Ένα συγκροτημένο και ολιστικό σχέδιο τριών επιπέδων, που στόχο έχει να θωρακίσει τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον και να αναδείξει τη χώρα σε ηγετική δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου, παρουσιάζει σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης.
Όπως αναφέρει «τα τελευταία δυόμισι χρόνια, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εφαρμόζει ένα συγκροτημένο και ολιστικό διπλωματικό σχέδιο τριών διαδοχικών επιπέδων» και συνεχίζει ότι: «Το πρώτο επίπεδο αποσκοπούσε στην εμπέδωση ηρεμίας στην περιοχή μας. Σε ένα εξαιρετικά σύνθετο και ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον και εν μέσω δύο, όχι μακρινών από εμάς, πολέμων, χτίσαμε συνθήκες ειρηνικής συνύπαρξης και ασφάλειας, περιορίζοντας τις εστίες έντασης και διευθετώντας κρίσιμα ανοικτά κεφάλαια στη γειτονιά μας».
Αναλυτικά το άρθρο του Υπουργού Εξωτερικών
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εφαρμόζει ένα συγκροτημένο και ολιστικό διπλωματικό σχέδιο τριών διαδοχικών επιπέδων.
Το πρώτο επίπεδο αποσκοπούσε στην εμπέδωση ηρεμίας στην περιοχή μας. Σε ένα εξαιρετικά σύνθετο και ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον και εν μέσω δύο, όχι μακρινών από εμάς, πολέμων, χτίσαμε συνθήκες ειρηνικής συνύπαρξης και ασφάλειας, περιορίζοντας τις εστίες έντασης και διευθετώντας κρίσιμα ανοικτά κεφάλαια στη γειτονιά μας.
Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκε μια λειτουργική σχέση με την Τουρκία, όπως επιβεβαιώθηκε με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2023, που οδήγησε σε ελαχιστοποίηση παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου, σε μεγάλη μείωση των εξ ανατολών μεταναστευτικών ροών, σε σαφή ενίσχυση του διμερούς εμπορίου, σε αναβάθμιση του τουρισμού από την Τουρκία προς ελληνικά νησιά μέσω της διαδικασίας γρήγορης θεώρησης που εξασφάλισε το Υπουργείο Εξωτερικών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στο ίδιο πνεύμα, χτίσαμε τις διπλωματικές μας σχέσεις με τη γειτονική Λιβύη, παρά την προΰπαρξη του ανυπόστατου τουρκολυβικού μνημονίου και την έλλειψη επικοινωνίας με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Δυτικής Λιβύης. Σήμερα, η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που διατηρεί ανοικτούς διαύλους με τις δύο πλευρές στη χώρα, μετά και τις επαφές μας σε Τρίπολη και Βεγγάζη με τις ηγεσίες των δύο πλευρών. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν περιοριστεί καίρια οι μεταναστευτικές ροές από Λιβύη, η προκήρυξη οικοπέδων από τη Λιβύη να σέβεται τη δική μας μέση γραμμή και να έχουν ενεργοποιηθεί οι τεχνικές επιτροπές για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, που δυστυχώς είχαν διακοπεί άδοξα το 2010, με τις γνωστές συνέπειες.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμων περί την εξωτερική πολιτική για να αντιληφθεί τη σημασία του χρόνου που μεσολάβησε χάρη στα ήρεμα νερά, μετά από μια μακρά και επώδυνη περίοδο μείζονος οικονομικής κρίσης. Για την ανάταξη της οικονομίας μας, για την αποκατάσταση της αμυντικής μας ισχύος, για την εδραίωση της διπλωματικής μας θέσης.
Το δεύτερο επίπεδο αποσκοπούσε στην περαιτέρω εδραίωση των εθνικών θέσεων. Ο στόχος ήταν διπλός: αφενός να χτίσουμε στερρώς δομημένες διεθνείς συμμαχίες και, αφετέρου, να αυξήσουμε τα επιχειρήματα υπέρ των θέσεων μας με παρεμβάσεις στο πεδίο.
Στα διεθνή μας ερείσματα είχαμε τη σχεδόν ομόφωνη εκλογή μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, από δε τη συμμετοχή μας αναπτύσσουμε καθημερινά νέες συμμαχίες και συναποφασίζουμε θέματα που αφορούν τη διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Διαμορφώσαμε το ρυθμιστικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής άμυνας, ώστε τα εθνικά μας συμφέροντα να μην μπορούν να τεθούν σε αμφισβήτηση από κανέναν. Επαυξάνουμε συστηματικά την αυτονόητα κρίσιμη σχέση μας με τις ΗΠΑ. Διατηρήσαμε τη στρατηγική μας σχέση με το Ισραήλ, αλλά και την εξαιρετική μας σχέση με όλο τον αραβικό κόσμο. Οικοδομήσαμε ουσιαστικούς διαύλους με νέες δυνάμεις του παγκόσμιου στερεώματος, όπως η Ινδία και οι χώρες του Κόλπου. Και αναβαθμίσαμε την Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο στην νοτιοανατολική Ευρώπη – και όχι μόνο.
