Οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνεδριάζοντας στις 20 Οκτωβρίου 2025 στις Βρυξέλλες, ενέκριναν τη γενική προσέγγιση του νέου κανονισμού REPowerEU, που προβλέπει τη σταδιακή απαγόρευση όλων των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου (αγωγών και LNG) έως την 1η Ιανουαρίου 2028.
Η συμφωνία υπερψηφίστηκε χωρίς τη συναίνεση Ουγγαρίας και Σλοβακίας, αποτελώντας κομβικό ορόσημο στην προσπάθεια για ενεργειακή ασφάλεια και στρατηγική αυτονομία. «Με τη σημερινή συμφωνία στέλνουμε ξεκάθαρο μήνυμα: η Ευρώπη αρνείται να είναι ευάλωτη σε ενεργειακό εκβιασμό», δήλωσε ο Δανός υπουργός Ενέργειας Λαρς Όαγκρααρντ.
Ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, χαιρέτισε την απόφαση, υπογραμμίζοντας: «Πρέπει να σταματήσουμε να χρηματοδοτούμε τον πόλεμο. Η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο είναι πολιτική και ηθική αναγκαιότητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο για να εξασφαλίσει προσιτές τιμές ενέργειας και μια δίκαιη μετάβαση για όλους».
Και πρόσθεσε πως, η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τη νέα κατεύθυνση, καθώς «θωρακίζει την ευρωπαϊκή αγορά και αναδεικνύει τη χώρα σε σταθερό ενεργειακό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου».
Το περιεχόμενο του κανονισμού
Ο κανονισμός εισάγει δεσμευτική “απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου” με σταδιακή εφαρμογή:
- από το 2026, για βραχυπρόθεσμα συμβόλαια.
- από την 1η Ιανουαρίου 2028, επεκτείνεται σε όλες τις εισαγωγές.
Θεσπίζεται υποχρέωση “προέγκρισης για κάθε εισαγωγή φυσικού αερίου” και αυστηρός έλεγχος προέλευσης, προκειμένου να αποτραπεί η παράκαμψη μέσω τρίτων χωρών. Παράλληλα, απλουστεύονται οι διαδικασίες για τις εισαγωγές από αξιόπιστα κράτη που δεν εμπορεύονται ρωσικό αέριο.
Εθνικά σχέδια διαφοροποίησης και πράσινη κατεύθυνση
Κάθε κράτος-μέλος θα υποβάλει έως την 1η Μαρτίου 2026 “εθνικό σχέδιο διαφοροποίησης φυσικού αερίου”, το οποίο θα περιγράφει μέτρα εξοικονόμησης, ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών και νέων υποδομών. Αντίστοιχα σχέδια θα αφορούν και το πετρέλαιο, στο πλαίσιο του στόχου πλήρους απεξάρτησης από ρωσικές εισαγωγές έως το 2028.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) θα παρακολουθούν την εφαρμογή μέσω ετήσιων εκθέσεων και διασταυρούμενων ελέγχων συμμόρφωσης. Οι εταιρείες που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους θα αντιμετωπίζουν κυρώσεις και περιορισμό πρόσβασης στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας.
Απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο
Το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην ΕΕ μειώθηκε από πάνω από 40% το 2021 σε περίπου 11% το 2024. Για το φυσικό αέριο μέσω αγωγών και το LNG (ΥΦΑ= Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο) μαζί, η Ρωσία αντιπροσώπευε λιγότερο από το 19% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ το 2024.
Αυτή η πτώση κατέστη δυνατή κυρίως χάρη στην απότομη αύξηση των εισαγωγών ΥΦΑ και στη συνολική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τον όγκο φυσικού αερίου που εισήγαγε η ΕΕ σε δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Η Νορβηγία ήταν ο κορυφαίος προμηθευτής φυσικού αερίου στην ΕΕ το 2024, παρέχοντας πάνω από το 33% όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου.
Άλλοι προμηθευτές περιλάμβαναν τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αλγερία, το Κατάρ, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία.
Το επόμενο στάδιο
Με την ολοκλήρωση της γενικής προσέγγισης, το Συμβούλιο θα ξεκινήσει τριμερείς διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (διαδικασία τριλόγου) για την τελική έγκριση του κανονισμού στις αρχές του 2026.
Η απόφαση της 20ής Οκτωβρίου σηματοδοτεί όχι μόνο το τέλος μιας σχέσης ενεργειακής εξάρτησης, αλλά και την απαρχή μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής για βιώσιμη, καθαρή και ανθεκτική ενεργειακή πολιτική.
Οι ηγέτες της ΕΕ είχαν δώσει την αρχική πολιτική εντολή στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών (Μάρτιος 2022), όταν συμφώνησαν να επιτευχθεί σταδιακή και πλήρης απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια. Απόφαση στην οποία βασίζεται ο νέος κανονισμός.
