο πλήρης κατάλογος θα παραμείνει μυστικός για 50 χρόνια, όπως ορίζουν οι κανόνες.
Σύμφωνα με πληροφορίες που διαρρέουν στο Όσλο, ανάμεσα στα επικρατέστερα ονόματα βρίσκονται:
- Οι Πυρήνες Άμεσης Επέμβασης (ERR), δίκτυο εθελοντών από το Σουδάν
- Η Γιούλια Ναβάλναγια, χήρα του Ρώσου αντιπολιτευόμενου Αλεξέι Ναβάλνι
- Το γραφείο του ΟΑΣΕ για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (BIDDH)
Άλλοι παρατηρητές θεωρούν πιθανή τη βράβευση διεθνών θεσμών, όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες (HCR) ή η UNRWA, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, σε μια προσπάθεια να σταλεί μήνυμα ανθρωπισμού και πολυμερούς συνεργασίας.
«Επιστροφή στις κλασικές αξίες της ειρήνης»
Όπως επισημαίνει ο Χάλβαρντ Λέιρα, διευθυντής ερευνών στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (NUPI), η επιτροπή τα τελευταία χρόνια φαίνεται να «επιστρέφει στις παραδοσιακές αξίες» του βραβείου, προβάλλοντας τη δημοκρατία, την ελευθερία του Τύπου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Η διαίσθηση μου είναι ότι φέτος θα επιλεγεί ένα πρόσωπο όχι υπερβολικά αμφιλεγόμενο», εκτιμά ο ίδιος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η επιτροπή θα επιδιώξει να ενώσει και όχι να διχάσει.
Το μεγάλο στοίχημα της επιτροπής
Η πενταμελής επιτροπή του Όσλο, με επικεφαλής τον Γέργκεν Βάντε Φρίντνες, έχει το δύσκολο έργο να επιλέξει ανάμεσα σε εκατοντάδες αξιόλογες υποψηφιότητες σε μια εποχή παγκόσμιας ανασφάλειας. Όπως λέει ο ίδιος:
«Αυτό που εξετάζουμε πριν απ’ όλα είναι τι έχουν επιτύχει οι υποψήφιοι στην υπηρεσία της ειρήνης». Αν επιλεγεί ένας θεσμός, μια γυναίκα-σύμβολο ή μια απρόσμενη υποψηφιότητα, θα φανεί σύντομα. Μέχρι τότε, ένα είναι βέβαιο: ο κόσμος χρειάζεται όσο ποτέ ένα μήνυμα ελπίδας.