Από την άλλη πλευρά, αναλάβαμε πρωτοβουλίες χωρίς προηγούμενο. Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός που αποτυπώνει για πρώτη φορά ως ευρωπαϊκό κεκτημένο τα απώτατα όρια δυνητικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Θαλάσσια περιβαλλοντικά πάρκα που εξουδετερώνουν κάθε τυχόν βλέψη σε εθνική μας κυριαρχία. Συμμετοχή των ενεργειακών αμερικανικών κολοσσών Chevron και ExxonMobil στην έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο αντίστοιχα, με τη δεύτερη να καθίσταται δυνατή χάρη στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία. Όλα αυτά ενισχύουν τα επιχειρήματά μας. Όχι γενικά και αφηρημένα, αλλά έμπρακτα και με ουσία – πολιτική και νομική. Οι όποιες, εν πολλοίς αναμενόμενες, έξωθεν αντιδράσεις εξυπακούεται ότι δεν πρόκειται να μας μετακινήσουν από τη βασική μας γραμμή.
Το τρίτο επίπεδο αποσκοπεί στην κεφαλαιοποίηση της υψηλής διπλωματικής θέσης μας. Εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Έχοντας αναπτύξει ισχυρά επιχειρήματα, έχοντας εδραιώσει μεγάλες συμμαχίες, έχοντας αναλάβει επιδραστικές θέσεις σε διεθνείς οργανισμούς είναι η στιγμή η Ελλάδα να πάρει μεγάλες πρωτοβουλίες, με αυτοπεποίθηση και χωρίς φοβικά σύνδρομα.
Σε αυτό το περιβάλλον, η χώρα μας αναλαμβάνει, μεταξύ πολλών άλλων στρατηγικών δράσεων, την πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός διαρκούς πολυμερούς περιφερειακού σχήματος στην Ανατολική Μεσόγειο, μια περιοχή με μεγάλες εντάσεις και προκλήσεις αλλά και σημαντική οδό για τη διασυνδεσιμότητα μεταξύ Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης. Η συνεργασία παράκτιων χωρών για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων, μπορεί να εμπεδώσει ένα κλίμα αμοιβαίας κατανόησης και να συμβάλει καθοριστικά στην σταθερότητα και την ασφάλεια.
Η πρωτοβουλία έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά. Ως προς τους συμμετέχοντες, η πρόταση καταλαμβάνει τα τέσσερα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου με τα οποία η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα. Δεν αποκλείεται στο μέλλον η διεύρυνση της συμμετοχής, δεδομένου μάλιστα ότι υπάρχει κοινότητα ενδιαφερόντων και σε άλλα κράτη της περιοχής. Ως προς το πλαίσιο της συζήτησης, είναι αυτονόητο ότι αποτελεί αναγκαία προκαταρκτική παραδοχή ενός εκάστου μέρους η καθολική αποδοχή του διεθνούς δικαίου και ο πλήρης σεβασμός της κυριαρχίας των κρατών. Ως προς τη θεματολογία, καταλαμβάνει θέματα εύλογου κοινού ενδιαφέροντος, όπως η πολιτική προστασία, το μεταναστευτικό και η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, αλλά και πιο σύνθετα, όπως η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και η συνδεσιμότητα. Ως προς τα επόμενα βήματα, η ελληνική πλευρά θα διερευνήσει τις προθέσεις των μερών για συμμετοχή στο σχήμα και, εάν υπάρχει προκαταρκτική κοινή κατανόηση, θα μπορούσε να συνταχθεί ένα μνημόνιο κατανόησης που θα μας οδηγούσε σε μία πρώτη συνάντηση για τη διαμόρφωση ατζέντας και την προτεραιοποίηση θεμάτων.
Η ελληνική πρόταση αποτελεί το πρώτο δομημένο και σχηματοποιημένο σχέδιο συνεργασίας των παράκτιων κρατών της περιοχής μας. Η αναφορά στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Οκτωβρίου 2020 σε ένα πολυμερές συνέδριο για την Ανατολική Μεσόγειο συνιστούσε ουσιαστικά μία γενική εξουσιοδότηση προς τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, που όμως ουδέποτε ενεργοποιήθηκε.
Στο υψηλότερο διπλωματικό της σημείο, που συνιστά και μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα, η Ελλάδα αναλαμβάνει την πρωτοβουλία των κινήσεων ως μία διαβουλευτική και ηγετική χώρα στην περιοχή. Δεν παραβλέπουμε τα προβλήματα στην υλοποίηση της πρότασης – δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά με ένα εγχείρημα τέτοιου βεληνεκούς. Όμως θεωρούμε ότι πρέπει να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να διερευνήσουμε κάθε δυνατότητα ουσιαστικής σύγκλισης στη γειτονιά μας που θα εισφέρει στην μακρά ειρήνη και στην καλή γειτονία. Είναι η ώρα της ευθύνης και όχι των υπεκφυγών. Ο καθένας μας στέκεται, σήμερα, απέναντι στην μελλοντική ιστορική του μνήμη.
